The object of research, development or design (in Russian) : Подземное скважинное выщелачивание (ПСВ) урана

The object of research, development or design (in Kazakh) : Уранды in-situ ұңғымаларды шаймалау (ISL).

Aim of work (in Russian) : Разработать технологию биоактивации выщелачивающих растворов основанную на проточных биореакторах для интенсификации подземного скважинного выщелачивания урана.

Aim of work (in Kazakh) : Уранды жерасты ұңғымасынан шаймалау қарқындату үшін ағынды биореакторлар негізінде шаймалау ерітінділерін биоактивтеу технологиясын әзірлеу .

Методы исследования (на русском) : Методы исследований основаны на проведении экспериментов на лабораторном проточном биореакторе. Инструментальные методы исследований основаны на аналитическом оборудовании для измерения: рН метры, Eh метр для определения редокс потенциала раствора, химический анализ содержания металлов в растворах, проток раствора, содержание двухвалентного и трехвалентного железа, состава иммобилизатора в биореакторе. Для видеосьемки использованы погруженная в биореактор видеокамера. Для анализа работы биореактора проведено математическое моделирование на основе физико-химических и биологических параметров процесса. Для определения концентрации железоокисляющих бактерий использованы микробиологические методы.

Методы исследования (на казахском) : Зерттеу әдісі ретінде зертханалық ағын биореакторлары қолданылды . Аспаптық зерттеу әдістері рН- метрлерді, ерітіндінің тотыгу-тотыксыздану потенциалын, ерітінділердегі металды талдауды, ерітінді ағынын, екі және үш валентті темірдің құрамын, биореактордағы иммобилизатордың құрамын өлшеуге арналған аналитикалық жабдыққа негізделген . Бейне түсіру үшін Биореакторға батырылған бейнекамера пайдаланылды . Биореактордың жұмысын талдау үшін физика-химиялық және биологиялық процестердин параметрылеры негізінде математикалық модельдеу жүргізілді. Темір тотықтырғыш бактериялардың концентрациясын анықтау үшін микробиологиялық әдістер қолданылды.

Obtained results and novelty (in Russian) : Разработана математическая модель биоактивации выщелачивающих растворов в проточном биореакторе с учетом основных технологических параметров процесса. Модель биоактивации позволяет проводить расчеты режимов биоактивации в зависимости от состава выщелачивающих растворов. Исследованы несколько типов иммобилизаторов для работы биореактора (активированный уголь, цеолит, стружка и модицифированная специальным покрытие стружка). Определены эффективные твердые носители для иммобилизации бактерий, в том числе при повышенноом протоке раствора через биореактор. Рекомендовано использование цеолита и древесной стружки, также их комбинированное использование.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Процестің негізгі технологиялық параметрлерін ескере отырып, ағынды биореактордағы ерітінділерін биоактивтендірудің математикалық моделі жасалды. Биоактивация моделі ерітінділердынін құрамына байланысты биоактивация режимдерін есептеуге мүмкіндік береді . Биореактордың жұмысы үшін иммобилизаторлардың бірнеше түрлері зерттелген (белсенді көмір, цеолит, жоңқалар және модификацияланған чиптердің арнайы жабыны). Бактерияларды иммобилизациялау үшін тиімді қатты ұстагыш анықталды, оның ішінде биореактор арқылы ерітінді ағынының жоғарылауымен . Цеолит пен ағаш жоңқаларын пайдалану, сондай-ақ оларды біріктіріп пайдалану ұсынылады.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : В исследованиях использован проточный биореактор обьемом 1л . Скорость протока раствора до 1л/час. Скорость окисления двухвалентного железа установлена на уровне до 5 г/л/час в проточном биореакторе на двух типах иммобилизаторов (щепа и цеолит).

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Зерттеуде ағындық биореактор қолданылды көлемі 1л . Ерітінді ағынының жылдамдығы 1 л/сағатқа дейін. Темірдің тотығу жылдамдығы иммобилизаторлардың екі түрін (чиптер мен цеолит) пайдаланатын ағындық биореакторда 5 г/л/сағатқа дейінгі деңгейде белгіленеді .

Level of implementation (in Russian) : Проведены лабораторные исследования и проведена верификация матеметаической модели. Проведены подготовительные работы для опытных испытаний на геотехнологическом поле ( урановый блок) на стадии активного выщелачивания с добавлением серной кислоты с концентрацией свыше 10 г/л. Подготовлена биомасса для проведения опытно-промышленного внедрения технологии ПСВ урана на блоке находящегося на стадии активного выщелачивания.

Level of implementation (in Kazakh) : Зертханалық зерттеулер жүргізіліп, математикалық модель тексерілді. 10 г/л жоғары концентрациясы бар күкірт қышқылын қосу арқылы белсенді шаймалау сатысында уран блогында геотехнологиялық кен орнында тәжірибелік сынақтарды дайындау бойынша жұмыстар жүргізілді . Биомасса белсенді сатысындағы блокта уранның ISR технологиясын тәжірибелік өнеркәсіптік енгізу үшін дайындалды.

Efficiency (in Russian) : Биоактивация выщелачиващих растворов позволяет эффективно увеличить их окислительно-восстановительный потенциал на 10-20 % путем окисления двухвалентного железа, также увеличить содержание трехвалентного железа (эффективный окислитель) в выщелачивающем растворе что позволит увеличить содержание урана в продуктивном растворе

Efficiency (in Kazakh) : Биоактивация ерітінділері екі валентті темірді тотықтыру арқылы олардың тотығу-тотықсыздану потенциалын 10-20%-ға тиімді арттыра алады, сонымен қатар ерітіндісіндегі темірдің (тиімді тотықтырғыш) құрамын арттырады, бұл өнімді ерітіндідегі уранның мөлшерін арттырады.

Field of application (in Russian) : Подземное скважинное выщелачивание для урановых месторождений.

Field of application (in Kazakh) : Жерасты ұңғымалы шаймалау технологиясың колданатын уран кенорындарында