The object of research, development or design (in Russian) : Объектом исследования являются RF-боррелии (Relapsing Fever Borrelia), вызывающие клещевые возвратные лихорадки, а также серопревалентность антител к ним у населения южного региона Казахстана.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу нысаны Қазақстанның оңтүстік өңірінің тұрғындарының кене арқылы қайталанатын қызбаларын, сондай-ақ оларға антиденелердің серопреваленттігін тудыратын RF-боррелиясы (Relapsing Fever Borrelia) болып табылады.

Aim of work (in Russian) : Целью проекта является изучение распространения RF-боррелий в южном регионе Казахстана, проведение их генотипирования, определение серопревалентности антител к RF-боррелиям у населения южного региона страны и разработка стратегии эпидемиологического надзора за этой группой инфекций в Республике Казахстан.

Aim of work (in Kazakh) : Жобаның мақсаты Қазақстанның оңтүстік аймағында RF-борелиялардың таралуын зерттеу, олардың генотиптеу жүргізу, республиканың оңтүстік аймағындағы популяциялар арасында RF-боррелияға антиденелердің серопреваленттігін анықтау және Қазақстан Республикасындағы инфекциялардың осы тобын эпидемиологиялық қадағалаудың стратегиясын дайындау.

Методы исследования (на русском) : сбор клещей методом «флага» и с укушенных животных и людей; картографический анализ, ГИС-картирование; морфологическая видовая идентификация клещей; гомогенизация клещей; экстракция препаратов ДНК; спектрофотометрия; забор крови у людей и животных и получение из нее сыворотки; иммуноферментный анализ; методы описательной и аналитической эпидемиологии; статистические методы; количественная ПЦР в реальном времени, электрофорез нуклеиновых кислот в агарозном геле, секвенирование ДНК, технологии анализа генов на биочипах.

Методы исследования (на казахском) : «Жалау» әдісімен және кене шаққан жануарлар мен адамдардан кенелерді жинау; картографиялық талдау, GIS-карта жасау; кенелердің морфологиялық түрлерін анықтау; кенелерді гомогенизациялау; ДНҚ препараттарының экстракциясы; спектрофотометрия; адам мен жануарлардан қан алу және одан сарысу алу; иммуносорбенттік талдау; сипаттамалық және аналитикалық эпидемиология әдістері; статистикалық әдістер; нақты уақыт режиміндегі сандық ПТР, нуклеин қышқылдарының агарозды гельдік электрофорезі, ДНҚ секвенциясы, биочиптерде гендік талдау технологиялары.

