The object of research, development or design (in Russian) : Развитие беспилотного автотранспорта разделилось на три основных направления: потребительское, промышленное и военное. Одна из целей в реализации данной научно-практической проблемы, это исключение человеческого фактора, что повысит безопасность движения автотранспорта и технико-экономическую эффективность. Многие технические задачи, которые возникают в данном проекте, существенно упрощаются при массовом производстве электромобилей. Вместе с тем, повышаются требования к системе безопасности в автотранспортной логистической системе. Возникла необходимость в создании внешнего контроля позиционирования автотранспортной подвижной единицы на всей программируемой траектории движения и внешней диагностики технического состояния беспилотных автомобилей (БПА). Для целей локального контроля создаются стационарные пункты на маршруте движения БПА. Традиционно связь с подвижным составом на маршруте движения осуществляется по радиоканалу, что в настоящее время, облегчает задачу внешнего неконтролируемого опасного вмешательства в процесс управления БПА. Подобная устойчивость приобретает интегрированную оценку – робастность. Проблема электромагнитной защищенности, а значит безопасного функционирования построенных на их основе устройств и систем, решается при помощи инновационной беспроводной технологии передачи данных видимым светом VLC (Visible Light Communication).

The object of research, development or design (in Kazakh) : Ұшқышсыз көліктерді дамыту үш негізгі бағытқа бөлінді: тұтынушылық, өндірістік және әскери. Бұл ғылыми-тәжірибелік проблеманы жүзеге асырудағы мақсаттардың бірі көлік қозғалысы қауіпсіздігін және техникалық-экономикалық тиімділігін арттыруға мүмкіндік беретін адам факторын жою болып табылады. Бұл жобада туындайтын көптеген техникалық қиындықтар электромобильдердің жаппай өндірісімен айтарлықтай жеңілдетілген. Сонымен қатар, жол-көлік логистикалық жүйесіндегі қауіпсіздік жүйесіне қойылатын талаптар да артып келеді. Қозғалыстың барлық бағдарламаланатын траекториясы бойынша автомобиль көлігінің жылжымалы қондырғысының орналасуын сыртқы бақылауды және ұшқышсыз көлік құралдарының (ҰҰА) техникалық жағдайын сыртқы диагностикалауды құру қажет. Жергілікті бақылау мақсатында UUV бағыты бойынша стационарлық пункттер құрылады. Дәстүрлі түрде трасса бойынша жылжымалы құраммен байланыс радиоарна арқылы жүзеге асырылады, бұл қазіргі уақытта ҰҰА басқару процесінде сыртқы бақыланбайтын қауіпті кедергілер міндетін жеңілдетеді. Мұндай тұрақтылық интеграцияланған бағаға ие болады - беріктік. Электромагниттік иммунитет мәселесі, демек, олардың негізінде құрылған құрылғылар мен жүйелердің қауіпсіз жұмыс істеуі көрінетін жарық VLC (Visible Light Communication) көмегімен деректерді берудің инновациялық сымсыз технологиясын қолдану арқылы шешіледі.

Aim of work (in Russian) : Целью работы является повышение эффективности управления и обеспечение электромагнитной защищенности коммуникационных каналов на базе VLC технологий.

Aim of work (in Kazakh) : Жұмыстың мақсаты – басқару тиімділігін арттыру және VLC технологиялары негізінде байланыс арналарының электромагниттік қорғанысын қамтамасыз ету.

Методы исследования (на русском) : Основные научные вопросы проекта – это вопросы разработки VLC технологий в управлении беспилотными транспортными средствами. Основная гипотеза проекта - это возможность разработать в Республике Казахстан конкурентоспособную передовую технологию VLC в управлении беспилотными транспортными средствами. VLC и Li-Fi технологии обеспечивают высокое быстродействии в наносекундном временном диапазоне, как в аналоговых, так и в цифровых каналах, обеспечивают защищенность от индустриальных и искусственных активных радиопомех, что определяет преимущества VLC технологии по сравнению с Wi-Fi, как в скорости передачи данных, так и системной робастной устойчивости. Повышение информационной безопасности и защищенности социально-экономических объектов открывается возможностью построения интегрированных VLC систем на базе композиции видимого и невидимого - инфракрасного излучения.

