The object of research, development or design (in Russian) : водохранилища, озера, реки Акмолинской области, хвостохранилище Жайремского горно-обогатительного комбината.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Ақмола облысының су қоймалары, көлдері, өзендері, Жәйрем тау-кен байыту комбинатының қалдық қоймасы.

Aim of work (in Russian) : разработка робототехнического комплекса и создание базы данных для мониторинга водохранилищ в допаводковых и послепаводковых периодах неразрушающим способом.

Aim of work (in Kazakh) : су қоймаларына тасқынға дейінгі және су тасқынынан кейінгі кезеңдердегі бұзылмайтын әдіспен мониторинг жүргізу үшін роботтандырылған кешен әзірлеу және мәліметтер базасын құру.

Методы исследования (на русском) : инженерно-технические приемы, аппаратные и программные средства для мониторинга водохранилищ в допаводковых и послепаводковых периодах неразрушающим способом.

Методы исследования (на казахском) : инженерлік техника, су қоймаларына тасқынға дейінгі және су тасқынынан кейінгі кезеңдердегі бұзылмайтын бақылауға арналған аппараттық және бағдарламалық қамтамасыз ету.

Obtained results and novelty (in Russian) : 2023 год: получены пробы воды и выполнена классификация данных. Проведены качественный и количественный анализы воды, выявлены отдельные компоненты. Создана база данных (БД) по показателям акватория с классификацией априорной информации. Разработана методическая рекомендация по применению робототехнического комплекса и базы данных для использования в учебном процессе университета. Разработаны рекомендации по применению робототехнического комплекса и БД для задач МЭКПР, КЧС и МСХ РК. Созданы типографические макеты рекомендаций. Приняли участие в международном конференции. Опубликована статья в рецензируемом научном издании по научному направлению проекта, индексируемых в Science Citation Index Expanded базы WoS и имеющих процентиль по CiteScore в базе Scopus 90 (Q1). Опубликована монография по результатам исследования. Получен патент. Опубликована 2 статьи в рецензируемых изданиях, рекомендованных КОКСНВО. Опубликована статья в журнале РИНЦ. Получен 1 охранный документ: авторское свидетельство. 1 статья успешно прошла этап рецензирования в рецензируемом научном издании по научному направлению проекта, индексируемых в Science Citation Index Expanded базы WoS и имеющих процентиль по CiteScore в базе Scopus 42. Новизна проекта: разработка беспилотного аэроглиссерного аппарата, обрабатывающий эхолокационные сигналы, который будет применяться для получения топографических сьемок дна акватория, определения гидрографических и батиметрических показателей.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : 2023 жыл: су үлгілері алынды және деректер жіктеледі. Судың сапалық және сандық талдаулары жүргізіліп, жеке құрамдас бөліктер анықталды. Априорлық ақпаратты жіктеумен акватория көрсеткіштерінің МБ құрылды. Университеттің оқу процесінде пайдалану үшін роботтандырылған кешен мен МБ пайдалану бойынша әдістемелік ұсыныс әзірленді. Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрлігінің, Төтенше жағдайлар комитетінің және Ауыл шаруашылығы министрлігінің міндеттері үшін роботтандырылған кешен мен МБ пайдалану бойынша ұсынымдар әзірленді. Авторлар Халықаралық конференцияға қатысты. WoS дерекқорының Science Citation Index Expanded индексінде және Scopus деректер базасында 92 (Q1) CiteScore пайыздық көрсеткіші бар, жобаның ғылыми бағыты бойынша рецензияланған ғылыми басылымда мақала жарияланды. Зерттеу нәтижелері бойынша монография жарық көрді. Патент алынды. 2 мақала БҒССҚК ұсынған рецензияланған басылымдарда жарияланды. РҒДИ журналында мақала жарияланды. 1 қорғау құжаты алынды: авторлық куәлік. 1 мақала WoS деректер базасының Science Citation Index Expanded индексінде және Scopus деректер базасында 42 CiteScore пайыздық көрсеткіші бар, жобаның ғылыми бағыты бойынша рецензияланған ғылыми басылымда шолу кезеңінен сәтті өтті. Жобаның жаңалығы: акватория түбінің топографиялық түсірілімдерін алуға, гидрографиялық және батиметриялық көрсеткіштерді, Су сапасын анықтауға арналған роботтық кешенді әзірлеу.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : разработано частное техническое задание к беспилотному аэроглиссерному аппарату на основе технологий обработки эхолокационных сигналов. Разработана механическая часть робототехнического комплекса на основе технологии аэроглиссера. Разработаны структурные, функциональные и принципиальные схемы программного обеспечения для робота. Разработан робототехнический комплекс для мониторинга батиметрических и гидрографических показателей акватория и обработки эхолокационных сигналов. Разработана База данных и программное обеспечение, обеспечивающие хранение, анализ и визуализацию данных, позволяющие сравнивать данные из разных источников и перекрестно интегрировать информацию для получения комплексных научных результатов.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : эхолокациялық сигналдарды өңдеу технологияларына негізделген ұшқышсыз аэроглиссерлік аппараттың арнайы техникалық сипаттамасы әзірленді. Аэроглиссер технологиясына негізделген роботтық кешеннің механикалық бөлігі әзірленді. Роботқа арналған бағдарламалық қамтамасыз етудің құрылымдық, функционалдық және схемалық схемалары әзірленді. Акваторияның батиметриялық және гидрографиялық көрсеткіштерін бақылауға және эхолокация сигналдарын өңдеуге арналған роботтық кешен әзірленді. Әртүрлі көздерден алынған деректерді салыстыруға және жан-жақты ғылыми нәтижелерді алу үшін ақпаратты кросс-интеграциялауға мүмкіндік беретін деректерді сақтау, талдау және визуализацияны қамтамасыз ету үшін деректер базасы мен программалық қамтамасыз ету әзірленді.

