The object of research, development or design (in Russian) : анкеты, образцы крови и ДНК людей

The object of research, development or design (in Kazakh) : сауалнама, адамдардың қан үлгілері және ДНҚ-ы

Aim of work (in Russian) : Молекулярно-эпидемиологическое исследование кандидатных полиморфизмов генов, участвующих в метаболизме и детоксикации СОЗ и предрасполагающих к развитию заболеваний сердечно-сосудистой, дыхательной и иммунной систем у лиц, длительное время подвергающихся действию пестицидов.

Aim of work (in Kazakh) : Ұзақ уақыт пестицидтермен ластанған аймақтарда тұратын адамдарда, организмдегі метаболизмге және ТОЛ детоксикациясына қатысатын тыныс алу, жүрек-қан тамырлары және иммундық жүйелер ауруларының дамуына бейім ген кандидаттардың полиморфизмдерін молекулалық эпидемиологиялық зерттеу.

Методы исследования (на русском) : методы молекулярно-генетического, биоинформационного и статистического анализа

Методы исследования (на казахском) : молекулалық-генетикалық, биоақпараттық және статистикалық талдау әдістері

Obtained results and novelty (in Russian) : Впервые проведено «случай-контроль» молекулярно-эпидемиологическое исследование уникальной когорты лиц, длительное время подвергавшихся воздействию СОЗ. Опытная когорта имела достоверно повышенные частоты сердечно-сосудистых заболеваний, заболеваний желудочно-кишечного тракта и аллергических заболеваний. Впервые определены частоты встречаемости алллелей и генотипов по 687 полиморфизмам 7 генов биотрансформации ксенобиотиков, 21 гену антиоксидантной защиты и 11 генам иммунной защиты. Ассоциативный анализ выявил 17 полиморфизмов генов детоксикации ксенобиотиков и 27 полиморфизмов генов антиоксидантной защиты, которые имели достоверно высокую статистическую связь с негативным влиянием хронической интоксикации пестицидами на здоровье человека. Также обнаружено 17 полиморфизмов генов детоксикации ксенобиотиков и 12 полиморфизмов генов антиоксидантной защиты, оказывающих защитное действие. Предложена новая модель оценки индивидуальных рисков при хронической интоксикации пестицидами, основанная на расчете совокупного действия 9 факторов риска.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Алғаш рет «жағдай-бақылау» молекулалық эпидемиологиялық зерттеу ТОЛ ұзақ уақыт бойы әсер еткен адамдардың бірегей когорты бойынша жүргізілді. Эксперименттік топта жүрек-қан тамырлары аурулары, асқазан-ішек аурулары және аллергиялық аурулардың көрсеткіштері айтарлықтай өскені анықталды. Алғаш рет аллельдер мен генотиптердің пайда болу жиілігі 7 ксенобиотикалық биотрансформация генінің, 21 антиоксиданттық қорғаныс генінің және 11 иммундық қорғаныс генінің 687 полиморфизмі бойынша анықталды. Ассоциациялық талдау ксенобиотиктер детоксикациясы гендерінің 17 полиморфизмін және антиоксидантты қорғаныс гендерінің 27 полиморфизмін, яғни олар созылмалы пестицидтермен уланудың адам денсаулығына теріс әсерімен айтарлықтай жоғары статистикалық байланысқа ие болатындығын анықтады. Сонымен қатар қорғаныс әсері бар ксенобиотиктер детоксикациясы гендерінің 17 полиморфизмі және антиоксиданттық қорғаныс гендерінің 12 полиморфизмі анықталды. 9 қауіп факторының бірлескен әсерін есептеуге негізделген созылмалы пестицидтермен улану кезіндегі жеке тәуекелдерді бағалаудың жаңа моделі ұсынылды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Всего по результатам проекта опубликовано 12 работ, из них 2 статьи и 4 тезиса докладов опубликованы в рейтинговых журналах баз Web of Science и Scopus, 1 глава в книге издательста Elseiver (Scopus).

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Жоба нәтижелері бойынша барлығы 12 жұмыс жарияланды, оның ішінде 2 мақала және 3 тезис Web of Science және Scopus деректер базасының рейтингтік журналдарында, Elseiver (Scopus) кітабынының 1 тарауында жарияланды.

Level of implementation (in Russian) : Использование в научных, образовательных и практических задачах экологии и медицины, социальные программы.

Level of implementation (in Kazakh) : Ғылыми, экология және медицина жалпы білім беретін және практикалық сабақтарда, әлеуметтік бағдарламаларда қолданылады.

Efficiency (in Russian) : Заключается в оценке совокупного и индивидуального генетического риска здоровью у когорты лиц, длительное время подверженных действию хлорорганических пестицидов.

Efficiency (in Kazakh) : Ұзақ уақыт бойы хлорорганикалық пестицидтердің әсеріне ұшыраған адамдар когортасындағы эжинақталған және жеке генетикалық қауіпті бағалау болып табылады.

Field of application (in Russian) : экология, медицинская генетика

Field of application (in Kazakh) : экология, медициналық генетика