The object of research, development or design (in Russian) : Объектами исследования являлись 7 видов хозяйственно-ценных лекарственных растений (Sanguisorba officinalis, Chamaenerion angustifolium, Serratula coronata, Veratrum lobelianum, Aconitum leucostomum, Leuzea altaica, Filipendula ulmaria) произрастающие на территории Казахстанского Алтая, и 2 редких лекарственных растений: Paeonia anomala L. и Allium microdictyon Prokh.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу нысандары болып Қазақстан Алтайы аумағында өсетін шаруашылық-құнды дәрілік өсімдіктердің 7 түрі (Sanguisorba officinalis, Chamaenerion angustifolium, Serratula coronata, Veratrum lobelianum, Aconitum leucostomum, Leuzea altaica, Filipendula ulmaria), сондай-ақ сирек кездесетін дәрілік өсімдіктердің 2 түрі Paeonia anomala L. және Allium microdictyon Prokh. табылды.

Aim of work (in Russian) : Оценка ресурсного потенциала хозяйственно ценных лекарственных растений и изучение современного состояния популяций редких лекарственных растений казахстанской части Алтая, подверженных интенсивным заготовкам.

Aim of work (in Kazakh) : Шаруашылық құнды дәрілік өсімдіктердің ресурстық әлеуетін бағалау және қарқынды жинауға ұшыраған Алтайдың қазақстандық бөлігінің сирек кездесетін дәрілік өсімдіктер популяцияларының қазіргі жағдайын зерттеу.

Методы исследования (на русском) : Для реализации настоящей работы использовались общепринятые геоботанические, ресурсоведческие методы исследований. Так как географический район исследований представляют собой большие по площади и сложные по рельефу территории с отсутствием дорожных сетей, то закономерен выбор маршрутно-рекогносцировочного метода проведения экспедиционных работ, охватывающий территорию Южного и Юго-Западного Алтая (Быков, 1957). Популяционные исследования редких видов лекарственных растений, включающие эколого-фитоценотические характеристики популяций, возрастной состав, семенную продуктивность, жизненность ценопопуляций и особей, будут проводиться в соответствие с имеющимися методиками В.Н. Голубева, Е.Ф. Молчанова Л.В. (1978); Денисовой, С.В Никитиной, Л.Б. Заугольновой (1986), Б.А. Быкова (2001). В полевых условиях будут установлены лимитирующие факторы (антропогенные, биотические и абиотические) определяющие редкость вида. В зависимости от величины запаса воздушно-сухого сырья полученные данные будут ранжированы на 4 категории: менее 1 т (I), от 1 до 10 т (II), от 10 до 100 т (III), свыше 100 т (IV). Анaлиз генетического биoразнообразия прoведен с испoльзованием сoвременного мoлекулярно-генетического iPBS (Inter- Primer Binding Site Polymorphism) и SSR-методов амплификации ДНК, для oценки генетическoго разнoобразия различных пoпуляций РЛР на территoрии Казахстанского Алтая, сoбранных в местах их естественнoго прoизрастания.

Методы исследования (на казахском) : Бұл жұмысты жүзеге асыру үшін жалпы қабылданған геоботаникалық және ресурстану зерттеу әдістері қолданылды. Зерттеудің географиялық аймағы ауданының ауқымды, жол желілері жоқ және рельефі күрделі болып келуі себебінен, Оңтүстік және Оңтүстік-Батыс Алтай аумағын қамтитын экспедициялық жұмыстарды жүргізу үшін маршруттық-барлау әдісі таңдалды (Быков, 1957). Дәрілік өсімдіктердің сирек түрлерінің популяцияларын зерттеу, оның ішінде популяциялардың экологиялық және фитоценоздық сипаттамалары, жастық құрамы, тұқым өнімділігі, ценопопуляциялар мен дарақтардың өміршеңдігі В.Н. Голубевтің, Е.Ф. Молчановтың (1978); Л.В. Денисованың, С.В.Никитинаның, Л.Б. Зауголнованың (1986), Б.А. Быковтың (2001) әдістемелері бойынша жүргізілді. Далалық жағдайларда түрдің сиректігін анықтайтын шектеуші факторлар (антропогендік, биотикалық және абиотикалық) белгіленді. Ауада кептірілген шикізат қорының мөлшеріне байланысты алынған мәліметтер 4 категорияға бөлінді: 1 т (I) аз, 1-ден 10 т (II), 10-нан 100 т (III), 100 т жоғары (IV). Генетикалық биоалуантүрлілікті талдау заманауи молекулярлық-генетикалық iPBS (INTER - primer Binding site Polymorphism) және ДНҚ амплификациясы SSR әдістерін пайдалана отырып, Қазақстандық Алтай аумағындағы сирек кездесетін дәрілік өсімдіктердің табиғи өсетін жерлерінде жиналған әртүрлі популяцияларының генетикалық әртүрлілігін бағалау үшін жүргізілді.