Level of implementation (in Russian) : в рамках выполнения работы было опубликовано 17 научных изданий, в том числе: в рецензируемом отечественном научном издании, рекомендованном КОКСНВО 4 статьи; 2 статья в сборниках трудов международных конференций, в результате которого принятая 1 статья была опубликована в базе Scopus; получены охранные документы: 5 авторских свидетельств, 1 патент; опубликованы 2 статьи в журнале, который размещается в eLIBRARY и включен в РИНЦ; 1 коллективная монография; опубликована статья в рецензируемом научном издании по научному направлению проекта, индексируемых в Science Citation Index Expanded базы Web of Science и имеющих процентиль по CiteScore в базе Scopus 92 (Q1), 1 статья успешно прошла этап рецензирования в рецензируемом научном издании по научному направлению проекта, индексируемых в Science Citation Index Expanded базы Web of Science и имеющих процентиль по CiteScore в базе Scopus 42. Рекомендовано внедрение в модульную образовательную программу Евразийского национального университета им. Л.Н. Гумилева по образовательной программе «Вычислительная техника и программное обеспечение», получен акт внедрения в учебный процесс. Разработаны рекомендации для Министерства экологии, геологии и природных ресурсов, Комитета чрезвычайных ситуаций и Министерства сельского хозяйства Казахстана позволяют использовать собранные данные для эффективного управления природными ресурсами и решениями в чрезвычайных ситуациях.

Level of implementation (in Kazakh) : жұмыс шеңберінде 17 ғылыми жарияланымдар жарияланды, оның ішінде: БҒССҚК ұсынған рецензияланған отандық ғылыми басылымда 4 мақала; Халықаралық конференциялардың материалдар жинақтарында 2 мақала, нәтижесінде 1 қабылданған мақала Scopus деректер базасында жарияланды; алынған қорғау құжаттары: 5 авторлық куәлік, 1 патент; 2 мақала eLIBRARY-да орналастырылған және РҒЗИ енгізілген журналда, 1 ұжымдық монография, Web of Science дерекқорының Science Citation Index Expanded индексінде және Scopus деректер базасында 92 (Q1) CiteScore пайыздық көрсеткіші бар жобаның ғылыми бағыты бойынша рецензияланған ғылыми басылымда мақала жарияланды, 1 мақала Web of Science деректер базасының Science Citation Index Expanded индексінде және Scopus деректер базасында 42 CiteScore пайыздық көрсеткіші бар, жобаның ғылыми бағыты бойынша рецензияланған ғылыми басылымда шолу кезеңінен сәтті өтті. Оны Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің «Есептеу техникасы және бағдарламалық қамтамасыз ету» білім беру бағдарламасына енгізу ұсынылады, оқу процесіне енгізу актісі алынды, ҚР Экология, геология және табиғи ресурстар министрлігіне, Төтенше жағдайлар комитетіне және Ауыл шаруашылығы министрлігіне табиғи ресурстарды тиімді басқару және төтенше жағдайларды шешу үшін жиналған деректерді пайдалануға мүмкіндік беретін ұсынымдар әзірленді.

