The object of research, development or design (in Russian) : Конфликтогенные тексты в казахоязычных масс-медиа

The object of research, development or design (in Kazakh) : Қазақтілді масс-медиадағы конфликтогенді мәтіндер

Aim of work (in Russian) : В результате лингвоэкспертизы конфликтогенных материалов в традиционных казахских и электронных СМИ определить параметризацию лингвистической экспертизы по делам об экстремизме, оскорблении, диффамации.

Aim of work (in Kazakh) : Қазақтілді дәстүрлі және электронды масс-медиададағы конфликтогенді материалдарға лингвоқұқықтық талдау нәтижесінде экстремистік, қорлау, жала жабу, нұқсан келтіру туралы сот ісіндегі лингвистикалық сараптаманың параметризациясын анықтау.

Методы исследования (на русском) : 1. Лексико-семантический анализ использовался при отборе отрицательной семантической лексической единицы из конфликтогенного текста и при анализе ее значения. 2. При определении ряда Семов в составе рассматриваемой лексической единицы, являющейся объектом лингвистической экспертизы, использовался компонентный анализ. Компонентный анализ занял важное место в объективной интерпретации значения лексической единицы в решении спорного вопроса. Например, при определении отрицательных Семов в составе лексических единиц, отобранных из оскорбительных речевых актов, использовался компонентный анализ. 3. С помощью лингвопрагматического анализа были выявлены языковые средства конфликтогенных текстов масс-медиа и установлены лингвопрагматические факторы воздействия на адресата. 4. Метод дискурс-анализа использовался для изучения интенции коммуникантов в конфликтной речевой ситуации, коммуникативной стратегии и тактики использования вербальных и невербальных средств в конфликтной речи, ментальных особенностей.

Методы исследования (на казахском) : 1. Лексика-семантикалық талдау конфликтогенді мәтіннен жағымсыз семантикалы лексикалық бірлікті іріктеуде және оның мағынасын талдауда қолданылды. 2. Лингвистикалық сараптау нысанында қарастырылатын лексикалық бірліктің құрамындағы семалар қатарын анықтауда компоненттік талдау қолданылды. Компоненттік талдау лексикалық бірліктің даулы мәселе шешіміндегі мағынасын объективті түсіндіруде маңызды орын алды. Мысалы, қорлау сөйлеу актілерінен іріктелген лексикалық бірліктердің құрамындағы жағымсыз семаларды анықтауда компоненттік талдау қолданылды. 3. Лингвопрагматикалық талдаудың көмегімен бұқаралық ақпарат құралдары өнімдеріндегі конфликтогенді мәтіндердің тілдік құралдары анықталып, адресатқа ықпал етудің лингвопрагматикалық факторлары анықталды. 4. Дискурс-талдау әдісі конфликтілі сөйлеу жағдаятындағы коммуниканттардың интенциясын, конфликтогенді сөйлеуде вербалды және вербалды емес құралдарды қолданудың коммуникативтік стратегиясы мен тактикасын, менталдық ерекшеліктерін зерттеу үшін қолданылды

Obtained results and novelty (in Russian) : Теоретическая и практическая значимость результатов исследования, полученных в ходе проекта, определяется их использованием в качестве учебного пособия и методического руководства в преподавании языковых и юридических дисциплин, таких как юрислингвистика, лингвоконфликтология, судебно-лингвистическая экспертиза, лингвокримиланистика, в специальностях филологии, социологии, юриспруденции. В то же время она отвечает потребностям специалистов отделов филологических судебных экспертиз в судебно-экспертных центрах и учреждениях Республики Казахстан и филологов-специалистов, занимающихся лингвистической экспертизой, будет полезна для них в качестве методического пособия и руководство.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Жоба барысында алынған зерттеу нәтижелерінің теориялық және практикалық маңыздылығы жоғары оқу орындарының филология, әлеуметтану, заңгерлік салалар мамандықтарында юрислингвистика, лингвоконфликтология, сот-лингвистикалық сараптама, лингвокримиланистика сияқты тіл және заң тоғысындағы пәндерді оқытуда құрал ретінде қолданылуына байланысты анықталады. Сонымен қатар Қазақстан Республикасы сот сараптама орталықтары мен мекемелеріндегі филологиялық сот сараптама бөлімдері сарапшыларының және лингвистикалық сараптамамен айналысатын филолог-мамандардың да сұраныстарын қанағаттандырады, оларға әдістемелік құрал, нұсқаулық ретінде пайдалы деп ойлаймыз.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Не предусмотрено

