Inventory number IRN Number of state registration
0323РК01130 AP14871737-KC-23 0122РК00465
Document type Terms of distribution Availability of implementation
Краткие сведения Gratis Number of implementation: 0
Not implemented
Publications
Native publications: 1
International publications: 0 Publications Web of science: 0 Publications Scopus: 0
Patents Amount of funding Code of the program
0 18535539.75 AP14871737
Name of work
Историко-географическое положение древних и средневековых городов Сырдарьи, Таласа и Семиречья: на основе китайских и арабских источников
Type of work Source of funding Report authors
Fundamental Кайыркен Турсынхан Законулы
0
0
0
0
Customer МНВО РК
Information on the executing organization
Short name of the ministry (establishment) МНВО РК
Full name of the service recipient
Некоммерческое акционерное общество "Евразийский Национальный университет имени Л.Н. Гумилева"
Abbreviated name of the service recipient НАО "ЕНУ им.Л.Н.Гумилева"
Abstract

В основе приоритетного направления лежит Сырдарья, которая встречается в трудах китайских путешественников и историков VIІ века, а также в арабских, персидских источниках VIII-XIII веков. Изучение взаимосвязи древних городов и населенных пунктов регионов Таласа и Шу путем сбора, сопоставления, дифференциации данных об их связях друг с другом; уточнение расстояний между древними городами и населенными пунктами; определение территории и городов, сакральных мест Западно-Тюркского каганата.

Басым бағыт негізінде VIІ ғасырдағы қытай саяхатшылары мен тарихшылары еңбектерінде және VIII-XІІІ ғасырлардағы араб, парсы дереккөздерінде кездесетін Сырдария. Талас, Шу өңірлеріндегі ежелгі қалалар мен елдімекендер туралы деректерді жинақтап, салыстыру, саралау арқылы олардың бір-бірімен байланысын зерттеу; көне қалалар мен елді мекендердің арақашықтығын нақтылау; Батыс Түркі қағанатының территориясы мен қалаларын, киелі жерлерін анықтау.

Подготовка коллективной монографии на основе системного рассмотрения и изучения исторической географии древних и средневековых городов Казахстана, а также соседних регионов в контексте взаимоотношений Востока и Запада, слияния цивилизаций, истории древних городов Сырдарьи, Таласа и Семиречья, их места и деятельность на Великом Шелковом пути, общественного положения, расстояния друг от друга, маршрутов, культурного развития, связей с цивилизацией кочевников.

Қазақстан мен оған көрші аймақтағы ежелгі және ортағасырлық қалалардың тарихи-географиясын Шығыс пен батыс қарым-қатынасы, өркениеттер тоғысы контексінде зерттеу, Сырдария, Талас және Жетісу өңірлеріндегі көне қалалардың орны, тарихы, олардың Ұлы Жібек жолы бойында атқарған қызметі, қоғамдық жағдайы, бір-бірінен арақашықтығы, маршруттары, мәдени дамуы, көшпенділер өркениетімен байланысы сынды мәселелерді жүйелі қарастыру және сол негізде ұжымдық монография дайындау.

В исследовательской работе использованы историко-сравнительные, историко-систематические, сравнительно-диахронные методы, а также критический анализ, традиционный описательный подход источниковедческого анализа, методы научно-аналитического и комплексного анализа.

Зерттеу жұмысында тарихи-салыстыру, тарихи-жүйелілік, салыстырмалы-диахронды әдістері мен сыни талдау, деректанулық талдаудың дәстүрлі сипаттау тәсілі, ғылыми-аналитикалық және кешенді тұрғыда талдау әдістері пайдаланылды.

В ходе исследования были обобщены и проанализированы данные, относящиеся к исторической географии городов и населенных пунктов региона Сырдарья, Талас и Семиречья VII-X веков. Для этого были широко изучены китайские, персидские и арабские источники и проведены сравнительные работы. Среди них путешествие Суан Цзана, воспоминания Ду Хуана, работа Цзя Даня и ряда арабских авторов. В результате исследования были обобщены, систематизированы и проанализированы данные о городах Суяб, Мынбулак, Тараз, Нучицзян в труде Суан Цзана. Были изучены Суяб, Бесбалык, Шаш, Тараз, Фергана, Кашгар и другие города и населенные пункты в труде Ду Хуана. Были изучены некоторые географические названия в труде Ду Хуана, такие как: Северное море, Восточное море, Снежное море, Горячее море, которые были отождествлены с современными гидронимами. В ходе исследования были выявлены, обобщены, систематизированы и описаны данные, относящиеся к раннесредневековым регионам Сырдарьи, Таласа, Семиречья согласно китайским, персидским, арабским источникам. В результате проведенного исследования были разработаны карты путешествия Суан Цзана в Западно-тюркский каганат, историко-географическая карта городов и населенных пунктов VIII-X веков, карта населенных пунктов вдоль Сырдарьи и карта кангюев и государство Канлы. Была опубликована статья «Источники и исследования по исторической географии древних и средневековых городов Сырдарьи, Таласа и Семиречья».

