The object of research, development or design (in Russian) : изотопы радона и их дочерние продукты распада

The object of research, development or design (in Kazakh) : радон изотоптары және олардың ыдырау өнімдері

Aim of work (in Russian) : 1. Создание физико-математических моделей при формировании 3D-топологии распределения, эманирующих из литосферы, изотопов радона с учетом прежних исследований. Экспериментальное исследование этих распределений. 2. Разработка моделей накопления изотопов радона в организмах биообъектов. Экспериментальное исследование этих структур. 3. Модернизация методики и, разработанного ранее, макета экспресс-прибора для измерения наноразмерных онкорадиогенных структур в организме.

Aim of work (in Kazakh) : 1. Алдыңғы зерттеулерді ескере отырып, литосферадан эманацияланатын радон изотоптарының 3D топологиясын қалыптастыру кезінде физика-математикалық модельдерді құру. Осы үлестірімдерді эксперименттік зерттеу. 2. Биологиялық нысандар ағзаларындағы радон изотоптарының жинақталу модельдерін әзірлеу. Бұл құрылымдарды эксперименттік зерттеу. 3. Әдістемені және организмдегі наноөлшемді онкорадиогендік құрылымдарды өлшеуге арналған бұрын жасалынған экспресс-аспаптың макетін жаңғырту.

Методы исследования (на русском) : В работе использованы физические методы регистрации излучений изотопов радона, их дочерних продуктов распада и соответствующая физическая аппаратура.

Методы исследования (на казахском) : Жұмыста радон изотоптарының, олардың ыдырау өнімдерінің және сәйкес физикалық жабдықтардың шығарындыларын тіркеудің физикалық әдістері қолданылды.

