The object of research, development or design (in Russian) : 1) Модель динамики нагрева замкнутых контактов при переменном токе. 2) Пространственная осесимметричная модель динамики тепловых процессов в жидкометаллическом электроконтактном мостике при переменном токе 3) Математические модели дуги размыкания и замыкания электрических контактов 4) Квантовые алгоритмы дискретного и непрерывного оператора переменных; объясняемые квантовые нейронные сети для решения краевых задач со свободной границей

The object of research, development or design (in Kazakh) : 1) Айнымалы ток кезінде тұйықталған контактілерді қыздыру динамикасының моделі. 2) Айнымалы ток кезіндегі сұйық металл электрлік көпірдегі жылу процестерінің динамикасының кеңістіктік осимметриялық моделі 3) Электрлік контактілерді ашу және жабу доғасының математикалық модельдері. 4) Айнымалылардың дискретті және үздіксіз операторының кванттық алгоритмдері; еркін шекарасы бар шекаралық есептерді шешуге арналған кванттық жүйелік жүйелер

Aim of work (in Russian) : 1. Разработать математические модели динамики процессов с фазовыми переходами, протекающие при коммутации электрических контактов; 2.Разработать методы решения краевых задач со свободными границами и на их основе провести анализ влияния различных факторов на динамику процесса коммутации для выбора оптимальных параметров и режимов коммутации

Aim of work (in Kazakh) : 1. Электрлік байланыстарының коммутациясы кезінде пайда болатын фазалық ауысулары бар процестер динамикасының математикалық модельдерін жасау; 2. Еркін шекаралық есептерді шешу әдістерін құру және олардың негізінде оңтайлы параметрлер мен коммутация режимдерін таңдау үшін коммутация процесінің динамикасына әр түрлі факторлардың әсерін талдау

Методы исследования (на русском) : Метод тепловых полиномов, при использовании которого решение строится в виде конечных или бесконечных рядов, коэффициенты которых определяются по краевым условиям задачи. Методы, опирающиеся на теоремы о неподвижной точке в метрическом и банаховом пространствах. Вариационные методы, на основе которых ищется минимум функционала для некоторого представления решения краевой задачи. Метод коллокаций и метод мажорантных функций. Методы машинного обучения нейронной сети для решения краевых теплопроводности свободной границей.

Методы исследования (на казахском) : Жылулық көпмүшеліктер әдісі, оның көмегімен шешім ақырлы немесе шексіз қатарлар түрінде тұрғызылады, коэффициенттері есептің шекаралық шарттарымен анықталады. Метрикалық және банах кеңістіктеріндегі тұрақты нүктелер теоремаларына негізделген әдістер. Вариациялық әдістер, олардың негізінде шекаралық есептің шешімін белгілі бір бейнелеу үшін минималды функционалдық іздестіріледі. Коллокациялар әдісі және мажорлық функциялар әдісі. Еркін шекаралық жылу өткізгіштігін шешу үшін нейрондық желі машинасын оқыту әдістері.

Obtained results and novelty (in Russian) : 1) Построено аналитическое решение задачи о нагреве замкнутых контактов при переменном токе. 2) Исследована задача Стефана с нелинейными теплофизическими коэффициентами 3) Найдено решения задачи Стефана для цилиндра, контактирующего с полупространством 4) Дано обоснование нового подхода к решению задач с подвижной границей, основанного на квантовых алгоритмах 5) Разработан метод коллокаций для пространственной задачи Стефана. На его основе разработан алгоритм для расчета дуговой эрозии электрических контактов. 6) Построена модификация решения задачи Стефана для переменного тока и цилиндра с подвижным радиусом. 7) Разработаны методы расчета температурных полей в процессе взаимодействия дуги с электродами. Построена модель перехода металлической фазы дуги в газовую фазу в случае переменного тока. 8) Исследована осесимметричная модель процесса зажигания дуги при замыкании контактов, плавления контактной зоны, вибрации и сваривания контактов. 9) Построена коническая модель электроконтактной дуги с описанием процессов в анодной и катодной областях. 10) Исследована возможность построения квантовой нейронной сети, которая позволяет найти численное решение краевой задачи в области с подвижной границей. Полученные результаты являются новыми в теоретико-математических исследованиях теплофизических процессов, протекающих при эксплуатации коммутационных аппаратов

