The object of research, development or design (in Russian) : Объектом исследования являются системы управления сложными объектами промышленной автоматизации в нефтегазовой отрасли.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу объектісі мұнай-газ саласындағы өнеркәсіптік автоматтандырудың күрделі объектілерін басқару жүйелері болып табылады.

Aim of work (in Russian) : Целью исследования является разработка теоретических основ искусственных иммунных систем (ИИС) и создание высокоэффективной интеллектуальной технологии для систем управления сложными динамическими объектами промышленной автоматизации нефтегазовой отрасли на основе унифицированной искусственной иммунной системы (УИИС) с использованием современной микропроцессорной техники, способствующей технологическому и экономическому прогрессу национальной экономики.

Aim of work (in Kazakh) : Зерттеудің мақсаты ұлттық экономиканың технологиялық және экономикалық ілгерілеуіне ықпал ететін заманауи Микропроцессорлық техниканы пайдалана отырып, бірыңғай жасанды иммундық жүйе (БЖИЖ) негізінде мұнай-газ саласын өнеркәсіптік автоматтандырудың күрделі динамикалық объектілерін басқару жүйелері үшін жасанды иммундық жүйелердің (ЖИЖ) теориялық негіздерін әзірлеу және жоғары тиімді зияткерлік технологияны құру болып табылады.

Методы исследования (на русском) : Методы проведения работы. В ходе исследований использовались принципы иммунологического гомеостаза и модифицированные алгоритмы ИИС.

Методы исследования (на казахском) : Жұмыс жүргізу әдістері. Зерттеулер иммунологиялық гомеостаз принциптерін және өзгертілген ЖИЖ алгоритмдерін қолданды.

Obtained results and novelty (in Russian) : Результаты работы и их новизна. За 2021-2023 г. получены следующие основные результаты: - Разработаны теоретические основы УИИС на основе модифицированных алгоритмов ИИС и принципов иммунологического гомеостаза для создания распределённых систем управления сложными нелинейными объектами с использованием современных средств вычислительной техники. - Разработана интеллектуальная технология принятия решений для управления сложным объектом нефтегазовой отрасли на основе УИИС и принципов гомеостаза с целью поддержания динамического баланса и работоспособности системы. - Разработана система дистанционной диагностики промышленного оборудования с использованием методологии FMEA (анализа режимов, отказов их влияния, степени критичности) и УИИС. - Разработана модель оценки рисков информационной системы на основе УИИС для управления сложными объектами с использованием метода HAZID (Hazard Identification). - Разработана когнитивная технология для дистанционного обучения на промышленном оборудовании с использованием УИИС и платформы MS Teams.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Жұмыс нәтижелері және олардың жаңалығы. 2021-2023 жылдары келесі негізгі нәтижелер алынды: - Қазіргі заманғы есептеу техникасы құралдарын пайдалана отырып, күрделі сызықты емес объектілерді басқарудың үлестірілген жүйелерін құру үшін БЖИЖ-нің модификацияланған алгоритмдері мен иммунологиялық гомеостаз принциптері негізінде ЖИЖ-нің теориялық негіздері әзірленді. - Жүйенің динамикалық тепе-теңдігі мен жұмыс қабілеттілігін сақтау мақсатында ҚАЖ және гомеостаз қағидаттары негізінде мұнай-газ саласының күрделі объектісін басқару үшін шешімдер қабылдаудың зияткерлік технологиясы әзірленді. - FMEA әдіснамасын (режимдерді талдау, олардың ықпалының істен шығуы, сыни дәрежесі) және ЖИЖні пайдалана отырып, өнеркәсіптік жабдықтарды қашықтықтан диагностикалау жүйесі әзірленді. - HAZID (Hazard Identification) әдісін пайдалана отырып, күрделі объектілерді басқару үшін БЖИЖ негізінде ақпараттық жүйенің тәуекелдерін бағалау моделі әзірленді. - БЖИЖ және MS teams платформасын пайдалана отырып, өнеркәсіптік жабдықта Қашықтықтан оқытуға арналған когнитивтік технология әзірленді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Ожидаемый социальный, экономический и научно-технический эффект связан с внедрением передовой инновационной интеллектуальной технологии, основанной на биологических принципах искусственной иммунной системы, в реальное промышленное производство, что способствует успешному выполнению программы «Индустриализация 4.0» в Казахстане.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Күтілетін әлеуметтік, экономикалық, ғылыми-техникалық нәтиже жасанды иммундық жүйенің биологиялық принциптеріне негізделген озық инновациялық интеллектуалды технологияны нақты өнеркәсіптік өндіріске енгізумен байланысты, бұл Қазақстанда «Индустрияландыру 4.0» бағдарламасын табысты жүзеге асыруға ықпал етеді.

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) :

Efficiency (in Kazakh) :

Field of application (in Russian) : Область применения результатов: промышленные предприятия нефтегазовой отрасли Республики Казахстан.

Field of application (in Kazakh) : Нәтижелерді қолдану саласы: Қазақстан Республикасының мұнай-газ саласының өнеркәсіптік кәсіпорындары.