Inventory number IRN Number of state registration
0323РК00845 AP19176500-KC-23 0123РК00071
Document type Terms of distribution Availability of implementation
Краткие сведения At a negotiated price Number of implementation: 0
Not implemented
Publications
Native publications: 2
International publications: 0 Publications Web of science: 0 Publications Scopus: 0
Patents Amount of funding Code of the program
0 7987897 AP19176500
Name of work
Образ города и типология персонажей в современной казахской литературе
Type of work Source of funding Report authors
Fundamental Аманғазықызы Мөлдір
0
0
0
0
Customer МНВО РК
Information on the executing organization
Short name of the ministry (establishment) МНВО РК
Full name of the service recipient
Некоммерческое акционерное общество "Евразийский Национальный университет имени Л.Н. Гумилева"
Abbreviated name of the service recipient НАО "ЕНУ им.Л.Н.Гумилева"
Abstract

В настоящее время в Казахстане усиливается миграционный процесс, и население города начинает стремительно расти. Поэтому надо отметить, что необходимо учитывать развитие населения, особенно молодого поколения, которое обучается и растет в городе, также развитие материального и всесторонне духовного положения населения. Учитывая, что источником духовной модернизации общества, о которой говорилось в послании Президента, является регулирование социального и психологического климата населения и формирование нации с высокой культурой, осмысление городского пространства как самостоятельную культурную категорию, изучение художественных произведений, отражающих облик города, черты характера городских героев, на стыке других гуманитарных наук, является основной целью данного проекта. Также большое внимание уделяется значению темы «городской текст» в литературе, ее влиянию на казахскую литературу и культуру.

Қазіргі кезде Қазақстанда көші-қон процесі күшейіп, қала халқының тез өсе бастағаны байқалады. Сол себептен халықтың басым бөлігінің, әсіресе жас ұрпақтың қалада білім алып, өсіп келе жатқандығын, халықтың материалдық жағдайымен қатар, рухани жан-жақты дамуын ескеру қажет екендігін айтуға тиіспіз. Президент жолдауында сөз болған қоғамның рухани жаңғыруының бастауы болып саналатын халықтың әлеуметтік және психологиялық ахуалын реттеп, мәдениеті жоғары ұлт қалыптастыру екенін ескерсек, қалалық кеңістікті дербес мәдени категория ретінде түсініп, қала келбетін, қалалық кейіпкерлердің мінез ерекшеліктерін бейнелейтін көркем шығармаларды басқа гуманитарлық ғылымдардың тоғысында зерттеу – осы жобаның негізгі нысаны. Сондай-ақ, әдебиеттегі «қалалық мәтін» тақырыбының маңызына, қазақ әдебиеті мен мәдениетіне ықпалына жете назар аударылады.

Городское пространство играет важную роль в жизни любого человека. Образ города, изображение человека города, быта города – общая черта, присущая мировым и отечественным писателям. Основная цель проекта – выявить идейные, духовные поиски современных казахских писателей в описании образа города и в описании психологической ситуации, тем самым определить вклад нашей страны в общечеловеческий литературный процесс.

Қала кеңістігі кез келген адамның өмірінде маңызды рөл атқарады. Қала бейнесі, қала адамын, қала тұрмысын бейнелеу әлемдік және отандық қаламгерлерге тән ортақ ерекшелік. Бүгінгі қазақ қаламгерлерінің көркем шығармадағы қала бейнесін суреттеу ерекшелігі мен психологиялық ахуалды суреттеудегі идеялық, рухани ізденісін анықтау, сол арқылы еліміздің жалпыадамзаттық әдеби үрдіске қосқан үлесін айқындау – жобаның негізгі мақсаты.

Исследовательская работа основывается на методах герменевтического, компаративистского анализа литературных произведений. С точки зрения метода герменевтического анализа интерпретируется городской текст. А с точки зрения метода компаративистского анализа сравнивается образ города в мировой литературе и специфика изображения города в казахской литературе.

