The object of research, development or design (in Russian) : озеро Большой Талдыколь, г. Астана.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Үлкен Талдыкөл көлі, Астана қ.

Aim of work (in Russian) : Определение структуры и динамики гидробиоценоза озера Большой Талдыколь как фактора экологической устойчивости водоема и применение выделенных бактериальных культур для очистки воды в озере.

Aim of work (in Kazakh) : Су қоймасының экологиялық тұрақтылығының факторы ретінде Үлкен Талдыкөл көлінің гидробиоценозының құрылымы мен динамикасын анықтау және көлдегі ластанған суды тазарту үшін бөлініп алынған бактериалды дақылдарды пайдалану.

Методы исследования (на русском) : Видовой состав биоценоза изучался под опти-ческим микроскопом. Для определение видового состава использовались известные определители планктонных сообществ. Количественная обработка проб проводилась счетным методом с помощью камеры Горяева. Качество воды определялось методом индикаторных организмов Пантле и Букка. Выделение микроорганизмов производилось мето-дом предельных разведений на предварительно приготовленных агаризованных средах. Чистые культуры получали после повтор-ного пересева с использованием метода по Голду. Морфологические признаки выделенных изолятов проверяли окраской с помощью набора красителей по Грамму. Оценка показателя жизнеспособности культур микроорганизмов проводился методом Miles&Misra. Антимикробную активность выделенных бактерий определяли методом диффузии в агар по диаметру зоны отсутствия роста условно-патогенных и патогенных культур. Аммонифицирующую, нитрифицирующую и денитрифицирующую активности определяли на селективных синтетических агаризованных средах с добавлением соответсвующих источников азота. Для выявления липолитической активности исследуемые микроорганизмы высевали на среду, содержащую соответствующий твин олеиновой кислоты. Для выявления протеолитической активности использовали молочный агар Эйкмана. Идентификация штаммов бактерий была осуществлена методом определения прямой нуклео-тидной последовательности фрагмента 16SrRNA гена, с последующим определением нуклеотидной идентичности с последовательностями.

Методы исследования (на казахском) : Биоценоздың түрлік құрамы оптикалық микроскоппен зерттелді. Түрлердің құрамын анықтау үшін планктондық қауымдастықтардың белгілі анықтамалары қолданылды. Сынамалар-ды сандық өңдеу Горяев камерасының көмегімен жүргізілді. Судың сапасы индикаторлық орга-низмдер Пантле мен Букка әдісімен анықталды. Микроорганизмдерді бөліп алу алдын - ала дайындалған агаризацияланған ортада шекті сұйылту әдісімен жүргізілді. Таза дақылдар Голд әдісімен қайта себіл-геннен кейін алынды. Бөліп алынған изолят-тардың морфологиялық белгілері Граммдық бояғыштар жиынтығымен тексерілді. Микроор-ганизмдер дақылдарының өміршеңдігін бағалау Miles&Misra әдісімен жүзеге асырылды. Бөлінген бактериялардың антимикробты белсенділігі шартты патогенді және патогендік дақылдардың диффузия әдісімен агарға өсу аймағының диаметрі бойынша анықталды. Аммонификациялау, нитрификациялау және денитрификациялау белсенділігі тиісті азот көз-дері қосылған селективті синтетикалық агариза-цияланған орталарда анықталды. Липолитикалық белсенділікті анықтау үшін зерттелетін микроор-ганизмдер олеин қышқылының твині бар ортаға себілді. Протеолитикалық белсенділікті анықтау үшін Эйкманның сүт агары қолданылды. Бактериялардың штаммдарын анықтау 16SrRNA геннің фрагментінің тікелей нуклео-тидтер тізбегін, содан кейін тізбегі бар нуклеотидтердің сәйкестігін анықтау арқылы жүзеге асырылды.

