The object of research, development or design (in Russian) : Половые продукты различных ценных видов рыб, подверженные криоконсервации

The object of research, development or design (in Kazakh) : Криоконсервацияға бейім әртүрлі құнды балық түрлерінің жыныстық өнімдері

Aim of work (in Russian) : Адаптация передовых методов криоконсервации и создание криобанка генетически чистых биоматериалов для сохранения генофонда ценных видов рыб Казахстана.

Aim of work (in Kazakh) : Криоконсервациялаудың озық әдістерін бейімдеу және Қазақстан балықтарының құнды түрлерінің гендік қорын сақтау үшін генетикалық таза биоматериалдардың криобанкін жасау.

Методы исследования (на русском) : Сбор биоматериалов ценных видов рыб Казахстана будет производиться в разных географических регионах Казахстана и экологических условиях (Западный, Северный, Центральный и Южный Казахстан). Данные хозяйства используют только классические методы воспроизводства и собственные маточные стада, а некоторые (Урало-Атырауский осетровый завод), в виду нехватки производителей осетровых, при поддержке государства, вылавливают диких особей с целью искусственного воспроизводства. Данный факт в ходе реализации проекта позволит подобрать для дальнейшего сохранения в криобанке наиболее генетически чистый материал осетровых рыб из диких особей, вылов которых в Казахстане запрещен. Для целей временного хранения и транспортировки репродуктивных клеток из рыбоводных предприятий в место постоянного хранения будут использованы сосуды Дъюара с жидким азотом различного объема (6 - 30 литров). Половые продукты будут храниться в специализированных пробирках для низкотемпературной криоконсервации объемом от 0,2 до 2 мл. Отбор спермы будет производиться у половозрелых особей в период нерестовой компании, после проведения специализированных мероприятий по стимулированию созревания репродуктивных клеток, с целью формирования криобанка с максимально активным биологическим материалом. Одновременно со сбором биоматериалов ценных видов рыб будет проводиться анализ генетического полиморфизма ценных видов рыб.

Методы исследования (на казахском) : Қазақстанның құнды балық түрлерінің биоматериалдарын жинау Қазақстанның әртүрлі географиялық аймақтарында және экологиялық жағдайларда (Батыс, Солтүстік, Орталық және Оңтүстік Қазақстан) жүргізілетін болады. Бұл шаруашылықтар молайтудың тек классикалық әдістерін және өздерінің аналық табындарын пайдаланады, ал кейбіреулері (Орал-Атырау бекіре зауыты) бекіре тұқымдас өндірушілердің жетіспеуіне байланысты мемлекеттің қолдауымен жасанды молайту мақсатында жабайы дарақтарды аулайды. Жобаны іске асыру барысында бұл факт криобанкте одан әрі сақтау үшін Қазақстанда аулауға тыйым салынған бекіре тұқымдас балықтардың жабайы түрлерінің генетикалық ең таза материалын таңдауға мүмкіндік береді. Репродуктивті жасушаларды уақытша сақтау және балық өсіру кәсіпорындарынан тұрақты сақтау орнына тасымалдау мақсатында әртүрлі көлемдегі (6-30 литр) сұйық азоты бар Дъюар ыдыстары пайдаланылатын болады. Жыныс өнімдері көлемі 0,2-ден 2 мл-ге дейінгі төмен температуралы криоконсервациялауға арналған арнайы пробиркаларда сақталатын болады. Ұрықты іріктеу көбею кезеңінде жыныстық жетілген дараларда репродуктивті жасушалардың жетілуін ынталандыру бойынша арнайы іс-шаралар жүргізілгеннен кейін, барынша белсенді биологиялық материалмен криобанкті қалыптастыру мақсатында жүргізіледі. Бағалы балық түрлерінің биоматериалдарын жинаумен бір мезгілде құнды балық түрлерінің генетикалық полиморфизміне талдау жүргізілетін болады.

