The object of research, development or design (in Russian) : Теологические концепции в наследии Матуриди, Ясави и Абая

The object of research, development or design (in Kazakh) : Матуриди, Иасауи және Абай мұраларындағы теологиялық тұжырымдар

Aim of work (in Russian) : Данный проект нацелен на анализ религиоведческих и теологических аспектов взглядов Абая, проявленных в целом в «религиозном познании», «религиозном опыте», «религиозном сознании» и «религиозной вере», имеющих место в его «Словах назидания» и стихотворных произведениях. То есть раскрывается сущность казахско-мусульманской концепции через изучение преемственности теологических взглядов Абая, школы Матуриди и учения Ясави.

Aim of work (in Kazakh) : Бұл жобада Абайдың теологиялық көзқарастарын оның «Қара сөздері» мен өлең туындыларында орын алған «діни таным», «діни тәжірибе», «діни сана» және «діни сенім» тұтастығына жауап беретін дінтанулық, теологиялық аспектілерді талдау мақсат етіледі. Яғни Абайдың теологиялық көзқарастарының Матуридилік мектебі мен Иасауи ілімдері арасындағы сабақтастығы зерделеніп, сол арқылы қазақ мұсылмандық түсінігінің болмысы ашылады.

Методы исследования (на русском) : Зерттеу жұмысының методологиялық негізіне тарихилық пен объективтілік, сондай-ақ зерттеу жұмысында анализ-синтез, тарихи-салыстырмалы талдау, герменевтикалық тәсіл, феноменологиялық тәсілдер қатар қолданылады. Таңдалған мәтіндерге текстологиялық, герменевтикалық талдаулар жасалады.

Методы исследования (на казахском) : Методологическую основу исследовательской работы составляют историчность и объективность, а также используются такие методы, как анализ-синтез, историко-сравнительный анализ, герменевтический и феноменологический подходы. Проведен текстологический и герменевтический анализ выбранных текстов.

Obtained results and novelty (in Russian) : - Были собраны, исследованы и классифицированы данные о медресе, являющиеся центрами религиозного образования в казахской степи в XIX-XX вв., которые создавались преимущественно в городах Туркестан, Карнак, Шаян, Акмешит. - Было проведено исследование внутреннего содержания медресе Ахмета Ризы, где получил образование Абай, и было установлено, что Абай обучался мирским наукам, а также религиозным знаниям у Ахмета Ризы, который придерживался джадидитского взгляда. - В 38-м Слове назидания, которая была самой объемной чем остальные, изучались религиозный потенциал и уровень образованности казахского народа и установлено, что Абай пытался объяснить проблему религиозной грамотности двумя способами, при помощи теологических (накли) и рационалистических (акли) методов, соответствующих ханафитско-матуридской традиций. - Было определено, что теологические воззрения Абая Кунанбайулы в его стихах и поэмах основаны на воззрениях ханафитской и матуридитской школах, широко распространенных в Средней Азии и казахской земле. Теологические позиции таких людей, как Абу Ханифа, Матуриди, Насафи и Ясави, ясно просматриваются в произведениях Абая. Причиной тому служит то, что казахский народ придерживается ханафитского направления в исламе.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : - ХІХ-ХХ ғғ. Қазақ даласындағы діни білім беру ошақтары болып табылатын медреселердің негізінен Түркістан, Қарнақ, Шаян, Ақмешіт қалаларында қалыптасқаны зерттелді және бұл туралы деректер жинақталып, сараланды. - Абай білім алған Ахмет Риза медресесінің ішкі мазмұнына зерттеу жүргізіліп, Абайдың жәдиттік ұстанымдағы Ахмет Ризадан діни біліммен қатар дүниелік ғылымды да үйренгені анықталды. - Қара сөздердің ішіндегі ең ауқымдысы болған 38-ші қара сөз желісінде сол тұстағы қазақ халқының діни әлеуеті мен білім деңгейі зерттеліп, Абайдың діни сауаттылық мәселесін ханафи-матуридилік дәстүрге сай екі тәсілде, нақли әрі ғақли жолдармен түсіндіруге талпынғаны анықталды. - Абай Құнанбайұлының өлеңдері мен қара сөздеріндегі теологиялық көзқарастары Орта Азия мен Қазақ елінде кең таралған ханафилік, матуридилік мектебіне негізделгені анықталды. Абайдың шығармаларында Әбу Ханифа, Матуриди, Нәсәфи, Иасауи сияқты тұлғалардың теологиялық ұстанымдары айқын көрінеді және оның себебі қазақ халқы исламның ханафи мазһабындағы ел болуы.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Научные результаты для достижения социально-экономического результата могут быть использованы при создании эффективной системы организационно-идеологических механизмов борьбы с этнической и религиозной нетерпимостью, экстремизмом.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Әлеуметтік-экономикалық нәтижелерге қол жеткізу үшін ғылыми нәтижелерді этникалық және діни төзімсіздік пен экстремизмге қарсы күрестің ұйымдастырушылық-идеологиялық тетіктерінің тиімді жүйесін құру үшін пайдалануға болады.

Level of implementation (in Russian) : не предусмотрено

Level of implementation (in Kazakh) : қарастырылмаған

Efficiency (in Russian) : Научные результаты могут быть использованы для бесконфликтного решения проблем в сфере религии, обеспечения духовной и независимой сферы, позволяющей обеспечить социально сбалансированное развитие общественных отношений и гражданского общества в стране.

Efficiency (in Kazakh) : Ғылыми нәтижелерді дін саласындағы мәселелерді жанжалсыз шешу үшін, елдегі әлеуметтік қатынастарды, азаматтық қоғамды әлеуметтік тұрғыдан теңгерімді дамытуға мүмкіндік беретін рухани-тәуелсіз саланы қамтамасыз ету үшін қолдануға болады.

Field of application (in Russian) : Результаты проекта могут быть использованы учреждениями образования, акиматами, комитетами по делам молодежи, правоохранительными органами и т.д. Научные результаты также могут быть использованы при принятии государственной программы по борьбе с религиозным экстремизмом и терроризмом, при разработке молодежной политики, при реализации государственной политики в сфере религии.

Field of application (in Kazakh) : Жоба нәтижелерін білім беру мекемелері, әкімдіктер, жастар істері бойынша комитеттер, құқық қорғау органдары және т.б. қолдана алады. Сондай-ақ ғылыми нәтижелер діни экстремизм мен терроризмге қарсы мемлекеттік бағдарламаны қабылдауда, жастар саясатын дамытуда, дін саласында мемлекеттік саясатты жүзеге асыруда пайдалануға болады.