The object of research, development or design (in Russian) : Виды рода Salsola L., произрастающие в Казахстане.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Қазақстанда өсетін Salsola L. туысы түрлері.

Aim of work (in Russian) : Изучить генетическое разнообразие и фитохимию видов Salsola L. Казахстана на основе использования современных молекулярно-генетических и биохимических методов и геномных технологий нового поколения.

Aim of work (in Kazakh) : Қазіргі заманғы молекулалық-генетикалық және биохимиялық әдістер мен жаңа буынның геномдық технологияларын пайдалану негізінде Қазақстанның Salsola L. түрлерінің генетикалық алуантүрлілігі мен фитохимиясын зерттеу.

Методы исследования (на русском) : Сбор популяций, определение видовой принадлежности растений и документирование, выделение ДНК, полимеразная цепная реакция (ПЦР), электрофорез, определение нуклеотидных последовательностей с использованием ДНК-анализатора, полногеномное секвенирование нового поколения. В работе использованы статистические прикладные программы BioEdit, MEGA, Past и др.

Методы исследования (на казахском) : Популяцияларды жинау, өсімдік түрлерін анықтау және құжаттау, ДНҚ бөлу, полимеразды тізбекті реакция (ПТР), электрофорез, ДНҚ -анализаторын қолдану арқылы нуклеотидтер тізбегін анықтау, жаңа буынды толық геномдық секвенирлеу. Жұмыста BioEdit, MEGA, Past және т.б. статистикалық қолданбалы бағдарламалары қолданылды.

Obtained results and novelty (in Russian) : В ходе экспедиционных выездов были изучены растительные сообщества с участием или доминированием видов Salsola. В 2023 году было собрано 6 популяций S. tragus (110), 2 популяции S. tamariscina (35), 2 популяции S. nitraria (31), популяция S. laricina (17), 2 популяции S. acutifolia (30), популяция S. foliosa (11), 2 популяции S. sogdiana (19), популяция S. arbusculiformis (20), популяция S. dzhungarica (10) и 2 популяции S. orientalis (40). Всего было собрано 323 образца растительного материала 20 популяций видов солянок в Алматинской, Кызылординской и Западно-Казахстанской областях. ДНК была выделена из 323 образцов видов S. tragus (110), S. tamariscina (35), S. nitraria (31), S. laricina (17), S. acutifolia (30), S. foliosa (11), S. sogdiana (19), S. arbusculiformis (20), S. dzhungarica (10) и S. orientalis (40). В 2023 году начато секвенирование хлоропластных геномов казахстанских видов солянок S. orientalis и S. nitraria. Аннотированные хлоропластные геномы S. orientalis и S. nitraria были загружены в NCBI под регистрационными номерами OR551471 и OR552116, соответственно. В 2023 году по макро- и микроэлементному составу были изучены виды S. nitraria, S. arbuscula и S. tragus. Было выявлено, что надземная часть растений в максимальном количестве накапливает K, Na, Ti, Mg и P. Экстракты видов S. nitraria, S. arbuscula и S. tragus были изучены по антиоксидантной активности, и выявлено, что максимальная антиоксидантная активность отмечена у образца S. tragus.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Экспедициялық сапарларда Salsola түрлерінің қатысуымен немесе басымдылығымен өсімдіктер қауымдастығы зерттелді. 2023 жылы S. tragus 6 популяциясы (110), S. tamariscina 2 популяциясы (35), S. nitraria 2 популяциясы (31), S. laricina бір популяциясы (17), S. acutifolia 2 популяциясы (30), S. foliosa бір популяциясы (11), S. sogdiana 2 популяциясы (19), S. arbusculiformis бір популяциясы (20), S. dzhungarica бір популяциясы (10) және S. orientalis 2 популяциясы (40) жиналды. Алматы, Қызылорда және Батыс Қазақстан облыстарында сораңның 20 популяциясынан барлығы 323 өсімдік материалының үлгілері жиналды. ДНҚ S. tragus (110), S. tamariscina (35), S. nitraria (31), S. laricina (17), S. acutifolia (30), S. foliosa (11), S. sogdiana (19), S. arbusculiformis (20), S. dzhungarica (10) және S. orientalis (40) түрлерінің 323 үлгісінен бөлініп алынды. 2023 жылы S. orientalis және S. nitraria қазақстандық сораң түрлерінің хлоропласттық геномдарын секвенирлеу басталды. S. orientalis және S. nitraria аннотацияланған хлоропласттық геномдары OR551471 және OR552116 тіркеу нөмірлерімен NCBI жүктелді. 2023 жылы макро- және микроэлементтердің құрамы бойынша S. nitraria, S. arbuscula және S. tragus түрлері зерттелді. Өсімдіктердің жер үсті бөлігі максималды мөлшерде K, Na, Ti, Mg және P жинақтайтыны анықталды. S. nitraria, S. arbuscula және S. tragus түрлерінің сығындылары антиоксиданттық белсенділік арқылы зерттелді және S. tragus үлгісінде максималды антиоксиданттық белсенділік байқалды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Коллекция образцов 10 видов Salsola – S. tragus, S. tamariscina, S. nitraria, S. laricina, S. acutifolia, S. foliosa, S. sogdiana, S. arbusculiformis, S. dzhungarica и S. orientalis, произрастающих в Казахстане.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Қазақстанда өсетін Salsola 10 түрі – S. tragus, S. tamariscina, S. nitraria, S. laricina, S. acutifolia, S. foliosa, S. sogdiana, S. arbusculiformis, S. dzhungarica және S. orientalis үлгілерінің коллекциясы.

Level of implementation (in Russian) : Депонированы нуклеотидные последовательности хлоропластных геномов 2 видов Salsola и маркеров ДНК-баркодирования 16 образцов видов Salsola в международную базу данных NCBI.

Level of implementation (in Kazakh) : Salsola 2 түрінің хлоропласттық геномдарының нуклеотидтер тізбегі және Salsola түрлерінің 16 үлгісінің ДНҚ-баркодтау маркерлері халықаралық NCBI деректер базасына сақталады.

Efficiency (in Russian) : Полученные результаты ботанических и генетических исследований могут быть применены в поддержании пустынных экосистем, где виды Salsola являются доминантами растительности.

Efficiency (in Kazakh) : Ботаникалық және генетикалық зерттеулердің нәтижелері өсімдік жамылғысында Salsola түрлері доминант болып табылатын шөлді экожүйелерді сақтауда қолданылуы мүмкін.

Field of application (in Russian) : Ботаника, молекулярная систематика, молекулярная генетика, фитохимия.

Field of application (in Kazakh) : Ботаника, молекулалық систематика, молекулалық генетика, фитохимия.