The object of research, development or design (in Russian) : Современные природные и интродукционные популяции Hippophae rhamnoides L., Lonicera altaica Pall., Viburnum opulus L., Berberis sphaerocarpa Kar. et Kir. в Казахстанском Алтае.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Hippophae rhamnoides L., Lonicera altaica Pall., Viburnum opulus L., Berberis sphaerocarpa Kar. et Kir. қазіргі табиғи және интродукцияланған популяциялары Қазақстан Алтай

Aim of work (in Russian) : Мобилизация и сохранение генетических ресурсов дикорастущих ягодных растений, которые выработали высокую устойчивость к неблагоприятным условиям среды. Оценка современного состояния популяций дикорастущих плодовых и ягодных растений. Получение первых сортов облепихи крушиновой в Казахстане. Изучение адаптивных возможностей на основе анализа физиологических и биологичских свойств растений. Получение высококачественного посадочного материала.

Aim of work (in Kazakh) : Жобаның мақсаты – қоршаған ортаның қолайсыз жағдайларына жоғары төзімділікті дамытқан жабайы жидек өсімдіктерінің генетикалық ресурстарын жұмылдыру және сақтау. Жабайы жеміс-жидек өсімдіктерінің популяциясының қазіргі жағдайын бағалау. Қазақстанда итшомырт шырғанақтың алғашқы сорттарын алу. Өсімдіктердің физиологиялық және биологиялық қасиеттерін талдау негізінде бейімделу мүмкіндіктерін зерттеу. Жоғары сапалы отырғызу материалын алу.

Методы исследования (на русском) : Геоботанический метод. Эколого-морфологические классификации жизненных форм. Метод определения среднего проективного покрытия. Ботаническое районирование по флоре Казахстана. Маршрутно-рекогносцировочный метод проведения экспедиционных работ. Экологический подход . Изучение физиолого-биохимических, биологических и хозяйственных признаков плодовых и ягодных растений будет проводиться по «Программе и методике сортоизучения плодовых, ягодных и орехоплодных культур» (Алма-Ата, 1976; Мичуринск, 1980; Орел, 1999), практическому руководству по селекции и семеноводству плодовых культур И.А. Прохоров, С.П. Потапов (1975), учебному пособию – «Селекция и сортоведение плодовых и ягодных культур» под редакцией профессора А.С. Татаринцева (1981). Отбор и описание форм облепихи крушиновой в культуре. Отбор и описание форм калины обыкновенной. Фенологические наблюдения. Методика испытания клонового потомства. Гибридологический и генеалогический методы. Биометрические методы исследования. Параметры водного режима (общая оводненность, водоудерживающая способность, содержание «подвижной» влаги). Содержание хлорофилла a, хлорофилла b и каротиноидов. Биохимический состав плодов (содержание сахаров, витамин С, титруемая кислотность, содержание сухих веществ и полифенолов). Метод дисперсионного анализа Метод вариационной статистики.

Методы исследования (на казахском) : Геоботаникалық әдіс. Тіршілік формаларының экологиялық-морфологиялық классификациясы. Орташа проекциялық қамтуды анықтау әдісі. Қазақстан флорасын ботаникалық аудандастыру. Экспедициялық жұмыстарды жүргізудің маршруттық-барлау әдісі. Экологиялық көзқарас. Жеміс-жидек өсімдіктерінің физиологиялық, биохимиялық, биологиялық және шаруашылық сипаттамаларын зерттеу «Жеміс, жидек және жаңғақ дақылдарының сорттарын зерттеу бағдарламасы мен әдістері» (Алма-Ата, 1976; Мичурин, 1980; Орел қ.) бойынша жүргізіледі. , 1999), жеміс-жидек дақылдарының селекциясы және тұқым шаруашылығы бойынша практикалық нұсқаулық И.А. Прохоров, С.П. Потапов (1975), оқу құралы – «Жеміс-жидек дақылдарының селекциялық және сорттанулық ғылымы» профессор А.С. Татаринцева (1981). Өсірудегі теңіз шырғанақ формаларын таңдау және сипаттау. Кәдімгі калинаның формаларын таңдау және сипаттау. Фенологиялық бақылаулар. Клондық ұрпақты сынау әдістемесі. Гибридологиялық және генеалогиялық әдістер. Биометриялық зерттеу әдістері. Су режимінің параметрлері (судың жалпы мөлшері, суды ұстау қабілеті, «жылжымалы» ылғалдылық). Хлорофилл а, хлорофилл б және каротиноидтардың құрамы. Жемістердің биохимиялық құрамы (қант мөлшері, С витамині, титрленетін қышқылдық, құрғақ зат және полифенол мөлшері). Дисперсиялық әдісті талдау Вариациялық статистика әдісі.

