The object of research, development or design (in Russian) : отечественный рыбный корм, пресноводные рыбы, молибдоферменты

The object of research, development or design (in Kazakh) : отандық балық жемі, тұщы су балықтары, молибдоферменттер

Aim of work (in Russian) : Целью настоящего проекта является разработка и производство, реализация новых видов кормов для рыб, выращиваемых в прудовых водоемах, аквакультуре и аквапонике, обладающих свойствами улучшения жизнедеятельность водных организмов (а также качество водной среды).

Aim of work (in Kazakh) : Осы жобаның мақсаты су ағзаларының тіршілік әрекетін (сондай-ақ су ортасының сапасын) жақсарту қасиеттеріне ие тоған су айдындарында, аквамәдениетте және аквапоникада өсірілетін балықтарға арналған азықтың жаңа түрлерін әзірлеу және өндіру, сату болып табылады.

Методы исследования (на русском) : В работе используются стандартные ихтиологические, биохимические и гидрохимические методы исследований.

Методы исследования (на казахском) : Жұмыста стандартты ихтиологиялық, биохимиялық және гидрохимиялық зерттеу әдістері қолданылады.

Obtained results and novelty (in Russian) : С научной точки зрения впервые изучаются молибдоферменты растительноядных и плотоядных рыб. Для этого оптимизированы методы определения их активности. Зависимость активности КО, АО и СО от присутствия молибдена в их активном центре определяется выращиванием рыб в воде, содержащей молибдат или вольфрамат. Впервые будут установлены оптимальные условий in vivo включения экзогенного молибдата в состав молибдоферментов в различных органах живой рыбы. Молибден активирует активность Мо-ферментов, а вольфрам как химически аналог включается в состав ферментов, но может переносить электронов в их каталитической реакции, т.е. ферменты становятся неактивными. Для этой цели также будет использован мутант nit-1 гриба Neurospora crassa, у которого молибдофермент нитратредуктаза дефектен по молибдокофактору. Впервые будет установлено, что распределение молибдоферментов по различным органом рыб. Будет изучено их нитрат- и нитрит-восстанавливающая активность и образование оксида азота (NO). Также изучается ксенобиотик-трансформирующая активность КО и АО. Впервые будет изучено влияние казахстанского диатомита на физиологические процессы в организме живых рыб и их устойчивости к различным заболеваниям, включая онкологических.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Ғылыми тұрғыдан шөпқоректі және етқоректі балықтардың молибдоферменттері алғаш рет зерттелуде. Ол үшін олардың белсенділігін анықтау әдістері оңтайландырылған. КО, АО және СО белсенділігінің олардың белсенді орталығында молибденнің болуына тәуелділігі құрамында молибдат немесе вольфрамат бар суда балық өсіру арқылы анықталады. Алғаш рет тірі балықтың әртүрлі мүшелеріндегі молибдоферменттердің құрамына экзогендік молибдатты in vivo қосудың оңтайлы шарттары белгіленеді. Молибден Мо-ферменттердің белсенділігін белсендіреді, ал вольфрам химиялық аналог ретінде ферменттердің құрамына кіреді, бірақ олардың каталитикалық реакциясында электрондарды тасымалдай алады, яғни ферменттер белсенді емес болады. Осы мақсатта нитрат редуктаза молибдоферменті молибдокофакторда ақауы бар Neurospora crassa саңырауқұлағының nit-1 мутанты да қолданылады. Молибдоферменттердің балықтың әртүрлі мүшелеріне таралуы алғаш рет анықталады. Олардың нитраты мен нитрит тотықсыздану белсенділігі мен азот оксидінің түзілуі (NO) зерттеледі. КСЕНОБИОТИК-КО және АО трансформациялық белсенділігі де зерттелуде. Алғаш рет қазақстандық диатомиттің тірі балықтардың ағзасындағы физиологиялық процестерге әсері және олардың онкологиялық ауруларды қоса алғанда, түрлі ауруларға төзімділігі зерттелетін болады.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Активация молибдоферментов в различных органах рыб молибденсодержащим коpмом может привести интенсивном образовании оксида азота, который является активным веществом, позитивно регулирующий многие физиологические процессы в живых тканях рыб. Активация молибдоферментов приводит к восстановлению нитратов и нитритов с образованием оксида азота и активному поглощению этих азотных соединений из водной среды, т.е. происходит очищение водной среды от нитратов и нитритов. Это повышает устойчивость рыб к неблагоприятным изменениям условий окружающей водной среды, к различным заболеваниям (в том числе инфекционным). Добавление диатомита позволяет вырастить качественную рыбную продукцию в аквакультуре, где рыбы выращиваются в контролируемых условиях. Устанавливаются оптимальные концентрации молибдата и диатомита в различных кормах рыб в аквакультуре. Таким образом, разнообразие эффектов оксида азота обусловлено образованием физиологически активных метаболитов NO и его взаимодействием с различными молекулярными мишенями, а также носит дозо-зависимый характер. Многие аспекты влияния диатомита изучены только у наземных животных, и более того и у них еще до конца не изучены. А у рыб влияние диатомита вообще не изучено. Поэтому выяснение механизма действия диатомита заслуживает пристального внимания и дальнейшего исследования, поскольку способствует решению многих фундаментальных и практических проблем аквакультуры и имеет большое практическое значение рыбоводства.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Құрамында молибден бар азықпен балықтың әртүрлі мүшелеріндегі молибдоферменттердің белсендірілуі тірі балық тіндеріндегі көптеген физиологиялық процестерді оң реттейтін белсенді зат болып табылатын азот оксидінің қарқынды түзілуіне әкелуі мүмкін. Молибдоферменттердің активтенуі нитраттар мен нитриттердің азот оксидін түзуіне және осы азот қосылыстарының сулы ортадан белсенді сіңуіне әкеледі, яғни сулы орта нитраттар мен нитриттерден тазартылады. Бұл балықтардың қоршаған орта жағдайындағы қолайсыз өзгерістерге, әртүрлі ауруларға (соның ішінде жұқпалы ауруларға) төзімділігін арттырады. Диатомиттің қосылуы бақыланатын жағдайларда балық өсірілетін аквамәдениетте сапалы балық өнімдерін өсіруге мүмкіндік береді. Аквамәдениеттегі әртүрлі балық тағамдарында молибдат пен диатомиттің оңтайлы концентрациясы белгіленеді. Осылайша, азот оксидінің әсерінің әртүрлілігі физиологиялық белсенді no метаболиттерінің түзілуіне және оның әртүрлі молекулалық нысандармен өзара әрекеттесуіне байланысты, сонымен қатар дозаға тәуелді. Диатомиттің әсерінің көптеген аспектілері тек құрлықтағы жануарларда зерттеледі, сонымен қатар олар әлі толық зерттелмеген. Ал балықтарда диатомиттің әсері мүлдем зерттелмеген. Сондықтан диатомиттің әсер ету механизмін нақтылау мұқият назар аударуға және одан әрі зерттеуге лайық, өйткені ол аквамәдениеттің көптеген іргелі және практикалық мәселелерін шешуге ықпал етеді және балық өсірудің үлкен практикалық маңыздылығына ие.

