The object of research, development or design (in Russian) : Бешенство, эпизоотический процесс, информационно-коммуникационные технологии, пространственный анализ, кластеризация, контроль инфекционных болезней

The object of research, development or design (in Kazakh) : Құтырық, эпизоотиялық процесс, ақпараттық-коммуникациялық технологиялар, кеңістіктік талдау, кластерлеу, жұқпалы ауруларды бақылау

Aim of work (in Russian) : Совершенствование проводимых профилактических и противоэпизоотических мероприятий в РК против бешенства с применением методов количественной эпидемиологии, геопространственного анализа и компьютерных программ

Aim of work (in Kazakh) : Сандық эпидемиология, геокеңістіктік талдау әдістерін және компьютерлік бағдарламаларды пайдалана отырып, ҚР құтырыққа қарсы жүргізілетін профилактикалық және эпизоотияға қарсы іс-шараларды жетілдіру.

Методы исследования (на русском) : Ретроспективная оценка эпизоотической ситуации по бешенству за 10 лет на территории Республики Казахстан, изучение профилактической и противоэпизоотической эффективности ветеринарных мероприятий осуществлялось на основе комплексного эпизоотологического метода исследования и применения информационно-коммуникационных технологий.

Методы исследования (на казахском) : Қазақстан Республикасының аумағында 10 жыл ішінде құтырық бойынша эпизоотиялық жағдайды ретроспективті бағалау, ветеринариялық шаралардың дауалаулық және індетке қарсы тиімділігін зерттеу, кешенді індеттанулық зерттеу әдісі мен ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдану негізінде жүзеге асырылды.

Obtained results and novelty (in Russian) : Установлено, что за анализируемый период (10 лет) были зарегистрированы 1016 вспышек бешенства, в которых заболело 1334 животных. При этом наибольшее количество вспышек было в 2013 году (n-140), 2015 год (n-140) и 2020 год (n-124). Большинство случаев (n-889, 66,6%) были среди сельскохозяйственных животных, в 395 (29,6%) случаях в инфекционный процесс были вовлечены животные компаньоны (собаки, кошки) и в оставшихся 50 (3,7%) случаях, были связаны с дикими животными. С использованием модели полиномиального сканирования на территории РК идентифицировано 5 пространственных кластеров бешенства. Определены количественные данные, подтверждающие альтернативные циклы передачи болезни (городской на юге, сельский на востоке и западе) в стране. Кластеры в южной части страны (№1, №2), были связаны с животными-компаньонами, кластеры в Восточном Казахстане (№3, №4), в свою очередь, были преимущественно связаны с животноводством, и конкретно с крупным рогатым скотом (86 и 88% наблюдавшихся случаев по каждому кластеру соответственно). Кластер в Западном регионе (№5) связан с домашним скотом и дикими животными. Проведен анализ эффективности проводимых диагностических, профилактических и противоэпизоотических мероприятий против бешенства на уровне административных районов республики. Установлена взаимная автокорреляция (АCF) между количеством случаев бешенства, зарегистрированных среди домашнего скота и диких животных.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Талдау жүргізу кезеңінде (10 жыл) 1016 құтырық тұтанулары тіркеліп, онда 1334 жануар ауырғаны анықталды. Бұл ретте тұтанулардың ең көп саны 2013 жылы (n-140), 2015 жылы (n-140) және 2020 жылы (n-124) байқалды. Оқиғалардың көпшілігі (n-889, 66,6%) ауылшаруашылық жануарларының арасында болса, 395 (29,6%) жағдайда серіктес жануарлар (иттер, мысықтар) инфекциялық процеске қатысса, қалған 50 (3,7%) жағдайда жабайы жануарлармен байланысты болды. ҚР аумағында көпмүшелік сканерлеу моделін пайдалана отырып, құтырықтың 5 кеңістіктік кластері анықталды. Елде аурудың таралуының балама циклдарын (оңтүстікте қалалық, шығыста және батыста ауылдық) растайтын сандық деректер анықталды. Елдің оңтүстік бөлігіндегі кластерлер (№1, №2) серіктес жануарлармен байланысты болды, Шығыс Қазақстандағы кластерлер (№3, №4) өз кезегінде негізінен мал шаруашылығымен, атап айтқанда ірі қара малмен байланысты болды (тиісінше әрбір кластер бойынша байқалған жағдайлардың 86 және 88%). Батыс аймақтағы кластер (№5) ауылшаруашылық және жабайы жануарлармен байланысты. Республиканың әкімшілік аудандары деңгейінде құтырыққа қарсы жүргізілетін балаулық, дауалаулық және індетке қарсы шаралардың тиімділігіне талдау жүргізілді. Ауылшаруашылық және жабайы жануарлар арасында тіркелген құтырық оқиғаларының саны арасында өзара автокорреляция (ACF) анықталды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Сбор, анализ и статистическая обработка геоинформационных данных характеризующих эпизоотический процесс бешенства. Оценка риска и прогнозирование распространения инфекционной болезни.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Құтырықтың індеттік процесін сипаттайтын геоақпараттық деректерді жинау, талдау және статистикалық өңдеу. Тәуекелді бағалау және инфекциялық аурудың таралуын болжау.

Level of implementation (in Russian) : Полученные результаты поддерживают реализацию стратегий дифференцированного контроля и надзора за бешенством в Казахстане и предоставляют исходную информацию, которая будет полезна для оценки успеха программ профилактики.

Level of implementation (in Kazakh) : Алынған нәтижелер Қазақстанда құтырықты сараланған бақылау және қадағалау стратегияларын іске асыруды қолдайды және дауалау бағдарламаларының сәттілігін бағалау үшін пайдалы болатын бастапқы ақпарат болып табылады.

Efficiency (in Russian) : Научный эффект проекта заключается в разработке и применении компьютерно-аналитических программ в профилактике и ликвидации инфекционных болезней. Социальный эффект заключается в улучшении эпизоотической ситуации и снижении заболеваемости населения зооантропозоонозами.

Efficiency (in Kazakh) : Жобаның ғылыми әсері инфекциялық аурулардың алдын алу мен жоюда компьютерлік-аналитикалық бағдарламаларды әзірлеу және қолдану болып табылады. Әлеуметтік әсер індеттік жағдайды жақсарту және халықтың зооантропозооноздармен шалдығушылығын төмендету болып табылады.

Field of application (in Russian) : Ветеринария, сельское хозяйство, эпизоотология.

Field of application (in Kazakh) : Ветеринария, ауыл шаруашылығы, эпизоотология.