Obtained results and novelty (in Russian) : 1. Созданы физико-математические количественные модели формирования распределений изотопов радона в приземном атмосферном слое формирующие топологию распределения активности радона в Алматы, Алматинской области в сопоставлении с городом Санкт-Петербург (Россия). 2. Выполнены измерения распределений изотопов радона в атмосфере и сравнены с теоретическими и модельными распределениями в Алматы, Алматинской области и в Санкт-Петербурге. 3. Разработаны количественные модели сорбции-десорбции изотопов радона, их последующей миграции и формирования наноразмерныхонкорадиогенных структур в организме человека. 4. Проведены эксперименты по выявлению степени загрязнения организма биообъектов при воздействии эталонных альфа-излучателей различными дозами облучении. 5. Проведены измерения распределений изотопов радона в организме человека отобранных контрольных групп людей и сравнены с теоретическими и модельными распределениями. 6. Выполнена модернизация методики и спектрометрической системы макета экспресс-прибора.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : 1. Санкт-Петербург (Ресей) қаласымен салыстырғанда Алматы облысы, Алматы қаласының радон белсенділігінің таралу топологиясын құрайтын атмосфераның үстіңгі қабатындағы радон изотоптарының таралуларының қалыптасуының физика-математикалық сандық модельдері құрылды. . 2. Радон изотоптарының атмосферада таралуын өлшеу жұмыстары жүргізілді және Алматы, Алматы облысы және Санкт-Петербургте теориялық және модельдік таралулармен салыстырылды. 3. Радон изотоптарының сорбция-десорбциясының, олардың кейінгі миграциясының және адам ағзасында наноөлшемді онкорадиогендік құрылымдардың түзілуінің сандық үлгілері әзірленді. 4. Сәулеленудің әртүрлі дозаларымен стандартты альфа-сәулеленушілермен әсер ету кезінде биологиялық объектілер денесінің ластану дәрежесін анықтау бойынша эксперименттер жүргізілді. 5. Таңдалған бақылау топтарының адам ағзасындағы радон изотоптарының таралуы өлшеніп, теориялық және модельдік таралулармен салыстырылды. 6. Экспресс-құрылғы прототипінің әдіснамасы мен спектрометриялық жүйесі жаңартылды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Выполненный сбор, обобщение и систематизация полученных результатов измерений объектов окружающей среды и приземного радиационного фона атмосферного слоя земли позволит в будущем разработать новые методы в прикладных смежных областях науки, изучающих геологическое строение и процессы, происходящие в поверхностном слое земной коры. Эксперименты по облучению биообъектов пополнят цифровой массив базы различных типов мутаций возникающих при альфа-облучении различными дозами Drosophila melanogaster. Исследования по измерению собственного радиоактивного излучения тела человека позволит в будущем разработать новые методы исследований в ядерной медицине и приборостроении радиометрической и спектрометрической аппаратуры. Предполагается, что полученные результаты внесут серьезный вклад в качество ранней диагностики заболевания, способствуя улучшению организации лечения и профилактики, снижая смертность от рака. Результаты дадут возможность юридически разработать научно обоснованные предложения по улучшению законодательства РК в отношении снижения уровней радиационных рисков и рисков радоновой онкоопасности.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Орындалған қоршаған орта нысандарын және жердің атмосфералық қабатының жер бетіндегі радиациялық фонын өлшеудің алдын ала сынақ нәтижелерін жинау, жалпылау және жүйелеу болашақта жер қыртысының беткі қабатында болатын геологиялық құрылым мен процестерді зерттейтін қолданбалы сабақтас ғылым салаларында жаңа әдістерді әзірлеуге мүмкіндік береді. Биологиялық нысандарды сәулелендіру бойынша эксперименттер «Drosophila melanogaster» әртүрлі дозалармен альфа-сәулелендіру кезінде пайда болатын мутациялардың әртүрлі түрлерінің деректер қорының цифрлық массивін толықтырады. Адам ағзасының өзіндік радиоактивті сәулеленуін өлшеу жөніндегі зерттеулер болашақта ядролық медицинада және радиометриялық және спектрометриялық аппаратураның аспаптарын жасауда зерттеудің жаңа әдістерін әзірлеуге мүмкіндік береді. Алынған нәтижелер ауруды ерте диагностикалау сапасына елеулі үлес қосып, емдеу-алдын алу жұмыстарын ұйымдастыруды жақсартуға және онкологиялық аурулардан болатын өлім-жітім деңгейін төмендетуге ықпал етеді деп болжануда. Нәтижелер радиациялық тәуекелдер деңгейін және радондық онкология тәуекелдерін төмендетуге қатысты Қазақстан Республикасының заңнамасын жетілдіру бойынша дәлелді ұсыныстарды заңды түрде әзірлеуге мүмкіндік береді.

Level of implementation (in Russian) : Внедрения нет.

Level of implementation (in Kazakh) : Іске асыру жоқ.

Efficiency (in Russian) : Эффективность проекта в национальном масштабе сводится к тому, чтобы в Республике Казахстан повысить уровень обеспеченности радоновой защитой, радоновой безопасности и снижения онкологических рисков за счет выявления новых закономерностей в пространственной и временной топологии распространения изотопов радона. Значимость в международном масштабе состоит в том, что в РК будет сбалансирована программа с европейскими стандартами систематических обследований по оценке радоновой безопасности жилья и служебных помещений, например, при операциях купли-продажи.

Efficiency (in Kazakh) : Жобаның ұлттық ауқымдағы тиімділігі радон изотоптарының таралуының кеңістіктік және уақыттық топологиясында жаңа заңдылықтарды анықтау арқылы Қазақстан Республикасында радондық қорғау, радондық қауіпсіздік деңгейін арттыру және онкологиялық қауіптерді төмендету болып табылады. Халықаралық ауқымдағы маңыздылығы ҚР-да тұрғын үй мен қызметтік үй-жайлардың радондық қауіпсіздігін бағалау бойынша, мысалы, сатып алу-сату операциялары кезінде жүйелі зерттеулердің еуропалық стандарттарымен бағдарлама теңдестірілетіндігінде.

Field of application (in Russian) : Радиоэкология и радиационная биология

Field of application (in Kazakh) : Радиоэкология және радиациялық биология