Obtained results and novelty (in Russian) : Виды альгопланктона, зоопланктона, обитаю-щие в озере Большой Талдыколь характерны боль-ше для мелководного пересыхающего водоема средней и высокой минерализации, в условиях хорошей прогреваемости и достаточного освещения. Изучение видового состава и обилия видов сообщества показало, что изученный биоценоз оби-тает в условиях мезотрофного поступления пита-тельных веществ. Водный объект эвтрофного типа свидетельствует о большом количестве легкоусво-яемых органических веществ. Изученный водный объект находится в состоянии эвтрофирования и обладает низким самоочищающим потенциалом. Полученные активные микроорганизмы нара-батываются для разработки эффективного консор-циума микроорганизмов, который позволит улуч-шить общую самоочистительную способность водоема. Новизна полученных результатов определяет-ся тем, что на озере Талдыколь происходит тех-ногенная сукцессия, которая ранее не изучалась и впервые проведено генотипирование, выделенных микроорганизмов воды данного водоема.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Үлкен Талдыкөл көлінде тұратын альго-планктон, зоопланктон түрлері жақсы жылыну және жеткілікті жарық жағдайында орташа және жоғары минералданудың таяз құрғақ су қоймасына тән. Қауымдастық түрлерінің құрамы мен көптігін зерттеу зерттелген биоценоз қоректік заттардың мезотрофты жеткізілім жағдайында өмір сүретінін көрсетті. Эвтрофиялық типтегі су объектісі оңай сіңетін органикалық заттардың көп мөлшерін көрсетеді. Зерттелген су объектісі эвтрофикацияланған күйде және өзін-өзі тазарту әлеуеті төмен. Алынған белсенді микроорганизмдер су қоймасының жалпы өзін-өзі тазарту қабілетін жақсартуға мүмкіндік беретін микроорганизм-дердің тиімді консорциумын жасау үшін қолданылады. Алынған нәтижелердің жаңалығы Талдыкөл көлінде бұрын зерттелмеген техногендік сабақтастықтың орын алуымен және алғаш рет осы су қоймасынан бөлініп алынған микро-организмдерді идентификациялауда генотиптеу әдісі қолданылды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Озеро Талдыколь расположено в зоне, тесно прилегающей к территории активного жилищного строительства. Связанная с Большим Талдыколем система малых озер Талдыколь в настоящее время засыпается под рекреационную зону. Озеро Большой Талдыколь испытывает резкое снижение водности (потеря водной площади на 40% по сравнению с 2020 годом). В технико-экономическом аспекте администрацией города ставятся определенные задачи по пополнению водности озера с дальнейшим развитием на этой территории парковой зоны.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Талдыкөл көлі белсенді тұрғын үй құрылысы аумағына жақын аймақта орналасқан. Үлкен Талдыкөл қаласымен байланысты Талдыкөл шағын көлдерінің жүйесі қазіргі уақытта рекреациялық аймақтың астында ұйықтап жатыр. Үлкен Талдыкөл көлі су көлемінің күрт төмендеуін бастан кешуде (су аумағының жоғалуы 2020 жылмен салыстырғанда 40% ). Техникалық-экономикалық аспектіде қала әкімшілігі осы аумақта саябақ аймағын одан әрі дамыта отырып, көлдің суын толықтыру бойынша белгілі бір міндеттер қояды.

Level of implementation (in Russian) : Нами был изучен опыт коллег из Миланского политехнического университета кафедры гражданской инженерии и охраны окружающей среды о возможности очищения и сохранения водности в озере Большой Талдыколь. Проведены консультации и дискуссии и на данном этапе начата работа по составлению стратегии и программы по рациональному водопользованию на данном водном объекте. По результатам исследований нами были написаны статьи «Determination of the resistance of microorganisms to antibiotics in the bacterioplankton community in a number of lakes in the akmola region» и «Urbanization-Induced Water Scarcity and Biodiversity Shifts: A Case Study of Lake Taldykol in Astana», которые отправлены в рецензируемые зарубежные научные издания и статья « The ability of natural waters to self-purify, depending on the degree of chemical pollution» отправленная на рецензирование в отечественное издание, рекомендованное КОКСОН. В настоящий момент статьи находятся на стадии рецензирования.

Level of implementation (in Kazakh) : Біз Милан политехникалық университетінің азаматтық инженерия және қоршаған ортаны қорғау кафедрасының әріптестерінің үлкен Талдыкөл көліндегі суды тазарту және сақтау мүмкіндігі туралы тәжірибесін зерттедік. Консультациялар мен пікірталастар өткізілді және осы кезеңде осы су объектісінде суды ұтымды пайдалану стратегиясы мен бағдарламасын жасау бойынша жұмыс басталды. Зерттеу нәтижелері бойынша біз "Акмола аймағындағы көлдер санындағы бактериопланктон қауымдастығындағы антибиотикаға қарсы микроорганизмдердің детерминациясы" және "Urbanization-Enuced Water Scarcity and Biodiversity Shifts: a case Study of" мақалаларын жаздық Lake Taldykol in Astana", олар рецензияланатын шетелдік ғылыми басылымдарға және мақалаға жіберілді "Табиғи сулардың өзін-өзі тазартуға деген құштарлығы, химиялық полюстің дәрежесін төмендету" ұсынған отандық басылымға шолу үшін жіберілді КОКСОН. Қазіргі уақытта мақалалар рецензиялау сатысында.

Efficiency (in Russian) : Эффективность работы за отчетный период в целом отвечает запланированным задачам проекта. На данный момент продолжаются работы по биотехнологической разработке эффективного консорциума микроорганизмов, который позволит справиться с проблемой эфтрофикации, ускорит процессы естественной минерализации в воде озера и улучшит общую самоочистительную способность водоема.

Efficiency (in Kazakh) : Есепті кезеңдегі жұмыстың тиімділігі тұтастай алғанда жобаның жоспарланған міндеттеріне жауап береді. Қазіргі уақытта микроорганизмдердің тиімді консорциумын биотехнологиялық әзірлеу жұмыстары жалғасуда, бұл эфтрофикация проблемасымен күресуге, көл суындағы табиғи минералдану процестерін жеделдетуге және су қоймасының жалпы өзін-өзі тазарту қабілетін жақсартуға мүмкіндік береді.

Field of application (in Russian) : Результаты, полученные при выполнении задач, могут быть полезны исследователям и специалистам, работающим в области охраны природы и градостроительства.

Field of application (in Kazakh) : Тапсырмаларды орындау кезінде алынған нәтижелер табиғатты қорғау және қала құрылысы саласында жұмыс істейтін зерттеушілер мен мамандарға пайдалы болуы мүмкін.