The object of research, development or design (in Russian) : Канализационные системы

The object of research, development or design (in Kazakh) : Кәріз жүйелері

Aim of work (in Russian) : Разработка системы раннего оповещения, состоящей из многофункционального устройства и геоинформационной системы для визуализации состояния канализационных колодцев и септиков и их люков

Aim of work (in Kazakh) : Кәріз құдықтары мен септиктердің және олардың люктерінің жай-күйін визуализациялау үшін көп функциялы құрылғы мен геоақпараттық жүйеден тұратын ерте хабарлау жүйесін әзірлеу

Методы исследования (на русском) : Методы теоретических исследований использованы для анализа текущего состояния в области, нормативных и литературных источников. Эмпирические методы исследований использованы для сборки устройств, разработки ГИС, проведения лабораторных и полевых испытаний, отладки и исправления ошибок разработанной системы. Исходными данными для инициации проекта являлись пользовательские истории, полученные от потенциальных пользователей путем интервьюрирования, а также статистические данные о проблемах системы канализации, полученные от акиматов и СМИ. Сборка электронных устройств производилась из отдельных компонентов, платы которых проектировались и прошивались в программных обеспечениях с открытым исходным кодом. Разработка ГИС производилась согласно классической методологий разработки IT-продуктов.

Методы исследования (на казахском) : Теориялық зерттеу әдістері саладағы ағымдағы жағдайды, нормативтік және әдеби дереккөздерді талдау үшін қолданылды. Эмпирикалық зерттеу әдістері құрылғыларды құрастыру, ГАЖ әзірлеу, зертханалық және далалық сынақтарды жүргізу, жиналған жүйенің қателерін түзету үшін қолданылды. Жобаны бастау үшін бастапқы деректер әлеуетті пайдаланушылардан сұхбат алу арқылы алынған пайдаланушы тарихы, сондай-ақ әкімдіктер мен БАҚ-тан алынған кәріз жүйесінің проблемалары туралы статистикалық деректер болды. Электрондық құрылғыларды құрастыру тақталары ашық бастапқы бағдарламалық жасақтамада жобаланған және жыпылықтаған жеке компоненттерден жасалды. ГАЖ әзірлеу IT-өнімдерді әзірлеудің классикалық әдістемелеріне сәйкес жүргізілді.

Obtained results and novelty (in Russian) : Основным результатом проекта является комплексная система раннего оповещения, основанная на мониторинге канализационных колодцев и люков в режиме реального времени посредством интеграции различных датчиков и ГИС. Новизной полученного результата, отличающего его от аналогичных, является оптимизированная системная архитектура на основе интернета вещей (IoT) с применением протокола беспроводной связи LoRaWAN для сбора сенсорных данных, наличие ГИС, а также дополнительных сенсоров, увеличивающих функциональные возможности системы. Результаты проекта реализованы в следующих формах: 1 статья рецензируемом отечественном издании; 1 статья в рецензируемом отечественном издании, рекомендованном КОКСНВО; 1 статья в рецензируемом научном издании, имеющем процентиль по CiteScore в базе Scopus 47; 1 статья в рецензируемом научном издании, имеющем процентиль по CiteScore в базе Scopus 40; 1 патент на полезную модель и 2 авторских права на программу для ЭВМ в Казахстанском патентном бюро; 1 монография.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Жобаның негізгі нәтижесі әртүрлі датчиктер мен ГАЖ интеграциясы арқылы нақты уақыт режимінде кәріз құдықтары мен люктерін бақылауға негізделген кешенді ерте ескерту жүйесі болып табылады. Алынған нәтиженің оның ұқсастардан ерекшелендіретін жаңалығы бұл сенсорлық деректерді жинау үшін LoRaWAN сымсыз байланыс протоколын қолдана отырып, IoT негізіндегі оңтайландырылған жүйелік архитектура (IoT), ГАЖ-ның болуы, сондай-ақ жүйенің функционалдығын арттыратын қосымша сенсорлар. Жобаның нәтижелері мынадай нысандарда іске асырылды: 1 мақала рецензияланатын отандық басылымда; 1 мақала КОКСНВО ұсынған рецензияланатын отандық басылымда; 1 мақала Scopus базасында CiteScore бойынша процентилі 47 бар рецензияланатын ғылыми басылымда; 1 мақала Scopus базасында CiteScore бойынша процентилі 40 бар рецензияланатын ғылыми басылымда; 1 пайдалы модельге патент және ЭЕМ бағдарламасына 2 авторлық құқық Қазақстандық патенттік бюрода; 1 монография.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Оповещение о потенциальных проблемах, связанных с канализационными системами в режиме реального времени. Снижение количества несчастных случаев из-за падения в колодец через открытые люки. Снижение количества краж люков. Снижение количества дорожно-транспортных происшествий. Снижение операционных расходов обслуживающих канализации организаций. Повышение осведомленности и улучшение подходов к мониторингу. Позитивное воздействие на национальную науку.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Нақты уақыттағы кәріз жүйелеріне қатысты ықтимал мәселелер туралы ескерту. Ашық люктер арқылы құдыққа құлау салдарынан жазатайым оқиғалардың азаюы. Люк ұрлығын азайту. Жол-көлік оқиғаларының санын азайту. Кәрізге қызмет көрсететін ұйымдардың операциялық шығындарын азайту. Хабардарлықты арттыру және бақылау тәсілдерін жақсарту. Ұлттық ғылымға оң әсер ету.

Level of implementation (in Russian) : В проекте получен опытный образец автоматической системы мониторинга канализационных колодцев и люков, готовый к промышленной апробации.

Level of implementation (in Kazakh) : Жобада өнеркәсіптік апробацияға дайын кәріз құдықтары мен люктерін бақылаудың автоматты жүйесінің прототипі алынды.

Efficiency (in Russian) : Реализация проекта представляется эффективным. Все задачи проекта были решены, цель достигнута и ожидаемые результаты получены в полном объеме. Дополнительно получено 1 авторское право на программу для ЭВМ на топологию печатной платы датчика мониторинга состояния канализационных колодцев.

Efficiency (in Kazakh) : Жобаны іске асыру тиімді болып саналады. Жобаның барлық міндеттері шешілді, мақсатқа қол жеткізілді және күтілетін нәтижелер толық көлемде алынды. Кәріз құдықтарының жай-күйін бақылау датчигінің баспа платасының топологиясына компьютерге арналған бағдарламаға қосымша 1 авторлық құқық алынды.

Field of application (in Russian) : Результаты научного проекта могут применяться органами управления сточными водами, коммунальными предприятиями, субъектами естественных монополий

Field of application (in Kazakh) : Ғылыми жобаның нәтижелерін ағынды суларды басқару органдары, коммуналдық кәсіпорындар, табиғи монополиялар субъектілері қолдана алады