Зерттеу жұмысы әдеби шығармаларды герменевтикалық, компаративистік талдау әдістерін негізге алады. Герменевтикалық талдау әдісі тұрғысынан қалалық мәтін түсіндіріледі. Ал компаративистік талдау әдісі тұрғысынан әлемдік әдебиеттегі қала бейнесі мен қазақ әдебиетіндегі қаланы бейнелеу ерекшелігі салыстырыла талданады.

1. Рассмотрены произведения писателей Р.Отарбаева, Т.Абдраима и др., иллюстрировавших образ города, быт, особенности характера городских героев в современной казахской прозе. 2. В современной казахской поэзии в стихах поэтов К.Сарина, М.Райымбекулы, Д.Кабулы и др., написавших о городе, заметно, что город видят в разных ракурсах. 3. Анализируя стихи Г.Жайлыбая, Д.Капулы, А.Файзоллы о городах Алматы, Астана в современной казахской поэзии, мы заметили следующие особенности описания города поэтами: 1. Когда поэты пишут о городе, они в первую очередь вспоминают личные воспоминания, связанные с этим городом; 2. В сознании поэтов город описывается как связанный с именами определенных лиц; 3. Восприятие города поэтами не сходится в одном русле: Г.Жайлыбай, особенно видит и притягивает к себе город Алматы, несмотря на то, что это не его родной город, Д.Капулы воспринимает город как другой мир. По проекту достигнуты следующие результаты: 1. Статья М.Амангазыкызы и М.С.Оразбека «Ракурсы интерпретации термина «городской текст»» опубликована в журнале «Вестник Кокшетауского университета имени Ш. Уалиханова» (серия Филологическая. – №2/2023. – С. 70-77). 2. Статья М.Амангазыкызы и М.С.Оразбека «Образ города в современной казахской поэзии» опубликована в журнале «Вестник Евразийского гуманитарного института» (– №3/2023. – С. 115-125).

1. Бүгінгі қазақ прозасындағы қала бейнесін, қалалық кейіпкерлердің тұрмыс-тіршілігін, мінез ерекшеліктерін суреттеген Р.Отарбаев, Т.Әбдірайым, т.б. қаламгерлердің шығармалары қарастырылды. 2. Қазіргі қазақ поэзиясында қала туралы жазған Қ.Сарин, М.Райымбекұлы, Д.Кәпұлы, т.б. ақындардың өлеңдерінен қаланы түрлі қырынан көретіндігі байқалды. 3. Қазіргі қазақ поэзиясындағы Ғ.Жайлыбай, Д.Кәпұлы, А.Файзолланың Алматы, Астана қалалары туралы жазған өлеңдерін талдай отырып, ақындардың қаланы суреттеудегі келесідей ерекшеліктерін байқадық: 1. Ақындар қала туралы жазғанда бірінші кезекте осы қаламен байланысты жеке естеліктерін есіне түсіреді; 2. Ақындардың санасында қала белгілі бір тұлғалардың есімімен байланысты суреттеледі; 3. Ақындардың қаланы қабылдауы бір арнаға тоғыспайды: Ғ.Жайлыбай өзінің туған қаласы болмаса да, Алматы қаласын ерекше көріп, жанына жақын тартса, Д.Кәпұлы қалалық өмірді жатсынады, қаланы өзгеше бір әлем ретінде қабылдайды. Жоба бойынша төмендегідей нәтижелерге қол жеткізілді: 1. М.Аманғазықызы мен М.С.Оразбектің ««Қалалық мәтін» термині интерпретациясының ракурстары» атты мақаласы «Ш. Уәлиханов атындағы Көкшетау университетінің Хабаршысы» журналына жарияланды (Филология сериясы. – №2/2023. – Б. 70-77). 2. М.Аманғазықызы мен М.С.Оразбектің «Қазіргі қазақ поэзиясындағы қала бейнесі» атты мақаласы «Еуразия гуманитарлық институтының Хабаршысы» журналына жарияланды (– №3/2023. – Б. 115-125).

