The object of research, development or design (in Russian) : Гидротехнические сооружения (плотины) Нура-Сарысуского речного бассейна, подвергаемые урбанизации

The object of research, development or design (in Kazakh) : Урбанизацияға ұшырайтын Нұра-Сарысу өзені бассейнінің гидротехникалық құрылыстары (бөгеттері)

Aim of work (in Russian) : Разработка комплексного подхода, основанного на ГИС, к размещению и проектированию плотин с учетом изменений землепользования и климатических сценариев в речных бассейнах, подвергающихся урбанизации или деятельности в области развития природопользования, в целях достижения более устойчивого конструктивного решения.

Aim of work (in Kazakh) : Тұрақты конструктивті шешімге қол жеткізу үшін урбанизация немесе табиғатты пайдаланудың дамытумен айналысатын өзен бассейндеріндегі жер пайдалану өзгерістері мен климаттық сценарийлерді ескере отырып, бөгеттердің орналасуы мен жобалаудың ГАЖ негізінде кешенді тәсіл әзірлеу.

Методы исследования (на русском) : В качестве исходных данных применены Цифровые модели рельефа, космические снимки Landsat, климатические данные GCM, почвенная карта. Применены следующие метод и инструменты: SCS Curve Number в программе HEC-Geo HMS, модель зависимости температуры от осадков (климатическая), компьютерное конструктивное проектирование и анализ устойчивости в программе Geostudio.

Методы исследования (на казахском) : Бастапқы деректер ретінде цифрлық рельеф модельдері, Landsat ғарыштық суреттері, GCM климаттық деректері, топырақ картасы қолданылды. Келесі әдістер мен құралдар қолданылды: HEC-Geo HMS бағдарламасындағы SCS Curve Number, температураның жауын-шашынға тәуелділік моделі (климаттық), компьютерлік конструктивті дизайн және Geostudio бағдарламасындағы тұрақтылықты талдау.

Obtained results and novelty (in Russian) : Разработана не имеющая аналогов методология проектирования плотин, учитывающая изменение климата и урбанизации, реализуемая с использованием космических снимков и инструментов геообработки в ГИС, а также компьютерным проектированием и анализом устойчивости. По результатам реализации проекта получено следующее: За 2021 год: 1 статья в рецензируемом научном издании, имеющем процентиль по CiteScore в базе Scopus 48; 3 статьи в рецензируемых отечественных изданиях, рекомендованных КОКСНВО. За 2022 год: 1 статья в рецензируемом научном издании, имеющем процентиль по CiteScore в базе Scopus 70; 1 статья в рецензируемом научном издании, имеющем процентиль по CiteScore в базе Scopus 24; 1 статья в рецензируемом отечественном издании, рекомендованном КОКСНВО; 1 авторское право на программу для ЭВМ в Казахстанском патентном бюро. За 2023 год: 1 статья в рецензируемом научном издании, имеющем процентиль по CiteScore в базе Scopus 53; 1 статья в рецензируемом научном издании, имеющем процентиль по CiteScore в базе Scopus 70; 1 статья в рецензируемом отечественном издании, рекомендованном КОКСНВО; 1 патент на полезную модель в Казахстанском патентном бюро; 1 авторское право на программу для ЭВМ в Казахстанском патентном бюро; 1 коллективная монография.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : ГАЖ-да ғарыштық суреттер мен геоөңдеу құралдарын, сондай-ақ компьютерлік дизайн мен тұрақтылықты талдауды қолдана отырып жүзеге асырылатын климат пен урбанизацияның өзгеруін ескеретін бөгеттерді жобалаудың теңдесі жоқ әдістемесі жасалды. Жобаны іске асыруда келесі нәтижелер алынды: 2021 жылға: Scopus 48 базасында citescore бойынша процентилі бар рецензияланатын ғылыми басылымда 1 мақала; КОКСНВО ұсынған рецензияланатын отандық басылымдарда 3 мақала. 2022 жылға: Scopus 70 базасында citescore бойынша процентилі бар рецензияланатын ғылыми басылымда 1 мақала; Scopus 24 базасында citescore бойынша процентилі бар рецензияланатын ғылыми басылымда 1 мақала; ҚРҒЖБМҒК ұсынған рецензияланатын отандық басылымда 1 мақала; қазақстандық патенттік бюрода ЭЕМ үшін Бағдарламаға авторлық құқық. 2023 жылға: Scopus 53 базасында citescore бойынша процентилі бар рецензияланатын ғылыми басылымда 1 мақала; Scopus 70 базасында citescore бойынша процентилі бар рецензияланатын ғылыми басылымда 1 мақала; ҚРҒЖБМҒК ұсынған рецензияланатын отандық басылымда 1 мақала; қазақстандық патенттік бюрода пайдалы модельге 1 патент; 1 авторлық құқық қазақстандық патенттік бюродағы ЭЕМ-ге арналған бағдарлама; 1 Ұжымдық монография.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Набор инструментов геообработки в данном исследовании представляет собой основу для работы с географическими и смежными данными. Пространственный анализ и управление данными Географической информационной системы могут быть автоматизированы с помощью обширной коллекции инструментов геообработки. На основе цифровой модели рельефа (ЦМР), обрезанного шейп-файла, включающего полигоны землепользования/почвенно-растительного покрова, а также таблицы CNLookup, предлагаемая программа геообработки может одновременно очертить водосбор и создать сетку кривых номеров. Геообработка была создана с использованием языка программирования Python для объединения нескольких процедур в единое целое.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Осы зерттеудегі геоөңдеу құралдарының жиынтығы географиялық және іргелес деректермен жұмыс істеудің негізін құрайды. Геоақпараттық жүйенің кеңістіктік талдауы мен деректерін басқаруды геоөңдеу құралдарының кең жиынтығы арқылы автоматтандыруға болады. Жерді пайдалану/топырақ жамылғысы полигондарын және cnlookup кестесін қамтитын кесілген пішін файлы (dem) сандық рельеф моделіне сүйене отырып, ұсынылған геоөңдеу бағдарламасы бір уақытта су жинауды анықтап, қисық сандар торын жасай алады. Геоөңдеу бірнеше процедураларды біртұтас тұтастыққа біріктіру үшін Python бағдарламалау тілін қолдану арқылы жасалды.

