The object of research, development or design (in Russian) : Дикорастущие виды и экскюзивные сорта тюльпана

The object of research, development or design (in Kazakh) : Қызғалдақтың жабайы түрлері мен эксклюзивті сорттары

Aim of work (in Russian) : Развитие цветоводческой отрасли Казахстана путем внедрения в производство перспективных, интродуцированных видов и сортов тюльпана, создания коллекции исходного материала для селекции, эффективных методов их ускоренного размножения, адаптации и практического внедрения конкурентоспособной, научно-обоснованной инновационной технологии его выращивания в условиях открытого и закрытого грунта юга и юго-востока Казахстана.

Aim of work (in Kazakh) : Қызғалдақтың перспективті, жерсіндірілген түрлері мен сорттарын өндіріске енгізу, селекция үшін бастапқы материалдар коллекциясын жасау, оларды жедел көбейтудің тиімді әдістері, Қазақстанның оңтүстігі мен оңтүстік-шығысындағы ашық және жабық топырақ жағдайында өсірудің бәсекеге қабілетті, ғылыми негізделген инновациялық технологиясын бейімдеу және іс жүзінде енгізу арқылы Қазақстанның гүл өсіру саласын дамыту.

Методы исследования (на русском) : В реализации Проекта грантового финансирования предполагается использовать основные методы эмпирических исследований (наблюдения, сравнения, измерения и эксперимент), позволяющие дать сравнительную оценку адаптационных возможностей опытных растений при использовании различных технологий выращивания и размножения. Будут применены эколого-морфологические методы исследования, в результате которых будет собрана информация по фенологическим, морфологическим, биологическим особенностям развития видов и сортов тюльпана в различных почвенно-климатических зонах Казахстана, а также в зависимости от применяемых технологии выращивания и размножения. Для достижения цели будут использованы классические методы растениеводства, общей ботаники и интродукции растений. В исследованиях будут использованы не менее 20 дикорастущих видов, 30 сортов, относящиеся к ранне-, средне- и позднецветущим группам, 7 классам тюльпанов, таким как Дарвиновы гибриды, Простые ранние, Махровые ранние, Триумф, Бахромчатые, Лилиецветные, Простые поздние.

Методы исследования (на казахском) : Гранттық қаржыландыру жобасын іске асыруда өсіру мен көбейтудің әртүрлі технологияларын пайдалану кезінде тәжірибелік өсімдіктердің бейімделу мүмкіндіктеріне салыстырмалы баға беруге мүмкіндік беретін эмпирикалық зерттеулердің (байқау, салыстыру, өлшеу және эксперимент) негізгі әдістерін пайдалану болжанып отыр. Зерттеуде экологиялық-морфологиялық әдістер қолданылатын болады, олардың нәтижесінде Қазақстанның әртүрлі топырақ-климаттық аймақтарында қызғалдақ түрлері мен сорттарының фенологиялық, морфологиялық, биологиялық даму ерекшеліктері жөніндегі, сондай-ақ қолданылатын өсіру және көбейту технологияларына байланысты ақпарат жиналатын болады. Мақсатқа қол жеткізу үшін өсімдік шаруашылығының, жалпы ботаниканың және өсімдіктерді интродукциялаудың классикалық әдістері пайдаланылатын болады.