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Қарастырылмаған

Level of implementation (in Russian) : Не внедрено

Level of implementation (in Kazakh) : Ендірілмеген

Efficiency (in Russian) : В последнее десятилетие ХХ века и в ХХІ веке широкий диапазон публичности, свобода слова, одно из достижений современных цифровых технологий - появление электронных медиа, социальных сетей, наполнение поля журналистики блогерами открыли путь чтобы каждый член общества мог говорить и выражать свое мнение. Это имело важное значение в налаживании взаимного диалога между народом и властью или правительством, в открытой постановке общественных и социальных проблем, но приводило к появлению в СМИ многих политических, общественных и социальных искаженных данных и информации, а также конфликтогенные тексты о юридических и частных лицах. Вышеуказанные конфликтогенные тексты в СМИ могут привести к появлению истцов и ответчиков, разжигать вражду между этническими, родовыми, межрелигиозными, а также социальными группами, наносить ущерб чести, достоинству и деловой репутации юридических и физических лиц, а также носят оскорбительный, порочащий характер, является одним из факторов возбуждения судебных дел. В итоге нередко к этому процессу привлекаются филологи-специалисты для проведения лингвистического исследования спорного текста с целью объективного решения проблемы. Однако нередко объективность и компетентность лингвистической экспертизы, подготовленной филологом-экспертом или филологом-специалистом, вызывает сомнения и оспаривается в судебном процессе.

Efficiency (in Kazakh) : ХХ ғасырдың соңғы он жылдығы мен ХХІ ғасырда кең өріс алған жариялылық сөз бостандығы, қазіргі сандық технология жетістіктерінің бірі – электронды БАҚ, әлеуметтік желілердің пайда болуы, журналистика саласының блогерлермен толығуы қоғамның әрбір мүшесінің сөз алып, пікір білдіруіне жол ашты. Бұл халық пен билік я үкімет арасындағы өзара диалогтың орнауында, қоғамдық-әлеуметтік мәселелердің ашық қойылуында маңызды болғанымен, көптеген саяси мемлекеттік, қоғамдық-әлеуметтік, деректерді бұрмалайтын, сондай-ақ заңды және жеке тұлғалар туралы конфликтогенді мәтіндердің БАҚ-та көрініс беруіне алып келді. БАҚ-тағы жоғарыда көрсетілгендей қақтығысты мәтіндер талапкер және жауапкер тараптардың пайда болып, этникаралық, руаралық, дінаралық, сонымен қатар әлеуметтік топтар арасындағы араздықты қоздыру, заңды және жекелеген тұлғалардың ар-намысы, абыройы мен іскерлік беделіне нұқсан келтіру, қорлау, жала жабу туралы сот істері қозғалуының бірден бір факторы болып табылады. Және осы процеске мәселенің объективті шешімінде даулы мәтінге лингвистикалық зерттеу жүргізу үшін филолог-мамандар жиі тартылады. Алайда сот процесінде филолог-сарапшы немесе филолог-маман тарапынан дайындалған лингвистикалық сараптама қорытындысының объективтілігі, құзыреттілігі күман, дау тудыратыны жиі кездеседі.

Field of application (in Russian) : Результаты исследования используются в судебной лингвистике, судебно-лингвистической экспертизе, вузах на курсах по юрислингвистике, лингвоконфликтологии.

Field of application (in Kazakh) : Зерттеу нәтижелері сот лингвистикасында, сот-лингвистикалық сараптамасында, ЖОО юрислингвистика бойынша курстарда, лингвоконфликтологияда қолданылады.