The object of research, development or design (in Russian) : Объектом исследования является гуминовые вещества, полученных из низкоминерализованных иловых сульфидных грязей и углей: фульвовые, гиматомелановые, гуминовые кислоты.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу нысаны азминералданған лай сульфидті балшықтардан және көмірден алынған гуминдік заттар: фульво-, гиматомелан-, гумин қышқылдары болып табылады.

Aim of work (in Russian) : Целью проекта является разработка научно-технических решений получения пелоидопрепаратов гуминового ряда с высокой антиоксидантной и эколого-экономической эффективностью из иловых сульфидных низкоминерализованных грязей месторождения Тузколь и углей месторождения Киякты.

Aim of work (in Kazakh) : Жобаның мақсаты ‒ Қияқты кен орны көмірінен және Тұзкөл кен орны азминералданған лай сульфидті балшықтарынан алынған жоғары антиоксидантты және экологиялық-экономикалық тиімділігі бар гуминдік қатардағы пелоидопрепараттарды алудың ғылыми-техникалық шешімдерін әзірлеу.

Методы исследования (на русском) : ИК-, УФ-, ЯМР-, ЭПР-спектроскопии, амперометрия, элементный анализ.

Методы исследования (на казахском) : ИҚ-, УК, ЯМР-, ЭПР-спектроскопиялары, амперометрия, элементтік талдау.

Obtained results and novelty (in Russian) : В научном плане впервые были получены сведения о структурных характеристиках компонентов гуминовых веществ с применением ИК-, УФ, ЯМР-, ЭПР-спектроскопий и установлены особенности молекулярной структуры гуминовых веществ пелоидов и угля. Впервые была уточнена и детализирована природа парамагнитных центров в молекулах гуминовых веществ пелоидов и угля, свидетельствующая об их высокой реакционной способности. Установлены соотношения электронодонорных и электроноакцепторных свойств гуминовых веществ пелоидов и угля. На основе полученных экспериментальных и теоретических данных была выявлена антиоксидантная активность гуминовых веществ пелоидов и угля, обосновывающая перспективность их использования в медицинской и фармацевтической практике. Впервые был предложен способ количественного определения антиоксидантов гуминовых веществ пелоидов и угля методом амперометрии, который может быть использован для стандартизации лекарственных субстанций. Исследована биологическая доступность гуминовых веществ. Установлено принципиальная возможность проникновения гуминовых веществ через биологические мембраны. Выявлено, что проницаемость зависит от кислотности среды, ионной силы и присутствия трансагентов. Приведены экспериментальные данные по определению биологической активности гуминовых кислот с помощью фитотеста. Установлено, что значения индекса фитоактивности, длины корня и стебля, энергии роста зерна оказывают положительное влияние за счет повышения концентрации гуминовых кислот.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Ғылыми тұрғыдан алғаш рет ИҚ-, УК, ЯМР-, ЭПР-спектроскопияларды қолдана отырып, гуминдік заттар компоненттерінің құрылымдық сипаттамалары туралы мәліметтер алынды және пелоид пен көмірден алынған гуминдік заттардың молекулалық құрылымының ерекшеліктері анықталды. Алғаш рет пелоидтан және көмірден алынған гуминдік заттардың молекулаларының парамагниттік орталықтардың табиғаты анықталды,бұл олардың жоғары реакциялық қабілеттілігін көрсетеді. Пелоид пен көмірден алынған гуминдік заттардың электронды- донорлық және электронды-акцепторлық қасиеттерінің арақатынасы анықталды. Пелоид пен көмірден алынған гуминдік заттардың антиоксиданттық белсенділігі анықталды,бұл оларды медицинада және фармацевтикада қолданудың болашағын көрсетеді. Алғаш рет дәрілік заттарды стандарттау үшін қолдануға болатын амперометриялық әдісті қолдана отырып, пелоид пен көмірден алынған гуминдік заттардағы антиоксиданттарды сандық талдау ұсынылды. Гуминдік заттардың биологиялық қолжетімділігі зерттелді. Гуминдік заттардың биологиялық мембраналар арқылы енуінің принципиалды мүмкіндігі анықталды. Өткізгіштік қасиеті ортаның қышқылдығына, иондық күшке және трансагенттердің болуына байланысты екені дәлелденді. Фитотест көмегімен гумин қышқылдарының биологиялық белсенділігін анықтауға арналған тәжірибелік мәліметтер келтірілген. Гумин қышқылының концентрациясының жоғарылануы фотобелсенділік индексінің мәндері, тамыр мен сабақтың ұзындығы,дәннің өсу энергиясы байланысты оң әсер беретіндігі анықталды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : При выполнении проекта впервые будет опробован способ количественного определения антиоксидантных свойств гуминовых веществ пелоидов и угля методом амперометрии, который может быть использован для стандартизации лекарственных субстанций.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Жобаны орындау кезінде дәрілік субстанцияларды стандарттау үшін пайдаланылатын амперометрия әдісімен пелоидтар мен көмірдің гуминді заттарының антиоксиданттық қасиеттерін сандық анықтау тәсілі алғаш рет сыналатын болады.

Level of implementation (in Russian) : На основе полученных экспериментальных и теоретических данных будет выявлена антиоксидантная активность гуминовых веществ пелоидов и угля, обосновывающая перспективность их использования в медицинской и фармацевтической практике. Способ количественного определения гуминовых веществ пелоидов и угля методом амперометрии может быть использован для стандартизации лекарственных субстанций.

Level of implementation (in Kazakh) : Алынған эксперименттік және теориялық мәліметтер негізінде медициналық және фармацевтикалық практикада қолдану перспективаларын негіздейтін пелоид пен көмірден алынған гуминді заттардың антиоксидантты активтілігі анықталады. Дәрілік заттарды стандарттау үшін пелоидтар мен көмірдің гуминді заттарын амперометрия әдісімен сандық анықтау әдісін қолдануға болады.

Efficiency (in Russian) : Получаемые отечественные лекарственные препараты гуминового ряда, не являясь альтернативой нативным лечебным грязям, дополняют их и позволяют осуществить ресурсосберегающий подход к использованию лечебных грязей, обеспечивают экономию кондиционных лечебных грязей и способствуют экологической защите курортных зон.

Efficiency (in Kazakh) : Алынған гуминдік қатардағы отандық дәрілік препараттар табиғи емдік балшықтарға балама бола отырып, оларды толықтырады және емдік балшықтарды пайдалануға ресурс үнемдейтін тәсілді жүзеге асыруға мүмкіндік береді, кондициялық емдік балшықтарды үнемдеуді қамтамасыз етеді және курорттық аймақтарды экологиялық қорғауға ықпал етеді.

Field of application (in Russian) : Предприятия химической, фармацевтической и медицинской промышленности РК и СНГ.

Field of application (in Kazakh) : Қазақстан Республикасының және ТМД химия, фармацевтикалық және медициналық өнеркәсіп кәсіпорындары