Efficiency (in Russian) : данный проект представляет собой многопрофильное научное исследование, нацеленное на развитие знаний в областях гидрографии, геологии и экологии, а также на внедрение современных методик и технологий. В рамках данного проекта проводились исследования, направленные на углубление научного понимания водных экосистем, их структуры, динамики и взаимодействия с окружающей средой. Этот робототехнический комплекс включает в себя передовые сенсоры и системы, которые позволяют получать информацию о водных объектах без их нарушения или воздействия на экосистему. Это важно для минимизации негативного воздействия на природную среду водных экосистем и для сохранения их целостности. Применение автоматизированных роботов упрощает и ускоряет сбор данных, позволяя проводить наблюдения в реальном времени и в труднодоступных местах. Кроме того, разработанный комплекс способствует усовершенствованию процессов анализа и интерпретации данных, включая их долгосрочное хранение и сравнение. процессе университета означает, что проект способствует подготовке специалистов в области экологии и технологий мониторинга водных ресурсов. Рекомендации для Министерства экологии, геологии и природных ресурсов, Комитета чрезвычайных ситуаций и Министерства сельского хозяйства Казахстана позволяют использовать собранные данные для эффективного управления природными ресурсами и решениями в чрезвычайных ситуациях.

Efficiency (in Kazakh) : бұл жоба гидрография, геология және экология салаларындағы білімді дамытуға, сондай-ақ заманауи техникалар мен технологияларды енгізуге бағытталған көпсалалы ғылыми зерттеу болып табылады. Бұл жобада су экожүйелерін, олардың құрылымын, динамикасын және қоршаған ортамен өзара әрекеттесуін ғылыми түсінуді тереңдетуге бағытталған зерттеулер жүргізілді. Бұл роботтандырылған кешен су объектілерін бұзбай немесе экожүйеге әсер етпей, олар туралы ақпаратты алуға мүмкіндік беретін жетілдірілген сенсорлар мен жүйелерді қамтиды. Бұл су экожүйелерінің табиғи ортасына кері әсерін азайту және олардың тұтастығын сақтау үшін маңызды. Автоматтандырылған роботтарды пайдалану деректерді жинауды жеңілдетеді және жылдамдатады, жету қиын жерлерде нақты уақытта бақылауға мүмкіндік береді. Сонымен қатар, әзірленген кешен деректерді талдау және интерпретациялау процестерін, соның ішінде оларды ұзақ мерзімді сақтау мен салыстыруды жақсартуға көмектеседі. Университет процесі бұл жобаның экология және су ресурстарына мониторинг жүргізу технологиялары саласындағы мамандарды даярлауға ықпал ететінін білдіреді. ҚР Экология, геология және табиғи ресурстар министрлігіне, Төтенше жағдайлар комитетіне және Ауыл шаруашылығы министрлігіне берілген ұсынымдар табиғи ресурстарды тиімді басқару және төтенше жағдайларды шешу үшін жиналған мәліметтерді пайдалануға мүмкіндік береді.

Field of application (in Russian) : позволят решать практические задачи: контроль и диагностика состояния акватория, получение топографических съемок дна акватория, осуществление сбора проб воды, создание базы данных.

Field of application (in Kazakh) : практикалық мәселелерді шешуге мүмкіндік береді: акватория жағдайын бақылау және диагностикалау, акватория түбінің топографиялық түсірілімдерін алу, су үлгілерін жинау, мәліметтер базасын құру.