Результаты проекта позволят сформировать новые социальные и экономические инициативы. Результаты исследований по проекту опубликованы в отечественных научных журналах: 1. Амангазыкызы М., Оразбек М.С. Ракурсы интерпретации термина «городской текст» // Вестник Кокшетауского университета им. Ш. Уалиханова. Серия Филологическая. – №2, 2023. – С. 70-77. URL: https://vestnik-kufil.kz/&journal_page=archive&id=59&article_id=285 2. Амангазыкызы М., Оразбек М.С. Образ города в современной казахской поэзии // Вестник Евразийского гуманитарного института. – №3, 2023. – С. 115-125. URL: https://ojs.egi.kz/index.php/BULLETIN/article/view/378/143

Жоба нәтижелері жаңа әлеуметтік және экономикалық бастамаларды қалыптастыруға мүмкіндік береді. Жоба бойынша зерттеулердің нәтижесі отандық ғылыми журналдарда жарияланды: 1. Аманғазықызы М., Оразбек М.С. «Қалалық мәтін» термині интерпретациясының ракурстары // Ш. Уәлиханов атындағы Көкшетау университетінің хабаршысы. Филология сериясы. – №2, 2023. – Б. 70-77. URL: https://vestnik-kufil.kz/&journal_page=archive&id=59&article_id=285 2. Аманғазықызы М., Оразбек М.С. Қазіргі қазақ поэзиясындағы қала бейнесі // Еуразия гуманитарлық институтының Хабаршысы. – №3, 2023. – Б. 115-125. URL: https://ojs.egi.kz/index.php/BULLETIN/article/view/378/143

Результаты, полученные по проекту, вносят активный вклад в выполнение задач, указанных в статьях Президента РК К. Токаева, опубликованных в печатных средствах массовой информации, государственной программе «Обновление учебных программ, поддержка науки и электронное ЕНТ в Республике Казахстан», государственной программе «Цифровой Казахстан» и других программных документах.

Жоба бойынша алынатын нәтижелер ҚР Президенті Қ. Тоқаевтың баспасөз беттерінде жарияланған мақалаларында, «Қазақстан Республикасында оқу бағдарламаларын жаңарту, ғылымды қолдау және электронды ҰБТ» мемлекеттік бағдарламасында, «Сандық Қазақстан» мемлекеттік бағдарламасы мен басқа да бағдарламалық құжаттарда көрсетілген міндеттердің орындалуына белсенді үлес қосады.

Ожидаемые результаты проекта имеют социальный, экономический, экологический, научно-технический, мультипликативный и иной эффект. Это связано с тем, что в ходе анализа деталей, иллюстрирующих описание города, специфику планировки, погоду и городской пейзаж, потребности, социальное положение городского населения, в работах писателей освещаются социальные, экономические, научно-технические, экологические проблемы.

Күтілетін жоба нәтижелерінің әлеуметтік, экономикалық, экологиялық, ғылыми-техникалық, мультипликативтік және өзге де әсері бар. Себебі қаламгерлердің шығармаларындағы қаланың суреттелуі, орналасу ерекшелігі, ауа райы мен қала көрінісін, қала халқының сұранысын, әлеуметтік жағдайын суреттейтін детальдарды талдау барысында әлеуметтік, экономикалық, ғылыми-техникалық, экологиялық мәселелер қамтылады.

Результаты работы, выполненные в ходе проекта, используются на всех 3 ступенях обучения (бакалавриат, магистратура, докторантура) по образовательным программам филология и казахский язык и литература. Также используются при обучении казахскому языку и литературе в общеобразовательных школах и колледжах гуманитарного образования.

Жоба барысында орындалған жұмыс нәтижелері филология және қазақ тілі мен әдебиеті білім беру бағдарламалары бойынша білім алушылардың 3 сатысында да (бакалавриат, магистратура, докторантура) пайдаланылады. Сондай-ақ жалпыға білім беретін орта мектептер мен гуманитарлық білім беретін колледждерде қазақ тілі мен әдебиетін оқытуда қолданылады.

UDC indices
82.0
International classifier codes
17.07.00;
Key words in Russian
Современная казахская литература; Образ города; Городской текст; Менталитет; Цивилизация;
Key words in Kazakh
Қазіргі қазақ әдебиеті; Қала бейнесі; Қалалық мәтін; Менталитет; Өркениет;
Head of the organization Сыдыков Ерлан Батташевич доктор исторических наук / Профессор
Head of work Аманғазықызы Мөлдір PhD (философия докторы) / Жоқ