The object of research, development or design (in Russian) : Одна и четыре коммерческие родительские линии пшеницы из Великобритании и Казахстана соответственно и их сегрегирующие картирующие популяций.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Ұлыбританияның бір және Қазақстанның төрт коммерциялық ата-аналық бидай линиялары және олардың сегрегацияланушы карталанушы популяциялары

Aim of work (in Russian) : Целью этого грантового предложения является использование совремменной генетической стратегий, направленной на создание четырех бипарентальных популяций пшеницы, полученных в результате скрещивания казахстанских и британских коммерческих сортов пшеницы, и построение их индивидуальных генетических карт высокой-плотности.

Aim of work (in Kazakh) : Гранттық жобаның негізгі мақсаты - замануи генетикалық стратегияларды пайдаланып, Қазақстанның және Ұлыбританияның коммерциялық бидай сорттарын будандастыру нәтижесінде алынған бидайдың төрт бипарентальді (екі аталық) популяцияларын шығаруға және олардың әрқайсысының жоғары-тығыздықтағы генетикалық карталарын құруға бағытталған.

Методы исследования (на русском) : Поставленные задачи будут решаться в данном проекте следующим образом: 1. Уровень гетерозиготности каждой популяции будет снижен >3% при использовании метода РОС. Таким образом, каждая популяция будет подвергнута одному дополнительному раунду очистки РОС. 2. Каждая бипарентальная популяция будет генетически фингерпритирован на основе 35K AXIOM микрочипа для генотипирования. Перед генотипированием из F6 растений этих популяций будет выделена высококачественная ДНК. 3. Генетические карты высокой плотности для каждой популяции на основе 35 000 SNP ДНК-маркеров будут построены с использованием таких программ, как R, Phyton, PLINK и TASSEL.

Методы исследования (на казахском) : Жобаның міндеттері төмендегідей жүзеге асады: 1. Әрбір популяциядағы гетерозиготалық деңгей ЖДД әдісін қолдану арқылы >3% төмендетіледі. Бұл дегеніміз, әрбір популяция тағы бір қосымша ЖДД тазалаудан өткізіледі. 2. Төрт популяция 35K AXIOM генотиптеу микрочипін пайдаланумен генетикалық фингерпринттеу. Генотиптемес бұрын, аталған төрт бипарентальді популяцияларының Ғ6 өсімдіктерінен жоғары сапалы ДНҚ бөлінеді. 3. R, Phyton, PLINK және TASSEL сияқты қолданбалы бағдарламаларын қолданумен әрбір популяцияның 35000 SNP ДНҚ-маркерлеріне негізделген жоғары-тығыздықтағы генетикалық карталарын құрастырылады.

Obtained results and novelty (in Russian) : Все эксперименты, запланированные на вторую половину 2023 года по проекту, завершены. В частности, все 384 линии, составляющие четыре популяции, были выращены в теплицах и отмечены фаза цветения. Отчеты за этот год подготовлены. Кроме того, популяции выращивали в рандомизированных блоках в теплице и определяли изменчивость их характеристик, таких как ӨБ, ӨСС, БММС, МҰ, ӨДС, МДС, ЖҰЗ и ДЕН. Была выделена высококачественная ДНК из 384 образца четырех популяций и ДНК была отправлены на генотипирование с использованием микроматрицы Axiom. Семенной материал популяций доставлен в Казахстан и в настоящее время хранится в банке семян НИИ биотехнологии и экологии Жетысуского университета. Новизна и важность этих результатов заключаются в новых методах создания панели гермоплазмы и ее скорости. Если бы эти эксперименты проводились в Казахстане без автоматизированных средств ухода за растениями, это могло бы занять целых два сезона (два года). Кроме того, полученные новые семенные материалы и их ценная генетическая информация будут доступны местному и международному сообществу исследователей растений.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Жоба бойынша 2023 жылыдың екінші жартыжылдығына жоспарланған барлық тәжірибелер аяқталды. Атап айтқанда, төрт популяцияны құрайтын барлық 384 линиялар жылыдайды өсіріліп, олардың гүлдеу уақыттары белгілегді. Осы жылдың есеп берулері дайындалды. Сонымен қатар, популяциялар жылыжайда рандомизирленген блоктарды өсіріліп, олардың ӨБ, ӨСС, БММС, МҰ, ӨДС, МДС, ЖҰЗ және ДЕН сияқты белгілерінің өзгергіштігі белгіленді. Жоғары сапалы ДНҚ бөлініп, төрт популяциядан 384 ДНҚ үлгілері Axiom микрочипін қолдану арқылы генотиптеу үшін жіберілді. Популяциялардың тұқымдық материалдары Қазақстанға жеткізіліп, қазіргі таңда Жетісу Университетінің Биотехнология дәне экология ҒЗИ-ның тұқым банкісінде сақтаулы. Бұл нәтижелердің жаңалығы мен маңыздылығы – гермплазмалық панельді құрудың жаңа әдістері және оның жылдамдығы. Егер аталған эксперименттер автоматтандырылған өсімдіктерді күту қондырғыларынсыз Қазақстанда жүргізілсе, бұл бүкіл екі маусымды (екі жыл) алуы мүмкін еді. Бұған қоса, алынған жаңа тұқымдық материалдар мен олардың құнды генетикалық мәліметтері жергілікті және халықаралық өсімдікті зерттеу қоғамына қол жетімді болады.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Что касается нового подхода и значительного сокращения времени, необходимого для развития двуродительских популяций, это является конструктивным показательем того, как данный грантовый проект может повысить ценность и улучшить селекцию растений в Казахстане. Все это должно способствовать достижению положительного экономического и технического эффекта через селекции растений в стране.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Жобада қолданылатын жаңа тәсілге және қос ата-аналық популяцияларды дамытуға қажетті уақыттың айтарлықтай қысқаруына келетін болсақ, бұл аталған гранттық жобаның Қазақстандағы өсімдік шаруашылығын қалай жақсартуға және құндылықтын арттыруға болатынының конструктивті көрсеткіші. Осының барлығы республикада өсімдік шаруашылығы арқылы оң экономикалық және техникалық нәтижеге қол жеткізуге ықпал етуі тиіс.

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) : Эффективность проекта на данном этапе заключалась в его стратегии интенсивного развития зародышевой плазмы

Efficiency (in Kazakh) : Жобаның осы кезеңдегі тиімділігі оның ұрық плазмасын дамытуды жылдамдату стратегиясы болып табылады

Field of application (in Russian) : Селекционеры селекционных станций и ученые генетики научно-исследовательские институты страны и преподаватели высшых и средних образовательных центров, связанное с направлением генетики, геномики и биоинформатики.

Field of application (in Kazakh) : Генетика, геномика және биоинформатика бағытымен байланысты селекциялық станциялардың селекционерлері мен генетика ғалымдары, еліміздің ғылыми-зерттеу институттары және жоғары және орта оқу орындарының оқытушылары.