Level of implementation (in Russian) : В календарном плане проекта не предусмотрено внедрение. Однако результаты проекта имеют достаточную степень внедряемости, и в случае внедрения в сфере проектирования плотин способствуют снижению трудоемкости и увеличению точности расчетов.

Level of implementation (in Kazakh) : Жобаның күнтізбелік жоспарында енгізу көзделмеген. Алайда, жобаның нәтижелері іске асырудың жеткілікті дәрежесіне ие және бөгеттерді жобалау саласында жүзеге асырылған жағдайда, еңбек сыйымдылығын төмендетуге және есептеулердің дәлдігін арттыруға ықпал етеді.

Efficiency (in Russian) : Реализацию проекта можно считать эффективной. Достигнута поставленная цель и решены все задачи по календарному плану проекта. Получены результаты, готовые к внедрению и дальнейшей коммерциализации.

Efficiency (in Kazakh) : Жобаны іске асыруды тиімді деп санауға болады. Қойылған мақсатқа қол жеткізілді және жобаның күнтізбелік жоспары бойынша барлық міндеттер орындалды. Енгізуге және одан әрі коммерцияландыруға дайын нәтижелер алынды.

Field of application (in Russian) : Тұрақты конструктивті шешімге қол жеткізу үшін урбанизация немесе табиғатты пайдаланудың дамытумен айналысатын өзен бассейндеріндегі жер пайдалану өзгерістері мен климаттық сценарийлерді ескере отырып, бөгеттердің орналасуы мен жобалаудың ГАЖ негізінде кешенді тәсіл әзірлеу.

Field of application (in Kazakh) : Тұрақты конструктивті шешімге қол жеткізу үшін урбанизация немесе табиғатты пайдаланудың дамытумен айналысатын өзен бассейндеріндегі жер пайдалану өзгерістері мен климаттық сценарийлерді ескере отырып, бөгеттердің орналасуы мен жобалаудың ГАЖ негізінде кешенді тәсіл әзірлеу.