Obtained results and novelty (in Russian) : На хребтах Западного Алтая учтены запасы сырья 8 видов хозяйственно ценных лекарственных растений в 76 популяциях. Изучено современное состояние популяций 4-х редких видов ЛР, в 18 популяциях: Paeonia anomala (5 популяций); Allium microdictyon - (8 популяций), Rhodiola rosea (3 популяции) и Rhodiola quadrifida (2 популяции). Разработаны краткие рекомендации по сохранению редких видов лекарственных растений. Для каждого вида приводится характеристика местообитания, фитоценотическая структура, численность и морфологические параметры, особенности возобновления, возрастной состав. Опубликована статья в рецензируемом научном журнале «Diversity»: Current State of Natural Populations of Paeonia anomala (Paeoniaceae) in East Kazakhstan. В статье приводятся результаты изучения редкого лекарственного растения Paeonia anomala в Восточном Казахстане. В целом состояние популяций P. anomala в исследуемом регионе следует считать удовлетворительным. Наши исследования показали, что генетическая дифференциация казахстанских популяций не высокая, что может указывать на их длительное существование в пределах одной большой популяции. Одна статья принята к опубликованию в научном журнале «Вестник ЕНУ им.Л.Н.Гумилева. Серия биологические науки: Природные ресурсы девясила высокого (Inula helenium L.) на территории Восточного Казахстана. В данной статье приведены результаты исследований по оценке природных ресурсов девясила высокого на территории Восточного Казахстана.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Батыс Алтай жоталарында 76 популяцияларда кездесетін шаруашылық құнды дәрілік өсімдіктердің 8 түрінің шикізат қоры ескерілді. 18 популяциядағы 4 сирек кездесетін дәрілік өсімдіктер түрлерінің қазіргі жағдайы зерттелді: Paeonia anomala (5 популяция); Allium microdictyon - (8 популяция), Rhodiola rosea (3 популяция) және Rhodiola quadrifida (2 популяция). Дәрілік өсімдіктердің сирек кездесетін түрлерін сақтау бойынша қысқаша ұсыныстар жасалды. Әр түр үшін тіршілік ету ортасының сипаттамасы, фитоценотикалық құрылымы, көптігі мен морфологиялық параметрлері, жаңару ерекшеліктері, жас құрамы келтірілген. "Diversity" рецензияланатын ғылыми журналында мақала жарияланды: Current state of Natural Populations of Paeonia anomala (Paeoniaceae) in East Kazakhstan. Мақалада Шығыс Қазақстандағы сирек кездесетін дәрілік өсімдік Paeonia anomala зерттеу нәтижелері келтірілген. Жалпы, зерттелетін аймақтағы P. anomala популяцияларының жағдайы қанағаттанарлық деп саналуы керек. Біздің зерттеулеріміз қазақстандық популяциялардың генетикалық дифференциациясы жоғары емес екенін көрсетті, бұл олардың бір үлкен популяция шегінде ұзақ өмір сүруін көрсетуі мүмкін. Бір мақала "Л.Н.Гумилев атындағы ЕҰУ хабаршысы. Биологиялық ғылымдар сериясы" ғылыми журналында жариялауға қабылданды: Шығыс Қазақстан аумағындағы биік қарааңдыздың (Inula helenium L.) табиғи ресурстары. Бұл мақалада Шығыс Қазақстан аумағындағы биік қарааңдыздың табиғи ресурстарын бағалау бойынша зерттеулердің нәтижелері келтірілген.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Данный проект не предусматривает разработки конструктивных и технико-экономических решений.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Бұл жоба сындарлы және техникалық-экономикалық шешімдерді әзірлеуді көздемейді.

Level of implementation (in Russian) : внедрение не предусмотрено.

Level of implementation (in Kazakh) : енгізу қарастырылмаған.

Efficiency (in Russian) : не предусмотрено.

Efficiency (in Kazakh) : қарастырылмаған.

Field of application (in Russian) : Целевые потребители полученных результатов, в том числе по субъектному составу: Природоохранные учреждения Казахстана, студенты и преподаватели Высших учебных заведений, научное сообщество.

Field of application (in Kazakh) : Алынған нәтижелердің мақсатты тұтынушылары, оның ішінде пәндік құрамы бойынша: Қазақстанның табиғатты қорғау мекемелері, жоғары оқу орындарының студенттері мен оқытушылары, ғылыми қоғамдастық