Obtained results and novelty (in Russian) : Завершена адаптация передовых методов криоконсервации репродуктивных клеток ценных видов рыб (стерлядь, севрюга, толстолобик). Собраны биоматериалы различных видов ценных рыб, таких как серлядь, севрюга, толстолобик с целью сохранения биологического разнообразия и генофонда ихтиофауны Казахстана. Собрано не менее 500 проб. Проведен генетический анализ митохондриального генов СО1 и Д-петля для уточнения таксономической принадлежности анализируемых рыб (серлядь, севрюга, толстолобик), а также анализ генетической изменчивости по микросателлитным ядерным ДНК маркерам. Всего отобрано по 30 проб каждого вида. Начато создание криобанка репродуктивных клеток ценных видов рыб. В криобанке будет собрана коллекция половых продуктов ценных видов рыб, обладающих наиболее чистым генетическим материалом. Разработана практическая рекомендация по всем технологическим процессам криоконсервации рыб. Опубликованы две статьи в рецензируемом отечественном издании, рекомендованном КОКСОН.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Бағалы балық түрлерінің репродуктивті жасушаларын криоконсервациялаудың озық әдістерін бейімдеу аяқталды (сүйрік, шоқыр, дөңмаңдай). Қазақстанның ихтиофаунасының биологиялық алуантүрлілігі мен гендік қорын сақтау мақсатында сүйрік, шоқыр, дөңмаңдай сияқты құнды балықтардың әртүрлі түрлерінің биоматериалдары жиналды. Кем дегенде 500 сынама жиналды. СО1 митохондриялық гендерінің генетикалық талдауы және талданатын балықтардың таксономиялық байланысын нақтылау үшін D-ілмек (сүйрік, шоқыр, дөңмаңдай), сондай-ақ микросателлиттік ядролық ДНҚ маркерлері бойынша генетикалық вариацияны талдау жүргізілді. Барлығы әр түрден 30 сынама алынды. Құнды балық түрлерінің репродуктивті жасушаларының криобанкін құру басталды. Криобанкте ең таза генетикалық материалы бар құнды балық түрлерінің жыныстық өнімдерінің коллекциясы жиналады. Балықты криоконсервациялаудың барлық технологиялық процестері бойынша практикалық ұсыныс жасалды. Ұсынылған рецензияланған отандық басылымда екі мақала жарияланды БҒССҚК.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Использование криоконсервации половых продуктов на заводах по искусственному воспроизводству, а также предприятиях аквакультуры, позволит получать генетически разнородное потомство, сократит площади и затраты на содержание самцов, тем самым позволив увеличить продукционное стадо самок. Применение криоконсервированных половых продуктов возможно в любое время, без риска несвоевременного созревания производителей или получения от них половых продуктов ненадлежащего качества.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Жасанды молайту зауыттарында, сондай-ақ аквакультура кәсіпорындарында жыныстық өнімдерді криоконсервациялауды пайдалану генетикалық жағынан гетерогенді ұрпақтар алуға мүмкіндік береді, аталықтарды ұстауға арналған алаңдар мен шығындарды азайтады, осылайша аналықтардың өндірістік отарын көбейтуге мүмкіндік береді. Криоконсервіленген жыныс өнімдерін өндірушілердің уақтылы пісіп-жетілмей немесе олардан сапасы лайықсыз жыныс өнімдерін алу қауіпсіз кез келген уақытта қолдануға болады.

Level of implementation (in Russian) : Не внедрено, требует доработки технологии

Level of implementation (in Kazakh) : Енгізілмеген, технологияны жетілдіруді талап етеді

Efficiency (in Russian) : На данный момент криотехнологии являются стратегически важными, в том числе антикризисными технологиями для решения проблем, связанных с сохранением генетического биоразнообразия рыб. Прогресс в разработке криотехнологий расширит сферу их использования в аквакультуре и рыбном хозяйстве, позволит поддерживать генетическое разнообразие промысловых стад рыб на должном уровне, стабилизировать их воспроизводство и тем самым способствовать устойчивому рыболовству, создаст предпосылки роста производства рыбы и других гидробионтов в морских и пресноводных хозяйствах аквакультуры

Efficiency (in Kazakh) : Қазіргі уақытта криотехнологиялар стратегиялық маңызды, соның ішінде балықтардың генетикалық биоалуантүрлілігін сақтауға байланысты мәселелерді шешуге арналған дағдарысқа қарсы технологиялар болып табылады. Криотехнологияларды әзірлеудегі прогресс оларды аквакультура мен балық шаруашылығында пайдалану саласын кеңейтеді, кәсіптік балықтар табындарының генетикалық әртүрлілігін тиісті деңгейде ұстап тұруға, олардың өсімін молайтуды тұрақтандыруға және сол арқылы тұрақты балық аулауға ықпал етуге мүмкіндік береді, аквакультура теңіз және тұщы су шаруашылықтарында балық және басқа да гидробионттар өндірісінің өсуіне алғышарттар жасайды.

Field of application (in Russian) : Сельское хозяйство, аквакультура

Field of application (in Kazakh) : Ауыл шаруашылығы, аквакультура