Зерттеу барысында VII-X ғасырлардағы Сырдария, Талас, Жетісу өңірлеріндегі орналасқан қалалар мен елді мекендерінің тарихи географиясына қатысты мәліметтер жинақталып, талданды. Ол үшін қытай, парсы және араб дереккөздері кеңінен зерттеліп, салыстыру жұмыстары жүргізілді. Оның ішінде Суан Цзанның саяхаты, Ду Хуанның естеліктері, Цзя Даньның еңбегі және бір қатар араб авторлары бар. Зерттеу нәтижесінде Суан Цзанның еңбегіндегі Суяб, Мыңбұлақ, Тараз, Нучицзян қалалары туралы мәліметтер жинақталынды, жүйелендірілді және сарапталынды. Ду Хуанның еңбегіндегі Суяб, Бесбалық, Шаш, Тараз, Фергана, Қашқар және тағы басқа қалалар мен елді мекендер зерттелінді. Ду Хуаның еңбегіндегі кейбір географиялық атаулар зерттеліп: Солтүстік теңіз, Шығыс теңіз, Қарлы теңіз, Ыстық теңіз атаулары анықталып қазіргі гидронимдармен сәйкестірілді. Зерттеу барысында қытай, парсы, араб деректеріндегі ерте ортағасырлық Сырдария, Талас, Жетісу өңірлердің қалаларға байланысты мәліметтер анықталып, жинақталып, жүйелендіріліп, сипатталды. Атқарылған зерттеу нәтижесінде Батыс Түрік қағанатына Суан Цзан сапарының картасы, VIII-X ғасырлардағы қалалар мен елді мекендерінің тарихи-географиялық картасы, Сырдәрия бойындағы елді мекендердің картасы мен Қанлылар және Қаңлы мемлекеті атты карталар әзірленді. «Ежелгі және ортағасырлардағы Cырдария, Талас және Жетісу өңіріндегі қалалардың тарихи-географиясы туралы деректер мен зерттеулер» атты мақала жарыққа шықты.

Полученные результаты исследования влияют на определение исторического значения южных городов раннего и средневекового периода, а также на развитие познавательного туризма в регионе. В частности, создание туристских культурных комплексов, исторических сакральных мест в южном регионе Казахстана будут является основой для выработки предложений и заключения договоров. Программа поможет определить и возродить места древних городов и их маршруты на юге Казахстана и в Семиречье, а также создать туристические комплексы. Объединение в одном месте специалистов в области науки, культуры, туризма, спорта, индустрии, экологии послужит в привлечении инвестиций, диверсификации внутренней экономики в целях повышения привлекательности Казахстана на мировой арене. Создание туристских объектов и дорог, возводимые на территории древних городов будут способствовать оживлению локальной экономики.

Алынған зерттеу нәтижелері ерте заман, ортағасырдағы оңтүстік өңірдегі қалаларымыздың тарихи мән-маңызын айқындауға, аймақта танымдық (познавательный) туризмді дамытуға әсер етеді. Атап айтқанда, Қазақстанның оңтүстік өңірінде туристік мәдени кешендерді, тарихи киелі жерлерді жасақтауға ұсыныстар беруге және келісім-шарт жасауға негіз болады. Бағдарлама Қазақстанның оңтүстігі мен Жетісу өңіріндегі көне қалалар мен олардың маршруттарын анықтауға, сол бойынша байырғы қалалардың орнын қайталай жаңғыртып туристік кешендер құруға көмектеседі; Ғылым, мәдениет, туризм, спорт, индустрия, экология саласының мамандарын бір жерге топтастырып, Қазақстанның әлемдік аренадағы тартымдылығын арттыру мақсатында инвестиция тартуға, ішкі экономиканы әртараптандыруға қызмет етеді; Көне қалалар аумағында салынатын туристік нысандар, жолдар жергілікті жердің экономикасын жандандыруға көмектеседі.

Исследование будет служить для организации исторических мероприятий государственного уровня, развития туристического кластера, модернизации национальной идеологии и исторического сознания, воспитания патриотического сознания подрастающего поколения, обеспечения результатами исследований музеев и учебных заведений. Результаты исследования будут адресованы исследователям, студентам и широкой научной общественности в области археологии, этнографии, востоковедения и тюркологии.

Мемлекеттік деңгейдегі тарихи іс-шараларды ұйымдастыруға, туристік кластерді дамытуға, ұлттық идеология мен тарихи сананы жаңғыртуға, жас ұрпақты отаншылдық сана-сезімде тәрбиелеуге, аталмыш өңірлердегі мұражайлар мен оқу орындарын зерттеу нәтижелерімен қамтамасыз етуге қызмет етеді. Зерттеу нәтижелері археология, этнография, шығыстану мен түркология саласындағы зерттеушілерге, студенттерге және жалпы ғылыми көпшілікке арналады.

UDC indices
03.81.37; 03.81.33
International classifier codes
03.20.00;
Key words in Russian
историческая география; древний; материальная культура; Сырдария; Великий Шелковый путь;
Key words in Kazakh
тарихи география; көне; материалдық мәдениет; Сырдария; Ұлы Жібек жолы;
Head of the organization Сыдыков Ерлан Батташевич доктор исторических наук / Профессор
Head of work Кайыркен Турсынхан Законулы тарих ғылымдарының докторы / профессор