The object of research, development or design (in Russian) : керамики, микро- и нанокомпакты ZrO2, ZrO2: TiO2, керамики, синтезированные электронно-лучевым способом.

The object of research, development or design (in Kazakh) : керамикалар, ZrO2, ZrO2: TiO2 микро- және наноқұрылымдық компактілер, электронды-сәулелік тәсілмен синтезделген керамикалар.

Aim of work (in Russian) : установление закономерностей образования радиационных дефектов, вызываемых высокоэнергетическими электронами и тяжелыми ионами в ZrO2, находящемся в различном морфологическом состоянии (микро- и наноструктурных компактов и керамик) и их взаимосвязи с изменением люминесцентных свойств.

Aim of work (in Kazakh) : әртүрлі морфологиялық күйдегі (микро - және наноқұрылымдық компактілер және керамикалар) ZrO2-де жоғары энергиялы электрондар мен ауыр иондар тудыратын радиациялық ақаулардың пайда болу заңдылықтарын және олардың люминесценттік қасиеттердің өзгеруімен байланысын анықтау.

Методы исследования (на русском) : облучение БТИ, электронами, ФЛ, ТЛ, ИКЛ, ЭПР.

Методы исследования (на казахском) : ЖАИ сәулелендіру, электрондармен сәулелендіру, ФЛ, ТЛ, ИКЛ, ЭПР.

Obtained results and novelty (in Russian) : Синтезированы керамики, микро и нанокмпакты ZrO2, керамик ZrO2. легированных примесью Ti (методами пропитки и твердофазного синтеза), и электронно-лучевым способом; Установлено, что F+центры не являются центрами свечения, ответственными за ФЛ ZrO2 2.6 эВ (480 нм); доказана прямая связь природы ФЛ с кислородными вакансиями; и обусловлена дефектом одного типа, связанным с кислородными вакансиями; Найдены перспективные образцы для высокодозной ТЛ дозиметрии электронных пучков. Указанные образцы характеризуются наличием диапазонов доз, в которых значения k максимально близки к единице, что соответствует линейной зависимости от дозы, оптимальной с точки зрения использования в практической ТЛ дозиметрии; Установлено, что облучение ионами Xe до флюенса 1013 см-2 приводит к появлению в ЭПР спектрах сигналов F+ центров, а также двух ранее не идентифицированных сигналов с g = 1.963 и 1.986. F+ центры уменьшаются в интервале 500–700 К, а затем увеличивается при более высоких температурах нагрева; Температурная зависимость ЭПР сигналов с g = 1.963 и 1.986 идентична и монотонно уменьшается от 500 до 873 К, то есть они относятся к одному парамагнитному сложному дефекту, в формировании которого участвуют Zr3+ и кислородные вакансии;

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Сcинтезделген керамикалар, микро - және наноқұрылымды ZrO2, Ti қоспасымен легирленген 2,6 және электронды-сәулелік тәсілмен алынған ZrO2 керамикалары; ZrO2 ФЛ пайда болған эВ (480 нм)-дегі жарқырау F+центрге қатысы жоқ екені анықталды, ФЛ табиғаты оттекті бос орындармен тікелей байланысты екені анықталды; және оттегі бос орындарына байланысты бір типтегі ақауға байланысты; электронды сәулелердің жоғары дозалы ТЛ дозиметриясы үшін перспективалық үлгілер табылды. Бұл үлгілер k мәндері бірлікке мүмкіндігінше жақын болатын доза диапазондарының болуымен сипатталады, бұл практикалық ТЛ дозиметриясында қолдану тұрғысынан оңтайлы дозаға сызықтық тәуелділікке сәйкес келеді; флюенс 1013 см-2 Xe иондарымен сәулелендіру ЭПР спектрлерінде F+ центрлердің пайда болуына апарады, және де бұрын анықталмаған екі сигнал g = 1.963 және 1.986 F+ орталықтары 500-700 к аралығында азаяды, содан кейін жоғары қыздыру температурасында өседі; g = 1.963 және 1.986 бар ЭПР сигналдарының температураға тәуелділігі бірдей және монотонды түрде 500-ден 873 К-ге дейін төмендейді, яғни олар Zr3+ және оттегі бос жұмыс орындары қатысатын бір парамагниттік күрделі ақауға жатады; ТЛ қасиеттеріне кристаллиттердің синтезі мен мөлшерінің әсер етуінің белгіленген заңдылықтары зерттелетін материалды нақты практикалық қолдану үшін дозиметриялық сипаттамаларды мақсатты түрде оңтайландыруға мүмкіндік береді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Сравнение с экспериментальными и теоретическими данными показали хорошую точность примененных методов. Анализ экспериментальных данных показал хорошую точность примененных методов.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Негізгі сындарлы және техникалық-экономикалық көрсеткіштер. Эксперименттік және теориялық мәліметтерді салыстыру қолданылған әдістердің дәлдігін көрсетті. Эксперименттік мәліметтерді талдау қолданылған әдістердің дәлдігін көрсетті.

Level of implementation (in Russian) : синтезированы керамики, микро и нанокмпакты ZrO2, керамик ZrO2. легированных примесью Ti (методами пропитки и твердофазного синтеза), и электронно-лучевым способом;

Level of implementation (in Kazakh) : cинтезделген керамикалар, микро - және наноқұрылымды ZrO2, Ti қоспасымен легирленген және электронды-сәулелік тәсілмен алынған ZrO2 керамикалары

Efficiency (in Russian) : Публикация результатов в научных журналах с квартилем Q2 свидетельствует о востребованности полученных результатов, особенно при прогнозировании поведения материалов в полях жесткой радиации. Апробация результатов на научных конференциях и журналах свидетельствует о востребованности полученных результатов, особенно при прогнозировании поведения материалов в полях жесткой радиации. Сравнительный анализ полученных результатов и данных из литературных источников свидетельствует о востребованности полученных результатов, особенно при создании новых типов высокодозныз ТЛ.

Efficiency (in Kazakh) : Квартилі Q2 ғылыми журналдарда нәтижелерді жариялау алынған нәтижелердің сұранысқа ие екенін көрсетеді, әсіресе қатты радиация өрістеріндегі материалдардың күй-өзгерістерін болжау кезінде Халықаралық конференцияларда нәтижелерді жариялау алынған нәтижелердің сұранысқа ие екенін көрсетеді, әсіресе қатты радиация өрістеріндегі материалдардың күй-өзгерістерін болжау кезінде Ғылыми конференциялда, журналдарда нәтижелерді жариялау алынған нәтижелердің сұранысқа ие екенін көрсетеді, әсіресе қатты радиация өрістеріндегі жмыс істейтін термолюминесценттік дозиметрлер.

Field of application (in Russian) : Область применения: для создания высокодозных термолюминесцентных дозиметров.

Field of application (in Kazakh) : Қолдану аймағы: жоғары дозалы термолюминесцентті дозиметрлерді жасау