The object of research, development or design (in Russian) : Коксовая мелочь, активированный уголь; композитные материалы на основе азотсодержащих гуминовых кислот с участием наночастиц металлов; биметаллические Fe-Cu и Fe-Ag композиты и Ni-Cu и Ni-Ag микро- и наночастицы, 5-нитросалициловая кислота; 1,2,3-триазолсодержащие гетероциклы, жирорастворимые витамины Е, А, аллицин, омега-3, циклодекстриновые комплексы включения, инкапсуляция, молекулярный докинг.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Кокс ұсақ-түйегі, белсендірілген көмір; металл нанобөлшектерінің қатысуымен құрамында азот бар гумин қышқылдарына негізделген композитті материалдар; биметалдық Fe-Cu және Fe-Ag композиттері мен Ni-Cu және Ni-Ag микро- және нанобөлшектері, 5-нитросалицил қышқылы; 1,2,3-триазолқұрамды гетероциклдер, майда еритін дәрумендер Е, А, аллицин, омега-3, тұйықдекстринді кешенді қосылыстар, молекулярлы докинг.

Aim of work (in Russian) : Наработка и проведение испытаний сорбционных свойств полученных углеродных сорбентов по очистке промышленных вод и разработка технических условий их получения из отсевов коксохимического производства; разработка методов получения композитных материалов с участием наночастиц металлов, исследование их состава и физико-химических свойств. Проведение лабораторных испытаний и определение областей их применения; изучение процессов электрокаталитического гидрирования 5-нитросалициловой кислоты (5-НСК) с применением синтезированных биметаллических Fe-Cu и Fe-Ag композитов, Ni-Cu и Ni-Ag микро- и наночастиц как электрокатализаторов; получение и изучение физико-химических и биологических свойств инкапсулированных водорастворимых клатратных комплексов включения 1,2,3-триазолсодержащих гетероциклов и жирорастворимых витаминов с β-, 2-гидрокси-β- и γ-циклодекстринами.

Aim of work (in Kazakh) : Өнеркәсіптік суларды тазарту бойынша алынған көміртекті сорбенттердің сорбциялық қасиеттеріне сынақтар әзірлеу және жүргізу және оларды кокс химия өндірісін тастап кетуден алудың техникалық шарттарын әзірлеу; металл нанобөлшектерінің қатысуымен композиттік материалдарды алу әдістерін әзірлеу, олардың құрамы мен физика-химиялық қасиеттерін зерттеу. Зертханалық сынақтар жүргізу және оларды қолдану салаларын анықтау; 5-нитросалицил қышқылының (5-НСҚ), катализатор ретінде синтезделген биметалдық Fe-Cu және Fe-Ag композиттерінің, Ni-Cu және Ni-Ag микро- және нанобөлшектерінің қолданылуымен, 5-аминосалицил қышқылының түзілуімен электркатализдік гидрлену процестерін зерттеу; 1,2,3-триазолды гетероциклдердің туындылары мен майда еритін дәрумендердің β-, 2-гидрокси-β- және γ-тұйықдекстриндермен қапталған кешенді қосылыстарын алу және олардың физика-химиялық және биологиялық қасиеттерін зерттеу.

Методы исследования (на русском) : ИК-Фурье, ЯМР 1Н- и 13С-спектроскопия, электронно-сканирующая микроскопия, дифференциальная термогравиметрия, дифференциальная сканирующая калориметрия и молекулярный докинг.

Методы исследования (на казахском) : ИҚ-Фурье, ЯМР 1Н- және 13С-спектроскопия, электронды сканерлеу микроскопы, дифференциалды термогравиметрия, дифференциалды сканерлеу калориметриясы және молекулярлы докинг.

