The object of research, development or design (in Russian) : Объекты исследования – пространственно-временные изменения загрязнителей воздуха и вклад различных источников загрязнения в концентрацию мелкодисперсных частиц PM2.5 в атмосферном воздухе в городе Алматы.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу объектілері – ауаны ластаушы заттардың кеңістіктік-уақыттық өзгерістері және әртүрлі ластау көздерінің Алматы қаласының атмосфералық ауасындағы ұсақ PM2.5 бөлшектерінің концентрациясына қосқан үлесі.

Aim of work (in Russian) : Цель работы – понимание загрязнения воздуха: от его формирования в источниках до распределения и разработка мер действий по эффективному контролю загрязнения с использованием современных методов таких как химический анализ, рецепторное моделирование, статистический анализ наземных наблюдений.

Aim of work (in Kazakh) : Жұмыстың мақсаты – ауаның ластануын жақсырақ түсіну болып табылады: оның ластаушы көздерде пайда болып, таралуынан бастап химиялық талдау, рецепторлық модельдеу, жер үсті бақылауларының статистикалық талдауы сияқты заманауи әдістерді қолдана отырып, ластануды тиімді бақылауға арналған іс-шараларды әзірлеу.

Методы исследования (на русском) : Методы исследования – масс-спектрометрия с индуктивно связанной плазмой, ионная хроматография, термический/оптический метод анализа OC/EC, анализ главных компонентов (PCA), модель многокритериального анализа решений (MCDA), аналитический иерархический процесс (АНР).

Методы исследования (на казахском) : Зерттеу әдістері – индуктивті байланысқан плазмалық масс-спектрометрия, иондық хроматография, термиялық/оптикалық OC/EC талдау әдісі, негізгі компоненттерді талдау (PCA), көп критериалды шешімдерді талдау (MCDA) моделі, аналитикалық иерархиялық процесс (AHP).

Obtained results and novelty (in Russian) : Полученные результаты и новизна – впервые в городе Алматы проведена комплексная оценка пространственно-временных вариаций PM2.5, а также металлов, катионов и анионов, и ОС и ЕС в составе PM2.5. На основе химического анализа образцов РМ2.5 была применена рецепторная модель РСА для определения источников данных частиц. Предложены меры по снижению объемов загрязнения с использованием метода MCDA. Главным преимуществом разработанных теоретических основ во время выполнения данного проекта является возможность их применения для оптимизации решений по эффективному снижению загрязнения воздуха для г. Алматы.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Алынған нәтижелер мен жаңашылдығы – Алматы қаласында алғаш рет ауаның ластануын кешенді бағалау жүргізілді. РМ2.5, сондай-ақ PM2.5 құрамындағы металдар, катиондар мен аниондар, OC және EC кеңістіктік-уақыттық өзгерістеріне баға берілді. PM2.5 үлгілерін химиялық талдау негізінде PCA рецепторлық моделі осы бөлшектердің көздерін анықтау үшін пайдаланылды. MCDA әдісін қолдану арқылы ластануды азайту шаралары ұсынылды. Осы жобаны жүзеге асыру барысында әзірленген теориялық негіздердің басты артықшылығы – Алматы қаласы үшін ауаның ластануын тиімді төмендету бойынша шешімдерді оңтайландыру үшін оларды қолдану мүмкіндігі.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Основные конструктивные и технико-экономические показатели – определение источников PM2.5 способствует более точной разработке эффективных мер по улучшению качества воздуха, что в свою очередь способствует сокращению затрат на здравоохранение и повышение качества жизни в г. Алматы.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Негізгі конструктивті және техникалық-экономикалық көрсеткіштер – PM2.5 көздерін анықтау ауаның сапасын жақсарту бойынша тиімді шараларды дәлірек әзірлеуге ықпал етеді, бұл өз кезегінде Алматы қаласының денсаулық сақтау шығындарын азайтуға және өмір сүру сапасын жақсартуға көмектеседі.

Level of implementation (in Russian) : Степень внедрения – предложены меры для улучшения качества воздуха в г. Алматы, которые были распространены среди лиц, принимающих решения и населения.

Level of implementation (in Kazakh) : Орындалу дәрежесі – Алматы қаласының ауасының сапасын жақсарту бойынша шаралар ұсынылды, олар шешім қабылдаушылар мен тұрғындар арасында таратылды.

Efficiency (in Russian) : Эффективность – предоставление фундаментальных данных для целенаправленных стратегий улучшения качества воздуха.

Efficiency (in Kazakh) : Тиімділік – ауаның сапасын жақсарту бойынша мақсатты стратегиялар үшін іргелі деректерді қамтамасыз ету.

Field of application (in Russian) : Область применения – результаты данного проекта могут быть рекомендованы к применению городскими властями для разработки и реализации конкретных мероприятий по снижению концентраций РМ2.5 в г. Алматы.

Field of application (in Kazakh) : Қолдану аясы – осы жобаның нәтижелерін Алматы қаласында PM2.5 концентрациясын төмендету бойынша нақты шараларды әзірлеу және жүзеге асыру үшін қала билігіне пайдалануға ұсынылуы мүмкін.