Методы исследования (на казахском) : Жобаның негізгі ғылыми мәселелері – ұшқышсыз көліктерді басқаруда VLC технологияларын дамыту. Жобаның негізгі гипотезасы Қазақстан Республикасында ұшқышсыз көліктерді басқаруда бәсекеге қабілетті озық VLC технологиясын әзірлеу мүмкіндігі болып табылады. VLC және Li-Fi технологиялары аналогтық және сандық арналарда да наносекундтық уақыт диапазонында жоғары өнімділікті қамтамасыз етеді, өнеркәсіптік және жасанды белсенді радиокедергілерден қорғауды қамтамасыз етеді, бұл Wi-Fi-мен салыстырғанда VLC технологиясының артықшылықтарын деректерді беру жылдамдығында да анықтайды. , және жүйенің сенімді тұрақтылығы. Ақпараттық қауіпсіздікті және әлеуметтік-экономикалық объектілердің қауіпсіздігін арттыру көрінетін және көрінбейтін - инфрақызыл сәулелену құрамы негізінде біріктірілген VLC жүйелерін құру мүмкіндігімен ашылады.

Obtained results and novelty (in Russian) : Разработана структурно функциональная модель приема и передачи информации в транспортной роботизированной VLC системе. Разработана модель нечеткого управления качеством системного обеспечения роботизированного процесса на базе VLC технологий. Разработаны: универсальная модель оценки и прогнозирования ошибок и рисков контроля в условиях статистической природы нормативных значений; имитационный алгоритм оценки качества контроля в условиях неопределенности нормативных значений; имитационная модель прогнозирования качества автоматической коррекции рабочих режимов функционирования VLC системы; методы оптимизация бизнес-процессов в системе производства и эксплуатации VLC систем на роботизированных автомобилях.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Көліктік роботтық VLC жүйесінде ақпаратты қабылдау және берудің құрылымдық-функционалдық моделі әзірленді. VLC технологияларына негізделген роботтық процесті жүйелік қолдаудың анық емес сапаны басқару моделі әзірленді. Әзірленген: стандартты мәндердің статистикалық сипаты контекстінде қателерді және бақылау тәуекелдерін бағалау және болжау үшін әмбебап үлгі; стандартты мәндердің белгісіздігі жағдайында бақылау сапасын бағалаудың модельдеу алгоритмі; VLC жүйесінің жұмыс режимдерін автоматты түрде түзету сапасын болжауға арналған имитациялық модель; роботты көліктерде VLC жүйелерін өндіру мен пайдаланудағы бизнес-процестерді оңтайландыру әдістері.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Результаты работы по проекту внесут существенный вклад в развитие технологий управления беспилотными системами. В процессе выполнения проекта будут созданы новые компетенции в областях управления беспилотными системами, автоматизации и управления процессами передачи данных. В результате выполнения проекта повысится потенциал и конкурентоспособность казахстанской науки в целом и участников проекта в частности.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Жобаның нәтижелері ұшқышсыз жүйелерді басқару технологияларын дамытуға айтарлықтай үлес қосады. Жобаны жүзеге асыру барысында ұшқышсыз жүйелерді басқару, деректерді беру процестерін автоматтандыру және басқару салаларында жаңа құзыреттер құрылады. Жобаны іске асыру нәтижесінде жалпы қазақстандық ғылымның және оның ішінде жобаға қатысушылардың әлеуеті мен бәсекеге қабілеттілігі артады.

Level of implementation (in Russian) : Степень внедрения не рассматривается.

Level of implementation (in Kazakh) : Іске асыру дәрежесі ескерілмейді.

Efficiency (in Russian) : Эффективность проекта направлена на создание новых VLC технологий в управлении беспилотными транспортными средствами.

Efficiency (in Kazakh) : Жобаның тиімділігі ұшқышсыз көліктерді басқарудың жаңа VLC технологияларын жасауға бағытталған.

Field of application (in Russian) : Областью применение данного проекта являются: беспилотные транспортные средства, VLC системы, транспортные роботизированные системы, робастные системы, системы контроля.

Field of application (in Kazakh) : Бұл жобаның қолдану аясы: ұшқышсыз көліктер, VLC жүйелері, көліктік робот жүйелері, сенімді жүйелер, басқару жүйелері.