Obtained results and novelty (in Kazakh) : 1) Айнымалы ток кезінде жабық контактілерді қыздыру мәселесінің аналитикалық шешімі құрылды. 2) Сызықтық емес жылу-физикалық коэффициенттері бар Стефанның міндеті зерттелді 3) :Жартылай кеңістікпен жанасатын цилиндр үшін Стефан мәселесінің шешімдері табылды 4) Кванттық алгоритмдерге негізделген жылжымалы шекарасы бар есептерді шешудің жаңа тәсілінің негіздемесі берілген 5) Стефанның кеңістіктік тапсырмасы үшін коллокация әдісі жасалды. Оның негізінде электр контактілерінің доғалық эрозиясын есептеу алгоритмі жасалды. 6) Айнымалы ток пен жылжымалы радиусы бар цилиндр үшін Стефан мәселесін шешудің модификациясы жасалды. 7) Доғаның электродтармен өзара әрекеттесу процесінде температура өрістерін есептеу әдістері әзірленді. Айнымалы ток жағдайында доғаның металл фазасының газ фазасына өту моделі құрылды. 8) Контактілерді жабу, байланыс аймағын балқыту, дірілдеу және контактілерді дәнекерлеу кезінде доғаның тұтану процесінің оссимметриялық моделі зерттелді. 9) Анодты және катодты аймақтардағы процестерді сипаттайтын электроконтактілі доғаның конустық моделі салынған. 10) Жылжымалы шекарасы бар аймақта шеттік есептің сандық шешімін табуға мүмкіндік беретін кванттық нейрондық желіні құру мүмкіндігі зерттелді. Алынған нәтижелер коммутациялық құрылғыларды пайдалану кезінде жүретін жылу-физикалық процестерді теориялық-математикалық зерттеулерде жаңа болып табылады

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Экономическая и индустриальная заинтересованность в реализации проекта и полу-чении результатов основывается на том, что полученные результаты могут быть использованы не только в контактных системах электрических аппаратов, но и в других областях, где используются коммутационные системы. Разрабатываемые в проекте модели и методы ре-шения задач коммутации могут быть экстраполированы также и для слаботочных комму-тационных систем, таких как реле, герконы и герсиконы.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Жобаны іске асыруға және оның нәтижелерін алуға экономикалық және өнеркәсіптік қызығушылық тек алынған электрлік аппараттардың байланыс жүйелерінде ғана емес, сондай-ақ коммутация жүйелері қолданылатын басқа да салаларда пайдаланылуы мүмкін. Жобада әзірленген коммутация проблемаларын шешуге арналған модельдер мен әдістер реле, рейдтік коммутаторлар және комбайндар секілді төмен қысымды коммутация жүйелері үшін де экстраполяцияға болады.

Level of implementation (in Russian) : Проект относится к типу фундаментальных, поэтому непосредственное внедрение результатов исследований в задачи проекта не входит.

Level of implementation (in Kazakh) : Жоба іргелі түрге жатады, сондықтан зерттеу нәтижелерін тікелей жүзеге асыру жоба мақсаттарының бөлігі болып табылмайды.

Efficiency (in Russian) : Математические модели проекта могут эффективно способствовать проведению новых экспериментальных работ в области электрических цепей и процессов их включения/отключения.

Efficiency (in Kazakh) : Жобаның математикалық модельдері электр тізбектері және оларды қосу/өшіру процестері саласындағы жаңа тәжірибелік жұмыстарға тиімді ықпал ете алады.

Field of application (in Russian) : Конструирование и опытно-промышленное изготовление экономичных и эрозионно устойчивых коммутационных устройств

Field of application (in Kazakh) : Үнемді және эрозионды тұрақты коммутациялық құрылғыларды құрастыру және тәжірибелік-өнеркәсіптік дайындау