The object of research, development or design (in Russian) : казахстанская часть бассейна реки Иртыш

The object of research, development or design (in Kazakh) : Ертіс өзені алабының Қазақстан бөлігі

Aim of work (in Russian) : Цель – оценить современное состояние наземных и водных экосистем казахстанской части бассейна р. Иртыш и разработать план действий по сохранению и устойчивому использованию биоразнообразия и минимизации ущерба, наносимого речным и наземным экосистемам в условиях изменения климата, трансграничного использования водных ресурсов и индустриального развития региона.

Aim of work (in Kazakh) : Мақсат – Ертіс өзен бассейнінің қазақстандық бөлігінің құрлық және су экожүйелерінің қазіргі жағдайын бағалау және климаттың өзгеруі, су ресурстарын трансшекаралық пайдалану және өңірдің өнеркәсіптік дамуы жағдайында өзен және құрлық экожүйелеріне келтірілген залалды барынша азайту және биоалуантүрлілікті сақтау мен тұрақты пайдалану бойынша іс-шаралар жоспарын әзірлеу.

Методы исследования (на русском) : стандартные ботанические, зоологические, гидробиологические, паразитологические, гидрохимические методы

Методы исследования (на казахском) : стандартты ботаникалық, зоологиялық, гидробиологиялық, паразитологиялық, гидрохимиялық зерттеу әдістері

Obtained results and novelty (in Russian) : Описаны рельеф, почвенный покров, дана физико-географическая, гидрологическая и климатическая характеристика бассейна Иртыша. Прогнозируется рост температуры воздуха, перераспределение осадков, уменьшение водных ресурсов. Зарегистрировано превышение ПДК по N-NO2, Fe, Mn, N-NH4. Флора бассейна Иртыша включала 58–330 видов растений. Было зарегистрировано: паукообразных – 44, клещей – 8, насекомых – 165, амфибий и рептилий – 22, птиц – 127, млекопитающих – 17, паразитов наземных животных – 13, микроводорослей – 256, планктонных беспозвоночных – 80, моллюсков – 24, рыб – 13, паразитов рыб – 26 видов. Впервые показано распределение загрязняющих веществ и наличие локальных источников токсического загрязнения в бассейне. Уровень органического загрязнения повысился, а токсическое загрязнения реки Иртыш снизилось. Пространственная динамика содержания тяжелых металлов в почве, донных отложениях и растениях была синхронной. Впервые для региона указаны 31 вид животных. Приведены списки 12 краснокнижных, хозяйственно ценных и опасных видов животных. Опубликованы 3 статьи.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Ертіс бассейнінің рельефі, топырақ жамылғысы сипатталып, физика-географиялық, гидрологиялық және климаттық сипаттамасы берілген. Ауа температурасының жоғарылауы, жауын-шашынның қайта бөлінуі, су ресурстарының азаюы болжанады. N-NO2, Fe, Mn, N-NH4 үшін ШРК асып кетуі тіркелді. Ертіс бассейнінің флорасы 58–330 өсімдік түрін қамтыды. Тіркелгені: өрмекшітәрізділер – 44, кенелер – 8, жәндіктер – 165, қосмекенділер мен бауырымен жорғалаушылар – 22, құстар – 127, сүтқоректілер – 17, құрлық жануарларының паразиттері – 13, микробалдырлар – 256, планктонды омыртқасыздар – 80, моллюскалар – 24 балықтар – 13, балық паразиттері – 26 түр. Бассейнде алғаш рет ластаушы заттардың таралуы және жергілікті улы ластану көздерінің бар екені көрсетілген. Органикалық ластану деңгейі артып, Ертіс өзенінің улы ластануы төмендеді. Топырақтағы, түп шөгінділеріндегі және өсімдіктердегі ауыр металдар мөлшерінің кеңістіктік динамикасы деңгейлес болды. Облыс бойынша алғаш рет жануарлардың 31 түрі тізімге енгізілді. Қызыл кітапқа 12 түр тіркеліп , шаруашылық жағынан құнды және қауіпті жануарлардың тізімдері берілген. 3 мақала жарияланды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : точность определения гидрохимических показателей и содержания тяжелых металлов; точность определения видов растений и животных; статистический анализ полученных результатов.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : гидрохимиялық көрсеткіштер мен ауыр металдардың құрамын анықтау дәлдігі; өсімдіктер мен жануарлар түрлерін анықтаудың дәлдігі; алынған нәтижелердің статистикалық талдауы.

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) : Эффективность реализации программы связана с полученными новыми данными по фауне бассейна Иртыша, выявлению потенциально опасных, краснокнижных и хозяйственно ценных видов животных, оценке современного уровня и пространственного распределения загрязняющих веществ в бассейне Иртыша. Исследования выполнены на современном методическом уровне. Полученные результаты являются основой эффективного управления водными ресурсами и сохранения разнообразия флоры и фауны бассейна Иртыша.

Efficiency (in Kazakh) : Бағдарламаның тиімділігі Ертіс бассейнінің фаунасы бойынша алынған жаңа деректермен, ықтимал қауіпті, Қызыл кітапқа және шаруашылық жағынан құнды жануарлар түрлерін анықтаумен, Ертіс бассейніндегі ластаушы заттардың қазіргі деңгейі мен кеңістікте таралуын бағалаумен байланысты. . Зерттеу жұмысы заманауи әдістемелік деңгейде жүргізілді. Алынған нәтижелер су ресурстарын тиімді басқаруға және Ертіс бассейнінің флора мен фаунасының әртүрлілігін сақтауға негіз болып табылады.

Field of application (in Russian) : Реализация программы обеспечивает выполнение пунктов стратегических и программных документов, связанных с сохранением биоразнообразия, охраной и трансграничным использованием водных ресурсов. Анализ и картографирование полученных результатов позволит выявить наиболее трансформированные участки бассейна, установить основные причины их деградации, основные источники загрязнения для принятия управленческих мер и предотвращения дальнейшей деградации экосистем.

Field of application (in Kazakh) : Бағдарламаны іске асыру биоәртүрлілікті сақтауға, су ресурстарын қорғауға және трансшекаралық пайдалануға байланысты стратегиялық және бағдарламалық құжаттардың тармақтарының орындалуын қамтамасыз етеді. Алынған нәтижелер мен картаға түсіруді талдау, бассейннің анағұрлым өзгерген аумақтарын анықтауға, олардың тозуының, деградациялануының себептерін анықтауға және басқару шараларын қабылдау, экожүйелердің одан әрі ластанудың негізгі көздерін анықтауға мүмкіндік береді.