Obtained results and novelty (in Russian) : Получена оценка современного состояния популяций дикорастущих плодовых и ягодных культур в Казахстанском Алтае с картированием ареалов в программах ArcMap и ArcGis. Будет пополнена коллекция, что будет способствовать обогащению генофонда и сохранению генетического материала ex-situ. По результатам исследований эколого-биологических особенностей лучшие формы будут рекомендованы в садоводство. Изучено физиологическое состояние плодовых растений во внешних проявлениях. Скорректирована стрессоустойчивость растений. Получена селекционно-генетическая оценка облепихи крушиновой. Отобрано 28 форм. Создано 4 сорта облепихи. Будут выделены виды, формы, обладающие высокими показателями. Усовершенствована технология размножения. Опубликовано 3 статьи в рецензируемых научных изданиях и 1 статья КОКСНВО.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : ArcMap және ArcGis бағдарламаларында ареалдарды картаға түсіре отырып, қазақстандық Алтайдағы жабайы жеміс және жидек дақылдары популяцияларының қазіргі жай-күйіне баға алынды. Коллекция толықтырылады, бұл генофондты байытуға және ex-situ-да генетикалық материалды сақтауға ықпал етеді. Экологиялық және биологиялық ерекшеліктерді (бейімделу, қыстың төзімділігі, өсу және даму ырғағы, өнімділік) зерттеу нәтижелері бойынша ең жақсы формалар бау-бақшаға ұсынылады. Сыртқы көріністердегі жеміс өсімдіктерінің физиологиялық жағдайы зерттелді. Өсімдіктердің стресске төзімділігі түзетілді. Итшомырт шырғанақтың селекциялық-генетикалық бағасы алынды. 28 форма таңдалды. Алты сұрыпқа патент алынды. Жемістердің биохимиялық құрамының нәтижелері бойынша жоғары көрсеткіштерге ие түрлер, формалар бөлінеді. Жаңа препараттар негізінде көбею технологиясы жетілдірілді. Мақалаларды жариялау. Рецензияланған ғылыми басылымдарда 3 мақала және Жоғары білім министрлігінің Білім және ғылым сапасын қамтамасыз ету комитетінде 1 мақала жарияланды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Изучение эколого-физиологического потенциала и адаптивных способностей, привлекаемых к культивированию новых видов и форм дикорастущих плодовых и ягодных растений позволит сформировать перспективный ассортимент из видов и форм с высокой урожайностью и качеством плодов, что непосредственно скажется на социальном эффекте. Преимущество в экологическом плане будет заключаться в получении экологически чистого продукта для употребления в свежем виде и продуктах переработки, так как все исследования будут проведены без применения удобрений. Данная работа способствует выполнению задач АПК Республики – улучшению продовольственного обеспечения населения, уровню самообеспечения по плодам, ягодам, который остается очень низким (20%). Импортозамещающий эффект от внедрения результатов исследования по выращиванию посадочного материала и культивированию дикорастущих плодовых и ягодных культур может быть применен во всех регионах Республики Казахстан.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Жабайы жеміс-жидек өсімдіктерінің жаңа түрлері мен формаларын өсіруге қатысатын экологиялық және физиологиялық әлеуетті және бейімделу қабілеттерін зерттеу жемістердің өнімділігі мен сапасы жоғары болатын түрлер мен формалардың перспективалы ассортиментін қалыптастыруға мүмкіндік береді, бұл жемістерге тікелей әсер етеді. әлеуметтік әсері. Экологиялық артықшылық жаңа тұтыну және өңделген өнімдер үшін экологиялық таза өнім алуда болады, өйткені барлық зерттеулер тыңайтқыштарды қолданбай жүргізіледі. Бұл жұмыс Республиканың агроөнеркәсіптік кешенінің міндеттерін - халықты азық-түлікпен қамтамасыз етуді жақсартуға, жеміс-жидектермен өзін-өзі қамтамасыз ету деңгейін өте төмен деңгейде (20%) орындауға ықпал етеді. Отырғызу материалдарын өсіру және жабайы жеміс-жидек дақылдарын өсіру бойынша зерттеу нәтижелерін енгізуден алынған импортты алмастырушы әсерді Қазақстан Республикасының барлық аймақтарында қолдануға болады.

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) :

Efficiency (in Kazakh) :

Field of application (in Russian) : Целевыми потребителями получения результатов будут являться фермерские хозяйства, селекционные центры, организации биологического профиля, садоводческие товарищества Восточно-Казахстанской области, частные лица. Создан гибридный фонд сеянцев Hippophae rhamnoides L., Viburnum opulus L., Berberis sphaerocarpa Kar.et Kir., Lonicera altaica Pall., что будет способствовать обогащению генофонда и сохранению генетического материала ex-situ. Результаты исследований имеют повышенный коммерческий спрос.

Field of application (in Kazakh) : Нәтижелердің мақсатты тұтынушылары Шығыс Қазақстан облысының шаруа қожалықтары, асыл тұқымды шаруашылықтар, биологиялық ұйымдар, бау-бақша бірлестіктері, жеке тұлғалар болады. Hippophae rhamnoides L., Viburnum opulus L., Berberis sphaerocarpa Kar.et Kir., Lonicera altaica Pall. көшеттерінің гибридті қоры құрылды, ол гендік қорды байытуға және генетиканың экс-situ сақталуына ықпал етеді. материал. Зерттеу нәтижелері жоғары коммерциялық сұранысқа ие.