The object of research, development or design (in Russian) : поликристаллические высокотемпературные керамики на основе диоксида циркония с тетрагональным типом кристаллической структуры.

The object of research, development or design (in Kazakh) : кристалдық құрылымның тетрагональды түрі бар цирконий негізіндегі поликристалды жоғары температуралы керамикалар.

Aim of work (in Russian) : Целью проекта за указанный период являлось проведение серии экспериментальных работ по облучению исследуемых образцов различными типами ионизирующего излучения.

Aim of work (in Kazakh) : Аталған кезеңдегі жобаның мақсаты иондаушы сәулеленудің әртүрлі түрлерімен зерттелетін үлгілерді сәулелендіру бойынша бірқатар эксперименттік жұмыстар жүргізу болды.

Методы исследования (на русском) : облучение тяжелыми ионами, рентгеноструктурный анализ.

Методы исследования (на казахском) : ауыр иондармен сәулелену, рентгенқұрылымдық талдау.

Obtained results and novelty (in Russian) : Проведено изучение механизмов полиморфных превращений в ZrO2 керамиках при облучении тяжелыми ионами, а также определению характера структурных искажений в случае трансформаций типа t-ZrO2 → c-ZrO2 и связанных с ними анизотропных деформаций. Получены результаты исследований влияния процессов формирования радиационно-индуцированных повреждений в виде точечных дефектов, дислокаций и вакансий, а также их накопления и образования локально-разупорядоченных областей в приповерхностном слое ZrO2 керамиках при облучении тяжелыми ионами Xe22+ с энергией 230 МэВ на изменение теплофизических свойств керамик. Получены результаты исследований сравнительного анализа изменений полиморфных превращений, вызванных облучением в ZrO2 – керамиках с литературными данными. Установлено, что основную роль в механизмах полиморфных трансформаций t-ZrO2 → c-ZrO2 при облучении тяжелыми ионами доминирующую играют деформационные искажения, связанные с накоплением радиационных повреждений при перекрытии локальных дефектных областей в поврежденном слое.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Ауыр иондармен сәулелену кезінде ZrO2 керамикасындағы полиморфты түрлендіру механизмдерін зерттеу, сондай-ақ t-ZrO2 → c-ZrO2 типті трансформациялар және олармен байланысты анизотропты деформациялар жағдайында құрылымдық бұрмаланулардың сипатын анықтау жүргізілді. Нүктелік ақаулар, дислокациялар және вакасиялар түріндегі радиациялық индукцияланған зақымданулардың қалыптасу процестерінің, сондай-ақ олардың жинақталуы мен ZrO2 керамикасының беткі қабатында жергілікті реттелмеген аймақтардың пайда болуының 230 МэВ энергиясы бар ауыр Xe22+ иондарымен сәулелену кезінде керамикалардың жылу физикалық қасиеттерінің өзгеруіне әсерін зерттеу нәтижелері алынды. Әдеби деректермен ZrO2 керамикаларында сәулеленуден туындаған полиморфты түрленулердің өзгерістерін салыстырмалы талдау нәтижелері алынды. Ауыр иондармен сәулелену кезінде t-ZrO2 → c-ZrO2 полиморфты трансформация механизмдерінде зақымданған қабаттағы жергілікті ақаулы аймақтар қабаттасқан кезде радиациялық зақымданудың жиналуымен байланысты деформациялық бұрмаланулар басым рөл атқаратыны анықталды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Экономический эффект заключается в получении новых типов керамик для ядерной энергетики.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Экономикалық әсер – ядролық энергетикасы үшін керамиканың жаңа түрлерін алу.

Level of implementation (in Russian) : не предусмотрено

Level of implementation (in Kazakh) : қарастырылмаған

Efficiency (in Russian) : Эффективность проводимых исследований заключается в получении новых фундаментальных данных об устойчивости керамических материалов к радиационным повреждениям.

Efficiency (in Kazakh) : Жүргізілген зерттеулердің тиімділігі керамикалық материалдардың радиациялық зақымдануға төзімділігі туралы жаңа іргелі мәліметтер алу болып табылады.

Field of application (in Russian) : ядерная энергетика, конструкционные материалы атомных реакторов.

Field of application (in Kazakh) : ядролық энергетика, атом реакторларының конструкциялық материалдары.