The object of research, development or design (in Russian) : MgAl2O4, ALINEASON, CRYSTAL GmbH.

The object of research, development or design (in Kazakh) : MgAl2O4, ALINEASON, CRYSTAL GmbH.

Aim of work (in Russian) : исследования: анализ радиационных эффектов, вызываемых в MgAl2O4 облучением тяжелыми ионами высоких энергий, моделирующим воздействие продуктов деления ядерного топлива.

Aim of work (in Kazakh) : ядролық отынның бөліну өнімдерінің әсерін модельдейтін ауыр ЖАИ сәулелену арқылы MgAl2O4 пайда болатын радиациялық әсерлерді талдау.

Методы исследования (на русском) : облучение БТИ с энергиями осколков деления, абсорбционная спектроскопия, ФЛ, ИФЛ, ИКЛ, Рамановская, ИК и ЭПР спектроскопия.

Методы исследования (на казахском) : Бөліну жарықшақтарының энергиясы бар ЖАИ сәулелендіру, абсорбциялық спектроскопия, ФЛ, ИФЛ, ИКЛ, Раман, ИҚ және ЭПР спектроскопиясы.

Obtained results and novelty (in Russian) : нелинейный рост числа F центров с увеличением флюенса, а рост F/F+ линеен, что связано с прямым формированием F центров. Вероятность ионизации F центра ниже, чем образование анионных вакансий; в РС при возбуждении сфокусированным лазерным пучком по глубине поверхностного слоя наблюдается максимум в уменьшении интенсивности основной колебательной моды, что свидетельствует о наибольшей аморфизация приповерхностного слоя; Рамановский пик ~766 см-1 обусловлен внутренними колебаниями структурных единиц MgO4, а пик ~722 см-1 - структурных единиц AlO4. Таким образом, катионное смешивание и образование АД происходит по пути ионов Xe; в спектре ЭПР MgAl2O4, облученного до флюенса 1013 см-2, регистрируются центры с g=1,996 (А) и g=2,007 (Б). Эти центры являются маркерами образования дефектов в анионной подрешетке и напрямую коррелируют с F+ центрами, комплексными дефектами типа F+ и близлежащим АД; Двухстадийный отжиг центров F и F+ (430–590 К и 640–850) К, а основной отжиг дефектов 6,6 эВ происходит до 1050 К то есть он не обусловлен рекомбинацией с подвижными интерстициалами кислорода. Полосы 5,9 и 7 эВ они относятся к дефектамV-типа; обнаружена ФЛ 653 нм (1,9 эВ) из дозной зависимости интенсивности ФЛ, определен размер неупорядоченных областей, при перекрытии которых начинается разрушение излучательного распада возбужденных люминесцентных центров как R~2 нм.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : флюенцияның жоғарылауымен F орталықтарының санының сызықты емес өсуі, ал F орталықтарының тікелей қалыптасуымен байланысты F/F+ өсуі сызықты. F центрінің иондану ықтималдығы аниондық бос орындардың пайда болуынан төмен; РС-да беткі қабаттың тереңдігі бойынша фокусталған лазер сәулесімен қоздырылған кезде негізгі тербеліс режимінің қарқындылығының максималды төмендеуі байқалады, бұл беткі қабаттың ең үлкен аморфизациясын көрсетеді; MgO4 құрылымдық бірліктерінің ішкі тербелісінен туындайды Рамандық шың ~766 см-1, ал шыңы ~722 см-1 - AlO4 құрылымдық бірліктеріне байланысты. Осылайша, Xe иондарының жолында катиондық араласу және AД түзілуі жүреді; 1013 см-2 флюенцияға дейін сәулеленген MgAl2O4 ЭПР спектрінде g=1,996 (А) және g=2,007 (В) орталықтары тіркеледі. Бұл орталықтар аниондық ішкі торда ақаулардың пайда болуының маркерлері болып табылады және F+ орталықтарымен, F+ типті күрделі ақаулармен және жақын АД-мен тікелей байланысады; F және F+ орталықтарының екі сатылы күйдірілуі (430–590 К және 640–850) К, ал 6,6 эВ ақауларының негізгі күйдіруі 1050 К дейін жүреді, яғни жылжымалы оттегі интерстициалдарымен рекомбинацияға байланысты емес. 5,9 және 7 эВ жолақтары V типті ақауларға жатады; ФЛ интенсивтілігінің дозаға тәуелділігінен ФЛ 653 нм (1,9 эВ) анықталды, ретсіз аймақтардың өлшемі анықталды, олар қабаттасқан кезде қоздырылған люминесценттік орталықтардың радиациялық ыдырауының бұзылуы R ~ 2 нм ретінде басталады.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Сравнение с экспериментальными и теоретическими данными показали хорошую точность примененных методов. Анализ экспериментальных данных показал хорошую точность примененных методов.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Эксперименттік және теориялық мәліметтерді салыстыру қолданылған әдістердің дәлдігін көрсетті. Эксперименттік мәліметтерді талдау қолданылған әдістердің дәлдігін көрсетті.

Level of implementation (in Russian) : Полученные в ходе выполнения Проекта результаты внедряются при чтении спецкурсов у докторантов, таких как «Ионно-лучевая модификация материалов»

Level of implementation (in Kazakh) : Жобаны орындау барысында алынған нәтижелер докторанттарға арнайы курстарды оқуда жаңалышылдық енгізеді, атап айтсақ «Материалдардың ионды-сәулелік модификациясы».

Efficiency (in Russian) : Публикация результатов в научных журналах с квартилем Q2 свидетельствует о востребованности полученных результатов, особенно при прогнозировании поведения материалов в полях жесткой радиации. Апробация результатов на научных конференциях и журналах свидетельствует о востребованности полученных результатов, особенно при прогнозировании поведения материалов в полях жесткой радиации.

Efficiency (in Kazakh) : Квартилі Q2 ғылыми журналдарда нәтижелерді жариялау алынған нәтижелердің сұранысқа ие екенін көрсетеді, әсіресе қатты радиация өрістеріндегі материалдардың күй-өзгерістерін болжау кезінде Халықаралық конференцияларда нәтижелерді жариялау алынған нәтижелердің сұранысқа ие екенін көрсетеді, әсіресе қатты радиация өрістеріндегі материалдардың күй-өзгерістерін болжау кезінде

Field of application (in Russian) : Область применения: ядерная энергетика, ядерное материаловедение, фотоника.

Field of application (in Kazakh) : Қолданылуы: ядролық энергетика, ядролық материалтану, фотоника.