The object of research, development or design (in Russian) : исследование проблем научной дисциплины отечественной корпусной лингвистики системой новых знаний, накопленных в ходе разработки НККЯ как научно-исследовательского Интернет-ресурса.

The object of research, development or design (in Kazakh) : қазіргі қазақ тіл білімінің өзекті проблемасы отандық Корпустық лингвистика ғылыми пәнінің мазмұнын ҚТҰК әзірлеу барысында жинақталған теориялық және практикалық жаңа білімдер жүйесімен байыту

Aim of work (in Russian) : разработка и обеспечение деятельности глубоко аннотированной, сбалансированной, репрезентативной НККЯ с объемом оцифрованной текстовой базы в 40 млн словоупотреблений, как научно-исследовательского и обучающего Интернет-ресурса, предоставляющего исчерпывающую информацию об истории, динамике развития, современном состоянии казахского языка и удовлетворяющий различные лингвистические потребности общества.

Aim of work (in Kazakh) : қазақ тілінің тарихы, даму динамикасы, бүгінгі жағдайы туралы жан-жақты ақпарат беретін әрі қоғамның алуан түрлі тілтанымдық мұқтажын өтейтін, ғылыми-зерттеу және оқыту Интернет-ресурсы ретіндегі цифрланған мәтіндік базасының көлемі 40 млн сөзқолданыстан тұратын, терең аннотацияланған, теңгерімді, репрезентативті ҚТҰК әзірлеу және қызметін қамтамасыз ету.

Методы исследования (на русском) : в создании текстовой базы подкорпусов, включаемых в состав НККЯ, применяются технические методы сбора, цифровизации текстового материала; в разработке лексико-семантических разметок – метод классификации и группировки лексических единиц; в разработке культурно-семантических разметок – метод сбора, дефинирование и мотивационный анализ семантики этномаркированных лексико-фразеологических, паремиологических единиц; при разработке казахско-русского параллельного подкорпуса – метод идентификации (выравнивания) текстов двух языков; при разработке подкорпуса исторических текстов казахского языка – историко-сравнительный метод. При разработке подкорпуса устной речи используются технические методы записи и сбора устных текстов, приведение аудиотекстов в письменную электронную форму; при разработке просодических разметок – анализ и синтез элементов звучащей речи, экспериментально-фонетические методы; компьютерно-программные методы используются при разработке лингвистических разметок подкорпусов НККЯ и совершенствовании интерфейса поисковой системы, позволяющей пользователю быстро находить необходимую лингвистическую и экстралингвистическую информацию

Методы исследования (на казахском) : ҚТҰК құрамына енгізілетін ішкорпустардың мәтіндер базасын жасауда жинақтау әдісі; лексика-семантикалық белгіленім әзірлемесін жасауда қазақ сөздерін топтау, мәдени-семантикалық белгіленім әзірлемесін жасауда мәдени мазмұны бар сөздерді жинақтау, дефиниция беру (түсініктеме), мәдени бірліктердің шығуына негіз болған уәждемелік талдау әдісі; Қазақ-орыс параллель ішкорпусын әзірлеуде екі тілдегі мәтін аудармасын сәйкестендіру (выравнивание) әдісі; Тарихи ішкорпус мәтіндері бойынша белгіленімдер енгізуде тарихи-салыстырмалы әдіс қолданылады. Ауызша ішкорпусты құрастыруда ауызша мәтіндерді таспаға жазу, аудиомәтіндерді жазбаша электронды пішінге келтіру; просодикалық белгіленім әзірлемін жасауда анализ және синтездеу, эксперименттік әдістер; ҚТҰК ішкорпустары бойынша аталған лингвистикалық белгіленімдер әзірлемесін жасауда және пайдаланушыға қажетті лингвистикалық және экстралингвистикалық ақпаратты жылдам тауып алуға мүмкіндік беретін «Іздеу» жүйесі интерфейсін жетілдіруде компьютерлік-бағдарламалық әдістер

Obtained results and novelty (in Russian) : - 5 статьи в зарубежном научном журнале; - 9 статей в КОКСНВО МНВО РК; - 6 научные и научно-популярные статьи, интервью в СМИ, на ТВ; - проведены 2 круглых стола; - организовано 2 лингвистических семинаров; - опубликована 1 монография; - 1 сөздік жарияланды; - проведены 2 конференций; - разработаны 4 IT программ.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Зерттеу жұмысы бойынша төмендегідей нәтижелер алынды: - шетелдік ғылыми журналда 5 мақала; - ҚР БҒМ БҒСҚК ұсынған ғылыми журналдарда 9 мақала; - БАҚ-та, ТВ-да 6 ғылыми және ғылыми-көпшілік мақалалар, сұхбаттар; - 2 дөңгелек үстел өткізілді; - 2 лингвистикалық семинар ұйымдастырылды; -1 ғылыми монография жарияланды; -1 сөздік жарияланды; - 2 конференция ұйымдастырылды; - 4 IT бағдарлама әзірленді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : не предусмотрено