Obtained results and novelty (in Russian) : За 2023 год в эпид.сезон проведен сбор иксодовых и аргасовых клещей, потенциальных резервуаров RF-боррелий, в Жамбылской (193 клещей), Алматинской (266 клещей), Туркестанской (1507 клещей) и Жетысуской (64 клеща) областях. Собранные клещи были приняты на хранение и была подготовлена база данных. Было проведено определение собранных клещей до вида. 404 потенциальных переносчика возбудителей RF-боррелий были гомогенизированы, выделены образцы тотальной ДНК и проведен анализ на наличие ДНК RF-боррелий методом ПЦР, выявлено 3,7% положительных образца. Проведена генетическая характеризация 3 изолятов RF-боррелий. Установлено, что 1 изолят, выявленный в клеще Argas persicus, собранном в Ордабасинском районе, Туркестанская область, относится к B. anserina, 2 других изолята, выявленных в клещах вида Ixodes persulcatus, собранных в г. Алматы, Алматинской области, относятся к B. miyamotoi. Для серологического мониторинга проведен сбор образцов сыворотки крови у пациентов с лихорадками неясной этиологии в г. Алматы (26) и г. Шымкент (33), а также условно-здоровых доноров-добровольцев, проживающих в Алматинской (82), Туркестанской (105) и Жамбылской (142) областях. Серологический анализ на присутствие антител IgM против боррелий выявил 10,2% положительных образцов. Серопревалентность по присутствию антител IgG против боррелий в группе условно-здоровых доноров составила 5.8%: 9,8% в исследованной выборке в Алматинской области,1,9% Туркестанской области и 6,3% Жамбылской областях.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : 2023 жылы RF-боррелиясының әлеуетті тасымалдаушылары иксоид және аргас кенелерін Жамбыл (193 кене), Алматы (266 кене), Түркістан (1507 кене) және Жетісу (64 кене) облыстарының аумағынан жиналды. Жиналған кенелер сақтауға қабылданып, мәліметтер базасы дайындалды. Жиналған кенелерді түрлерге дейін анықтау жүргізілді. RF-боррелия қоздырғыштарының потенциалды тасымалдағышы деп саналған 404-і гомогенизацияланды, тұтас ДНҚ үлгілері бөлініп алынды және ПТР көмегімен RF-боррелия ДНҚ-ның бар-жоғына талдау жасалды, 3,7% оң үлгілер анықталды. RF-боррелиясының 3 изолятына генетикалық сипаттамасы жүргізілді. Түркістан облысы, Ордабасын ауданында жиналған Argas persicus түріне жататын кенеде анықталған изоляттардың біреуі B. anserina-ға, ал Алматы облысы, Алматы қаласында жиналған Ixodes persulcatus түріне жататын кенелерде анықталған тағы екі изолят B. miyamotoi –ға жататыны анықталды. Серологиялық мониторинг үшін Алматы (26) және Шымкент (33) қалаларында этиологиясы белгісіз науқастардан, сонымен қатар Алматы (82), Түркістан (105) және Жамбыл (142) облыстарында тұратын дені сау ерікті донорлардан қан сарысуы алынды. Белгісіз этиологиялы қызбамен ауыратын науқастардың қан сарысуы үлгілеріне серологиялық талдауда боррелияға қарсы IgM антиденелері бар оң сынамалар10,2% ды көрсетті. Шартты сау донорлар тобында боррелияға қарсы IgG антиденелерінің серопреваленттігі 5,8%, оның ішінде Алматы облысында зерттелген үлгіде 9,8%, Түркістан облысында 1,9% және Жамбыл облысында 6,3% құрады.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : - Синтезированы и очищены праймеры для детекции и генетической характеризации RF-боррелий - Проводится изучение распространения RF-боррелий в клещах, обитающих на территории южного региона Казахстана, что может быть использовано для эпидемиологического анализа, проведения зонирования и регионализации территории региона в отношении данной инфекции - Разработаны стандартные операционные процедуры (СОП), связанные с проведением работ по проекту (2 СОП). - Опубликована 1 статья в рецензируемом зарубежном журнале (CiteScore - 4.6, Q2 (57% Infectious Diseases) Scopus).

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : - RF-боррелиясын анықтауға және генетикалық сипаттамасына арналған праймерлер синтезделді және тазартылды. - Қазақстанның оңтүстік өңірінде мекендейтін кенелердегі RF-боррелиялардың таралуы зерттелуде, оны эпидемиологиялық талдау, осы инфекцияға қатысты облыс аумағын аудандарға бөлу және аудандастыру үшін пайдалануға болады. - Жобалық жұмысты орындауға байланысты стандартты операциялық процедуралар (СОП) әзірленді (2 СОП). - Шетелдік рецензияланған журналда 1 мақала жарияланды (CiteScore - 4.6, Q2 (57% Infectious Diseases) Scopus).

Level of implementation (in Russian) : не внедрено

Level of implementation (in Kazakh) : енгізілмеген

Efficiency (in Russian) : Все запланированные работы выполнены в срок.

Efficiency (in Kazakh) : Барлық жоспарланған жұмыстар белгіленген мерзімде орындалды. Алынған нәтижелер Қазақстанда кенеден болатын қайталанатын қызбаны эпидемиологиялық қадағалау жүйесін дамытуға көмектеседі.

Field of application (in Russian) : здравоохранение, медицинская генетика, эпидемиология. Полученные результаты помогут разработать систему эпидемиологического надзора за клещевыми возвратными лихорадками в Казахстане.

Field of application (in Kazakh) : денсаулық сақтау, медициналық генетика, эпидемиология. Алынған нәтижелер Қазақстанда кенеден болатын қайталанатын қызбаны эпидемиологиялық қадағалау жүйесін дамытуға көмектеседі.