Obtained results and novelty (in Russian) : Наработаны опытные партии углеродных сорбентов из коксовой мелочи на пилотной установке, определена их сорбционная активность по очистке водной среды от загрязнителей. Разработаны технические условия получения углеродных сорбентов из отсевов коксохимического производства и подготовлены рекомендации по их использованию. С использованием метода Molecular Imprinting разработаны методы получения композитных материалов на основе азотсодержащих гуминовых кислот с участием наночастиц металлов, способные к молекулярному распознаванию и селективному связыванию целевого металла. Разработаны ТУ на получение композитного сорбента. Биметаллические Fe-Cu- и Fe-Ag-композиты получены электрохимическим восстановлением ферритов меди и серебра. Методом последовательного химического восстановления синтезированы Ni/Cu и Ni/Ag микро- и наночастицы в форме «ядро в оболочке». Разработаны новые способы электрокаталитического гидрирования 5-НСК с применением созданных электрокатализаторов. Получены новые водорастворимые клатратные комплексы включения 1,2,3-триазоловых гетероциклов и жирорастворимых витаминов с природными и модифицированными β-, 2-гидрокси-β- и γ-циклодекстринами, разработаны их методы получения с применением микроволновой и ультразвуковой активации. Новые клатратные комплексы биоактивных веществ изучены на антиоксидантную, антибактериальную, антивирусную и др. виды активности.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Пилоттық қондырғыда кокс ұсақ-түйегінен көміртекті сорбенттердің тәжірибелік партиялары әзірленді, олардың су ортасын ластаушы заттардан тазарту бойынша сорбциялық белсенділігі анықталды. Кокс-химия өндірісін тастаудан көміртекті сорбенттерді алудың техникалық шарттары әзірленді және оларды пайдалану бойынша ұсыныстар дайындалды. Molecular Imprinting әдісін қолдана отырып, мақсатты металды молекулалық тануға және селективті байланыстыруға қабілетті металл нанобөлшектерінің қатысуымен құрамында азот бар гумин қышқылдары негізінде композициялық материалдарды алу әдістері әзірленді. Композитті сорбент алудың техникалық шарттары әзірленді. Биметалдық Fe-Cu- және Fe-Ag-композиттері, полимер тұрақтандырғыштарын қолдану арқылы үш әдіспен синтезделген мыс және күміс ферриттерін электрохимиялық тотықсыздандыру нәтижесінде алынды. Ретті химиялық қалпына келтіру әдісін қолдана отырып, Ni/Cu және Ni/Ag микро- және «қабықтағы ядро» түріндегі нанобөлшектері алынды. Алынған электркатализаторлардың қолданылуымен 5-НСҚ электркатализдік гидрлеудің жаңа әдістері өңделді. 1,2,3-триазолды гетероциклдердiң және майда еритін дәрумендердiң табиғи және түрлендірілген β-, 2-гидрокси- β- және γ-тұйықдекстриндермен жаңа клатраттық кешендері алынды, оларды алудың микротолкынды және ультрадыбысты белсендiру жолдары жасалынды. Биобелсенді жаңа заттардың клатратты кешендерінің тотықтырғыштық, бактерияларға, вирустарға қарсы және басқа да белсенділіктері анықталды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : На стадии исследований и опытной апробации.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Зерттеу жағдайында және тәжірибелік байқау

Level of implementation (in Russian) : Разработаны два технических условия на получение углеродных сорбентов из отсевов коксохимического производства и на получение композитного гуминового сорбента из отходов угледобычи для очистки сточных вод от тяжелых металлов.

Level of implementation (in Kazakh) : Кокс химия өндірісінің қалдықтарынан көміртекті сорбенттерді алуға және ауыр металдардан ағынды суларды тазарту үшін көмір өндіру қалдықтарынан композиттік гуминді сорбентті алуға екі техникалық шарт әзірленді.

Efficiency (in Russian) : Применение методов микроволновой и ультразвуковой химии в процессах переработки и утилизации углеотходов, побочных продуктов химических производств позволят значительно сократить время проведения реакций, увеличить выход и качественные показатели конечных композитных материалов.

Efficiency (in Kazakh) : Микротолқынды және ультрадыбысты химияның әдістерін қолдану көмірқалдықтарын, химия өндірісінің қосалқы өнімдерін өңдеу мен іске асыруда қолдану реакцияларды жүргізу уақыттарын көп қысқартуға мүмкіншілік береді, өнімдердің шығымын және композитті материалдардың сапалық көрсеткіштерін жақсартады.

Field of application (in Russian) : Углехимия, электрокатализ, органический синтез

Field of application (in Kazakh) : Кәмірхимиясы, электрокатализ, органикалық синтез