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : қарастырылмаған

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) : разрабатываемые виды подкорпусов и лингвистические разметки, получаемые в результате программы, способствуют использованию государственного языка в различных сферах коммуникации, в том числе экономии энергии (мощностей) и времени (временных возможностей), затрачиваемых в научно-исследовательском и обучающем, образовательном процессах; - результаты исследования способствуют развитию научно-теоретической, фактологической, эмпирической, инвентарной базы казахского языка; - "Казахско-русский параллельный подкорпус" способствует изучению двуязычия, переводу, автоматическому машинному переводу, овладению изучающими язык соответствием двухъязычных синтаксических конструкций, фразеологизмов; - »Устный подкорпус" на основе устных записанных текстов способствует освоению орфоэпической системы речи, изучению языка, распознаванию различий между письменным и устным языком; помогает в составлении орфографических и орфоэпических словарей, в составлении правил правописания, в определительном письме и т.д. в составлении различных практических пособий по языкознанию может быть инструментом; позволит исследователям определить коммуникативные прагматические коннотации произношения в коммуникации, а также станет массивом внедрения просодических обозначений в НККЯ

Efficiency (in Kazakh) : бағдарлама нәтижесінде алынатын ҚТҰК-ның ішкорпус және жаңадан әзірленетін лингвистикалық белгіленім түрлері мемлекеттік тілді коммуникацияның әралуан саласында қолдануға, оның ішінде ғылыми-зерттеу мен оқыту, білім беру процесінде жұмсалатын қуатты (қуатсыйымдылығы) және уақытты (уақытсыйымдылығы) үнемдеуге септігін тигізеді; - зерттеу нәтижелері қазақ тілінің ғылыми-теориялық, фактологиялық, эмпирикалық, инвентарлық базасын дамытуға ықпал етеді; - «Қазақша-орысша параллель ішкорпусы» екі тілді салғастыра зерттеуге, аударма жасауға, автоматты машиналық аудармаға, тіл үйренушілердің екі тілдегі синтаксистік конструкциялар, фразеологиялық тұтастықтар баламалары сәйкестігін меңгеруге жәрдемдеседі; - «Қазақ тілінің ауызша тіл ішкорпусы» ауызша таспаға жазылған мәтіндер негізінде ҚТҰК қолданылушыларына, тіл үйренушілерге сөйлеудің орфоэпиялық жүйесін меңгеруге, жазба тіл мен ауызша тілдің айырмашылықтарын тани білуге септігін тигізеді; орфографиялық және орфоэпиялық сөздіктер құрастыруда, емле ережелерін жасауда, анықтағыш жазуда және т.б. тіл білімі салалары бойынша әртүрлі практикалық құралдар құрастыруда көмекші құрал бола алады; зерттеушілерге коммуникациядағы айтылымның коммуникативтік прагматикалық діттемдерін айқындауға мүмкіндік береді, сонымен қатар «Қазақ тілінің ауызша тіл ішкорпусы» ҚТҰК-ға просодикалық белгіленімдер енгізудің массиві болады

Field of application (in Russian) : 1) повысить эффективность процесса обучения государственному языку, тем самым способствуя консолидации казахстанского общества, сохранению его духовной безопасности и формированию общегосударственной, национальной идентичности; 2) способствовать многократному увеличению количества лингвистических исследований, значительному упрощению процесса обработки обширного языкового эмпирического материала, проведению процесса цифровизации текстов на казахском языке и повышению степени достоверности и объективности научных исследований по казахской лингвистике, сравнительно-сопоставительной лингвистике, укреплению научно-теоретической базы государственного языка; 3) создать предпосылки к исследованиям в области отечественной истории, литературы, культуры и других наук, тесно связанных с языком, раскрыть множество новых, ранее неизученных знаний о казахской этноязыковой общности и ее представителях и др.;

Field of application (in Kazakh) : 1) мемлекеттік тілді оқыту үдерісінің тиімділігін арттыруға, сол арқылы қазақстандық қоғамды ұйыстыруға, оның рухани қауіпсіздігін сақтау және ұлттық бірегейлікті қалыптастыруға қызмет етеді; 2) лингвистикалық зерттеулер санын бірнеше есе ұлғайтуға, тілдік материалды өңдеу үдерісін айтарлықтай оңайлатуға, цифрландыру үдерісін қазақ тілінде жүргізуге және қазақ тіл білімі, салыстырмалы-салғастырмалы лингвистика бойынша ғылыми зерттеулердің дәйектілігі мен объективтілік дәрежесін көтеруге, мемлекеттік тілдің ғылыми-теориялық базасын нығайтуға септігін тигізеді; 3) отандық тарих, әдебиет, мәдениет және басқа да ғылым салаларындағы тілмен тығыз байланысты зерттеулерге алғышарт жасау, қазақ этнотілдік қоғамдастығы мен оның өкілдері және т.б. туралы көптеген жаңа, бұрын зерттелмеген білімдер ашуға мүмкіндік береді;