Obtained results and novelty (in Russian) : Получен обширный материал по биометрическим показателям роста и развития дикорастущих видов и эксклюзивных сортов тюльпана. В Иле-Алатауском национальном парке (НТП) и Каратауском лесничестве введены в компьютерную базу данных географические координаты по сбору посадочного материала и отбору экспериментальных участков. Создана предварительная база данных по дикорастущим видам и эксклюзивным сортам тюльпана. Установлены географические координаты, данные о состояний естесственных популяции 11 дикорастущих видов тюльпана. Получены предварительные данные по влиянию различных субстратов на рост, развитие, цветение и коэффициент размножения 5-ти сортов тюльпана. Получен обширный материал по биометрическим показателям роста и развития дикорастущих видов и эксклюзивных сортов тюльпана интродуцированных в г. Туркестан.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Қызғалдақтың жабайы түрлері мен эксклюзивті сорттарының өсуі мен дамуының биометриялық көрсеткіштері бойынша ауқымды материал алынды. Іле-Алатау ұлттық паркінде (ҰТП) және Қаратау орманшылығында отырғызу материалдарын жинау және эксперименттік учаскелерді іріктеу бойынша географиялық координаттар компьютерлік мәліметтер базасына енгізілді. Қызғалдақтың жабайы және эксклюзивті сорттары бойынша алдын-ала мәліметтер базасы құрылды. Қызғалдақтың 11 жабайы түрінің табиғи популяцияларының жай-күйі туралы мәліметтер алынып, географиялық координаттары анықталды. Қызғалдақтың 5 сортының өсуіне, дамуына, гүлдеуіне және көбею коэффициентіне әртүрлі субстраттардың әсері туралы мәліметтер алынды. Түркістан қаласына интродукцияланған жабайы түрлер мен қызғалдақтың эксклюзивті сорттарының өсуі мен дамуының биометриялық көрсеткіштері бойынша ауқымды материал алынды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Для развития отечественной цветоводческой отрасли будут предложены конкурентоспособные, адаптированные к условиям Казахстана технологии выращивания тюльпана, посадочный материал по доступным ценам. Внедрение адптированной технологии выращивания, производство доступных по цене посадочного материала тюльпанов будет способствовать развитию малого и среднего бизнеса, что несомненно имеет социально - экономический эффект.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Отандық гүл өсіру саласын дамыту үшін бәсекеге қабілетті, Қазақстанның жағдайына бейімделген қызғалдақ өсіру технологиялары, қолжетімді бағалар бойынша отырғызу материалдары ұсынылды.

Level of implementation (in Russian) : Разработаны рекомендации по инновационным технологиям выгонки и размножения тюльпанов.

Level of implementation (in Kazakh) : Қызғалдақтарды көктету мен көбейтудің инновациялық технологиялары бойынша ұсыныстар ұсыныстар жасалды.

Efficiency (in Russian) : Вегетативное размножение сортов тюльпана показала высокую сортоспечифичность. Так, сорта тюльпана резко отличались по образованию как по количеству, так и по доле крупных луковиц. Наиболее крупные луковицы образует сорт Match, 33,8% от общего количества образовавшихся луковиц были крупными. Сорт Synaeda blue в первый год интродукции образовал 100% мелких некондиционных луковиц. Эффективность вегетативного размножения тюльпанов является сортоспецифичным признаком.

Efficiency (in Kazakh) : Қызғалдақтарды вегетативтік жолмен көбейту сортқа байланысты екендігі анықталды. Қызғалдақ сорттары арасында жалпы түзілген пиязшықтар саны және олардың ірілігі бойынша үлкен айырмашылықтар байқалды. Ірі пизшықтар түзу қасиетімен Match сорты ерекшеленді, түзілген пиязшықтардың 33,8%-ы ірі категорияға жататын болды, ал Synaeda blue сорты интродукцияның І жылы 100% ұсақ пиязшықтар түзді. Бұл деректер қызғалдақтарды вегетативтік жолмен көбейтудің тиімділігі толығынан сорттық ерекшелікке тәуелді.

Field of application (in Russian) : Декоративное растениеводство, цветоводство, интродукция, молекулярно-генетические исследования; целевые потребители: государственные и частные озеленительные учреждения, строительные компании, представители малого и среднего бизнеса в цветоводческой отрасли

Field of application (in Kazakh) : Декоративтік өсімдік шаруашылығы, гүл өсіру, интродукция, молекулярлық-генетикалық зерттеулер; мақсатты тұтынушылар: мемлекеттік және жеке көгалдандыру мекемелері, құрылыс компаниялары, гүл өсіру саласындағы шағын және орта бизнес өкілдері.