The object of research, development or design (in Russian) : Современные движения земной поверхности населенных пунктов, расположенных в зонах влияния горных работ

The object of research, development or design (in Kazakh) : Тау-кен жұмыстарының әсер ету аймақтарында орналасқан елді мекендердің жер бетінің қазіргі қозғалысы

Aim of work (in Russian) : Разработать системы мониторинга за сдвижением и оценки риска проявления геодинамических процессов земной поверхности населенных пунктов, расположенных в зонах влияния горных работ на основе технологии радарной интерферометрий, ГИС и математического моделирования

Aim of work (in Kazakh) : Радарлық интерферометрия, ГАЖ және математикалық үлгілеу технолониялары негізінде тау-кен жұмыстарының әсер ету аймағында орналасқан елді мекендер аумағында жер бетінің геодинамикалық үрдістерінің пайда болу қаупін бағалау және қозғалуын бақылайтын мониторинг жүйесін әзірлеу.

Методы исследования (на русском) : Метод РСА интерферометрии, наземно-спутниковой геодезии (GPS, Электронные тахеометры, цифровые нивелиры), математическое моделирование.

Методы исследования (на казахском) : САР интерферометрия, жерүсті-спутниктік геодезия (GPS, электрондық тахеометрлер, цифрлық нивелирлер) әдісі, математикалық модельдеу.

Obtained results and novelty (in Russian) : В 2021 году проведен сбор, анализ и систематизация архивных, геодезическо-маркшейдерских и геолого-геофизических данных учитывающий специфические особенности свойства горных пород для тестового участка. Построена цифровая модель рельефа с использованием TerraSAR-X. Выполнен линеаментнный анализ на основе высокодетальных цифровых моделей рельефа. В 2022 году выполнена обработка серии архивных снимков со спутников TerraSAR-X и Sentinel-1 на основе методов многопроходной интерферометрии – SBAS и PS. Выполнено зонное районирование земной поверхности территорий населенных пунктов по степени провалоопасности по результатам радарной интерферометрий с учетом физические свойства горных пород. В 2023 году выполнено математическое моделирование геомеханического состояния верхней части земной коры населенных пунктов для выделения опасных зон на основе комплекса геолого-геофизических, спутниковых данных. Создан Web-GIS портал для мониторинга геодинамических процессов территории города Караганда и близлежащих территорий, расположенных в зонах влияния горных работ. На портале есть данные границ населенных пунктов, тектонических разломов, цифровой модели рельефа, радарной интерферометрии, GPS-измерений, а также, карты-схемы пространственно-временного распределения скоростей движений и смещений земной поверхности территорий города. Портал предоставляет полную информацию о каждой точке деформации, пункте GPS с учетом разломно-блоковых строений земной поверхности.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : 2021 ж. сынақ алаңы үшін тау жыныстарының қасиеттерінің ерекшеліктерін ескере отырып, мұрағаттық, геодезиялық-маркшейдерлік және геологиялық-геофизикалық мәліметтерді жинау, талдау және жүйелеу жұмыстары жүргізілді. Сандық биіктік үлгісі TerraSAR-X арқылы жасалды. Сызықтық талдау жоғары дәлдікті цифрлық рельеф үлгілері негізінде орындалды. 2022 ж. TerraSAR-X және Sentinel-1 спутниктерінен алынған мұрағаттық суреттер сериясы көп өтпелі интерферометрия әдістері – SBAS және PS негізінде өңделді. Тау жыныстарының физикалық қасиеттерін ескере отырып, радиолокациялық интерферометрия нәтижелері бойынша бұзылу қаупі дәрежесі бойынша елді мекендердің аумақтарының жер бетін аймақтық аудандастыру жүргізілді. 2023 ж. геологиялық, геофизикалық, спутниктік деректер кешені негізінде қауіпті аймақтарды анықтау үшін елді мекендердегі жер қыртысының жоғарғы бөлігінің геомеханикалық жағдайын математикалық модельдеу жүргізілді. Қарағанды қаласының аумағында және тау-кен жұмыстарының әсер ету аймақтарында орналасқан жақын аумақтардағы геодинамикалық процестерді бақылау үшін Web-GIS порталы құрылды. Порталда елді мекендердің шекаралары, тектоникалық бұзылулар, сандық биіктік үлгілері, радиолокациялық интерферометрия, GPS өлшемдері, қала аумақтарының жер бетінің қозғалыс жылдамдығы мен жылжу жылдамдығының кеңістік-уақытша таралу карталары мен диаграммалары туралы мәліметтер бар. Портал жер бетінің бұзылу-блок құрылымдарын ескеріп, әрбір деформация нүктесі, GPS нүктесі туралы толық ақпарат береді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Проект имеет научно-исследовательский характер некоммерческой направленности.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Жоба коммерциялық емес бағыттағы ғылыми-зерттеу сипатына ие.

Level of implementation (in Russian) : Получен акт внедрения: «Карты возможных рисковых участков сдвижений и оседаний земной поверхности территорий Карагандинского угольного бассейна на основе метода спутниковой радарной интерферометрии» от Угольного департамента АО «АрселорМиттал».

Level of implementation (in Kazakh) : "АрселорМиттал" АҚ Көмір департаментінен "Жерсеріктік радиолокациялық интерферометрия әдісі негізінде Қарағанды көмір бассейні аумақтарының жер бетінің жылжуы мен шөгуінің ықтимал қауіпті учаскелерінің карталары" енгізу актісі алынды.

Efficiency (in Russian) : Эффективность определяется тем, что система мониторинга предупреждения о ЧС техногенного характера и оценка опасных объектов и участков с аномальными смещениями на территории населенных пунктов, расположенных в зонах влияния горных работ может служить для снижения социально-экономических потерь при ЧС и выработки рекомендации по ликвидации их последствии.

Efficiency (in Kazakh) : Жобаның тиімділігі техногендік сипаттағы ТЖ туралы ескертуді мониторингілеу жүйесі және тау-кен жұмыстарының әсер ету аймақтарында орналасқан елді мекендер аумағындағы ығысулар бар қауіпті объектілер мен учаскелерді бағалау ТЖ кезінде әлеуметтік-экономикалық шығындарды төмендетуге және олардың салдарын жою жөнінде ұсынымдар әзірлеуге қызмет ете алатындығымен айқындалады.

Field of application (in Russian) : Космическая отрасль и космические технологии, геодинамика, ЧС, градостроительсто

Field of application (in Kazakh) : Ғарыш саласы және ғарыш технологиялары, геодинамика, төтенше жағдайлар, қала құрылысы