The object of research, development or design (in Russian) : Сейсмическая активность территории Казахстана

The object of research, development or design (in Kazakh) : Қазақстан территориясының сейсмикалық белсенділігі

Aim of work (in Russian) : Используя данные группировки спутников Swarm, выявить в параметрах ионосферной плазмы и электромагнитного поля вариации, сопутствующие процессам подготовки землетрясений на территории Северного Тянь-Шаня, где расположены сейсмоопасные регионы Казахстана, и выделить в этих вариациях статистические сигнатуры (образы-предвестники) для улучшения оценки и прогнозирования сейсмической обстановки на данной территории

Aim of work (in Kazakh) : Swarm спутниктері топтамасының деректерін пайдалана отырып, Қазақстанның сейсмикалық қауіпті өңірлері орналасқан Солтүстік Тянь-Шань аумағында жер сілкіністерін дайындау процестеріне ілеспе ионосфералық плазма және электромагниттік өріс параметрлерінде вариацияларды анықтау және осы вариацияларда осы аумақтағы сейсмикалық жағдайды бағалау мен болжауды жақсарту үшін статистикалық қолтаңбаларды (хабаршы-бейнелер) бөліп көрсету.

Методы исследования (на русском) : Создание для территории Северного Тянь-Шаня координированной электронной базы данных о сейсмических событиях и электронной концентрации ионосферы по данным спутника Swarm с использованием программных средств: операционная система Ubuntu, LibreOffice, GNU bash, Python, Zip, GNU Wget, FAR2L, Curl; декомпозиция данных сейсмологического каталога на основные события, форшоки и афтершоки с использованием алгоритма «ближайшего соседа»; оценка вероятности появления «предпочтительных» дней в возникновения землетрясений за счет гравитационных солнечного и лунного циклов с использованием статистического метода Койпера.

Методы исследования (на казахском) : Бағдарламалық қамтамасыз етуді пайдалана отырып, Swarm спутнигінің мәліметтері бойынша Солтүстік Тянь-Шань территориясы үшін сейсмикалық құбылыстар және ионосфераның электронды концентрациясы туралы үйлестірілген электрондық мәліметтер базасын Ubuntu, LibreOffice, GNU bash, Python, Zip, GNU Wget, FAR2L операциялық жүйесінде құру. Құрамды бөліктерге бөлу; сейсмологиялық каталог деректерін «жақын көрші» алгоритмін пайдалана отырып, негізгі оқиғаларға, фор дүмпулер және афтер дүмпулерге жіктеу; Койпер статистикалық әдісін қолдана отырып, гравитациялық күн және ай циклдеріне байланысты жер сілкіністерінің пайда болуы үшін «артықша» күндердің пайда болу ықтималдығын бағалау.

Obtained results and novelty (in Russian) : Впервые создана для территории Северного Тянь-Шаня координированная электронная база данных о сейсмических событиях и электронной плотности ионосферы по спутниковым измерениям, что станет фактической основой для обнаружения ионосферных предвестников землетрясений; впервые оценен на достоверном статистическом уровне вклад гравитационных солнечно-лунных циклов в возникновение на сейсмоактивных территориях Казахстана основных и афтершоковых сейсмических событий; впервые задокументированы эффекты в вариациях электронной плотности ионосферы и концентрации нижне-тропосферных аэрозолей накануне Каджисайского Mw5.2 землетрясения в 2014г.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Солтүстік Тянь-Шань аумағында алғаш рет жер сілкіністерінің ионосфералық хабаршыларды анықтаудың нақты негізіне айналатын жерсеріктік өлшеулер негізінде сейсмикалық оқиғалар мен ионосфераның электронды тығыздығы туралы келісілген электрондық деректер базасы құрылды; Қазақстанның сейсмикалық белсенді аумақтарындағы негізгі және кейінгі сейсмикалық оқиғалардың пайда болуына гравитациялық күн-ай циклдарының үлесі алғаш рет сенімді статистикалық деңгейде бағаланды; 2014 жылы Қажысай Mw5.2 жер сілкінісі қарсаңында ионосфераның электронды тығыздығы мен төменгі тропосфералық аэрозоль концентрациясының өзгеруінің әсері алғаш рет құжатталды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Координированная электронная база данных о сейсмических событиях и электронной плотности ионосферы, эффекты в вариациях электронной плотности ионосферы и концентрации нижне-тропосферных аэрозолей накануне землетрясения, различный вклад гравитационных солнечно-лунных циклов в возникновение основных и афтершоковых сейсмических событий, повысят эффективность разработки надежных методов прогноза землетрясений, направленных, в том числе, на снижение технико-экономических потерь от возможных здесь сейсмических катастроф.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Сейсмикалық оқиғалардың және ионосферадағы электрондардың тығыздығының, жер сілкінісі қарсаңындағы ионосфералық электрондар тығыздығының өзгеруінің және төменгі тропосфералық аэрозоль концентрациясының әсерлерінің, гравитациялық күн-ай циклдерінің негізгі және кейінгі сейсмикалық дүмпулердің пайда болуына әр түрлі үлестерінің үйлестірілген электрондық базасы, оқиғалар жер сілкінісін болжаудың сенімді әдістерін әзірлеудің тиімділігін арттырады, атап айтқанда, мұнда болуы мүмкін сейсмикалық апаттардан болатын техникалық және экономикалық шығындарды азайтуға бағытталған.

Level of implementation (in Russian) : Проект выполняется первый год – внедрение не предусмотрено.

Level of implementation (in Kazakh) : Жоба бірінші жылы орындалады - іске асыру жоспарланбаған.

Efficiency (in Russian) : Сформированная база спутниковых данных, новые знания о характере литосферно-ионосферного взаимодействия на территории Северного Тянь-Шаня, публикации и обсуждение результатов работы на международных конференциях (в 2023 г.: Mediterranean Geosciences Union Annual Meeting (MedGU-23, Стамбул, Турция, 26-29 ноября) повысят эффективность разработки методов прогноза возможных сильных землетрясений и подготовки молодых специалистов в данном направлении исследований.

Efficiency (in Kazakh) : Спутниктік деректердің қалыптасқан базасы, Солтүстік Тянь-Шаньдағы литосфералық-ионосфералық өзара әрекеттесу табиғаты туралы жаңа білімдер, жарияланымдар және халықаралық конференцияларда жұмыс нәтижелерін талқылау (2023 жылы: Жерорта теңізі геоғылымдары одағының жылдық жиналысы (МедГУ-23, Стамбул, Түркия, 26-29 қараша) ықтимал күшті жер сілкіністерін болжау әдістерін әзірлеудің тиімділігін арттырады және осы зерттеу саласында жас мамандарды дайындайды.

Field of application (in Russian) : Геофизика, геодинамика, сейсмология.

Field of application (in Kazakh) : Геофизика, геодинамика, сейсмология.