Level of implementation (in Russian) : Имеются возможности для прорывных результатов, не содержащих рисков.

Level of implementation (in Kazakh) : Тәуекелсіз серпінді нәтижелер үшін мүмкіндіктер бар.

Efficiency (in Russian) : Будет получена новая технология отечественного рыбного корма с использованием диатомита, отличающийся тем, что проведена оптимизация условий кормления рыб с использованием диатомита и изучение их влияние на биохимические процессы, приводящие к получению экологически чистой рыбной продукции, открывают хорошую перспективу для их использования с целью улучшения продуктивности рыб.

Efficiency (in Kazakh) : Диатомитті пайдалана отырып, отандық балық азығының жаңа технологиясы алынатын болады, ол диатомитті пайдалана отырып, балықты азықтандыру жағдайларын оңтайландырумен және олардың экологиялық таза балық өнімдерін алуға әкелетін биохимиялық процестерге әсерін зерттеумен ерекшеленеді, балық өнімділігін жақсарту мақсатында оларды пайдалану үшін жақсы перспектива ашады.

Field of application (in Russian) : Целевыми потребителями полученных результатов являются агропромышленный комплекс и биотехнология.

Field of application (in Kazakh) : Алынған нәтижелердің мақсатты тұтынушылары агроөнеркәсіптік кешен және биотехнология болып табылады.