The object of research, development or design (in Russian) : Объектом исследования является программный комплекс, предназначенный для формирования информационно-аналитической системы (ИАС) данных, полученных при подготовке, проведении и анализе результатов экспериментальных исследований про-цессов тяжелой аварии на ядерных реакторах.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу объектісі «Қазақстан Республикасының Ұлттық ядролық орталығы» Республикалық мемлекеттік кәсіпорнының «Атом энергиясы институты» филиалының (РҚ ҰЯО РМК АЭИ) стендтерінде жүргізілетін ядролық реактордағы ауыр авария процестерін эксперименттік модельдеу нәтижелерін дайындау, жүргізу және талдау жөніндегі деректер жиынтығы болып табылады.

Aim of work (in Russian) : Целью проекта является создание информационно-аналитической системы (ИАС) данных, характеризующих процессы взаимодействия расплава активной зоны ядерного реактора с конструкционными материалами устройств удержания кориума, которые были получены при физическом моделировании процессов тяжелой аварии на стендах Филиала «Институт атомной энергии» РГП НЯЦ РК.

Aim of work (in Kazakh) : Жобаның мақсаты - ҚР ҰЯО РМК «Атом энергиясы институты» филиалының стендтерінде ауыр авария процестерін физикалық модельдеу кезінде алынған кориумды ұстап тұру құрылғыларының құрылымдық материалдарымен ядролық реактордың белсенді аймағы балқымасының өзара әрекеттесу процестерін сипаттайтын деректердің ақпараттық-талдау жүйесін (АТЖ) құру.

Методы исследования (на русском) : При разработке ИАС используются различные известные методы анализа данных, такие как: каскадная модель; поэтапная модель с промежуточным контролем; спиральная модель; модель эволюционной разработки (метод приращений). Независимо от выбранного метода архивации, функцио-нальность и структура ИАС данных, в первую очередь, будет ориентирова-на на удовлетворение потребности пользователей, осуществляющих экс-периментальные и аналитические исследования по проблемам тяжелых аварий ядерных реакторов.

Методы исследования (на казахском) : АТЖ-ны әзірлеу кезінде деректерді талдаудың әртүрлі белгілі әдістері қол-данылады, мысалы: каскадты модель; аралық бақылауы бар кезең-кезеңді модель; шиыршықты модель; эволюциялық даму моделі (өсу әдісі). Таңдалған мұрағаттау әдісіне қарамастан, деректердің АТЖ-ның функцио-налдығы мен құрылымы, бірінші кезекте, ядролық реакторлардың ауыр апат-тары проблемалары бойынша эксперименттік және талдамалық зерттеулерді жүзеге асыратын пайдаланушылардың қажеттіліктерін қанағаттандыруға бағытталатын болады.

Obtained results and novelty (in Russian) : Проведено тестирование ИАС данных. Внесены экспериментальные данные в ИАС и отработка ее функций. Новизна работы заключается в создании ИАС, специфически ориентированной на уникальный набор данных, полученных в экспериментальных исследованиях в обоснование безопасности атомной энергетики, представляющих интерес для научного сообщества, занимающегося вопросами изучения тяжелых аварий ядерных установок. В Казахстане подобные работы ранее не проводились в связи со спецификой области исследования, дороговизной и сложностью реализации экспериментов.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : АТЖ деректерін тестілеу жүргізілді. Эксперименттік деректер АТЖ-қа енгізіліп, оның функциялары тексерілді. Жұмыстың жаңалығы ядролық қондырғыларды пайдалану қауіпсіздігін негіздеу мәселелерімен айналысатын ғылыми қоғамдастық үшін қызығушылық тудыратын эксперименттік деректердің бірегей жиынтығы үшін АТЖ құру болып табылады. Зерттеу саласының ерекшелігіне, эксперименттерді іске асырудың қымбаттығына және қүрделілігіне байланысты қазақстанда мұндай жұмыстар бұрын жүргізілген жоқ.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Проведена закупочная кампания по приобретению основного оборудования и расходных материалов для качественного функционирования разработанной ИАС. Результаты работы по созданию ИАС апробированы на 7-ми международных конференциях. Опубликована 1 статья в журнале Applied science (Q2, 75 %), 1 статья в журнале рекомендованном КОКСНВО РК, а также 2 статьи находятся на стадии рецензирования.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Әзірленген АТЖ жұмыс істеуі үшін негізгі жабдықтар мен шығыс материалдарын сатып алу бойынша науқаны жүргізілген. АТЖ құру жұмысының нәтижелері 7 халықаралық конференцияларда сынақтан өтті. Қолданбалы ғылым журналында 1 мақала (Q2, 75%), ҚР ҒЖБМССқк ұсынған журналда 1 мақала жарияланды, 2 мақала рецензияда кабылдап жатыр.

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) : Экономический эффект от внедрения инфор-мационной системы для хранения и обработки данных может быть, как прямым - когда она яв-ляется источником дохода (в долгосрочной пер-спективе, при продаже права доступа к экспе-риментальным данным), так и косвенным - когда она является вспомогательным средством орга-низации получения прибыли и помогает мини-мизировать затраты. ИАС обуславливает эконо-мию трудовых и финансовых ресурсов, получа-емой от: - снижения трудоемкости расчетов; - снижение трудозатрат на поиск и подготовку до-кументов; - экономии на расходных материалах (бумага, картриджи); - уменьшения затрат на организацию документооборота между пользо-вателями системы, принадлежащие разным подразделениям института.

Efficiency (in Kazakh) : Деректерді сақтау мен ақпараттық-талдау жүйесін енгізудің экономикалық әсері ол табыс көзі болған кезде (ұзақ мерзімді эксперименттік деректерге қол жеткізу құқығын сату кезінде) тікелей және жанама болуы мүмкін. пайданы ұйымдастырудың көмекші құралы және шығындарды азайтуға көмектеседі. Ақпараттық-талдау жүйесі келесілерден алынған еңбек және қаржылық ресурстарды үнемдеуге әкеледі: - есептеулердің күрделілігін азайту; - құжаттарды іздеу және дайындау үшін еңбек шығындарын азайту; - шығын материалдарын (қағаз, картридждер) үнемдеу; - институттың әртүрлі бөлімшелеріне жататын жүйені пайдаланушылар арасындағы жұмыс процесін ұйымдастыру шығындарын азай-ту

Field of application (in Russian) : Область применения результатов данной работы – формирование эксперимен-тально обоснованных сценариев развития тяжелых аварий, необходимых для проекти-рования и разработки пассивных систем безопасности ядерных реакторов.

Field of application (in Kazakh) : Бұл жұмыстың нәтижелерін қолдану саласы – ауыр аварияларды дамытудың эксперименттік негізделген сценарийлерін қалыптастыру, ядролық реакторлар қауіпсіздігінің пассивті жүйелерін жобалау және әзірлеу.