The object of research, development or design (in Russian) : Объектом исследования являются спутниковые навигационные радиосигналы глобальной навигационной спутниковой системы (ГНСС), отраженные от воздушного объекта.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу объектісі -- әуедегі объектіден шағылысқан жаһандық навигациялық спутниктік жүйенің спутниктік навигациялық радио сигналдары (GNSS)

Aim of work (in Russian) : Разработка методики определения координат воздушных объектов, переотражающих спутниковые навигационные сигналы ГНСС, в которую входят задачи оценки мощности отраженного от воздушного объекта спутникового навигационного сигнала, разработка математической модели определения координат воздушных объектов, переотражающих спутниковые навигационные сигналы ГНСС, Проведение натурных экспериментов по приему и обработке отраженных спутниковых навигационных сигналов ГНСС, разработка эскизного проекта и изготовление макетного образца системы пассивной радиолокации воздушных объектов по сигналам ГНСС.

Aim of work (in Kazakh) : Әуе объектісінен шағылысқан спутниктік навигациялық сигналдың қуатын бағалау міндеттерін қамтитын GNSS спутниктік навигациялық сигналдарын көрсететін әуе объектілерінің координаталарын анықтау әдістемесін әзірлеу, әуе объектілерінің координаттарын анықтаудың математикалық моделін әзірлеу. GNSS спутниктік навигациялық сигналдарды көрсететін, Шағылысқан GNSS спутниктік навигациялық сигналдарды қабылдау және өңдеу бойынша толық ауқымды эксперименттер жүргізу, GNSS сигналдарын пайдалана отырып, әуедегі объектілердің пассивті радарларының жүйесінің алдын ала жобасын әзірлеу және прототипін жасау.

Методы исследования (на русском) : В процессе работы применялись методы теории цифровой обработки сигналов, методы математического анализа, теории аппроксимации, теории спутниковой навигации При выполнении проекта использованы методы математического, имитационного и численного моделирования, методология объектно-ориентированного моделирования. При реализации проекта использованы современные методы математического и имитационного моделирования, основанные на применении компьютерных систем MatLab/Simulink и др. Использованы статистические методы обработки данных (определение математического ожидания, дисперсии и другие методы), методы операторного преобразования данных, аппроксимационные методы обработки данных. Все представленные методы и способы обработки данных обладают высокой достоверностью и свойствами воспроизводимости.

Методы исследования (на казахском) : Зерттеу әдістері. Жұмыс барысында цифрлық сигналды өңдеу теориясының әдістері, математикалық талдау әдістері, жуықтау теориясы және спутниктік навигация теориясы қолданылды Жобаны жүзеге асыру кезінде математикалық, имитациялық және сандық модельдеу әдістері, объектілі-бағытталған модельдеу әдістемесі қолданылды. Жобаны жүзеге асыру барысында MatLab/Simulink және т.б. компьютерлік жүйелерді қолдануға негізделген математикалық және имитациялық модельдеудің заманауи әдістері қолданылды. Мәліметтерді өңдеудің статистикалық әдістері (математикалық күтуді анықтау, дисперсия және басқа әдістер), оператор деректерін түрлендіру әдістері, мәліметтерді өңдеудің жуықтау әдістері қолданылды. Мәліметтерді өңдеудің барлық ұсынылған әдістері мен әдістері жоғары сенімділік және қайталану қасиеттеріне ие

Obtained results and novelty (in Russian) : Разработаны: Вычислительная схема оценки энергии отраженного от воздушного объекта и принятого на антенну навигационного приемника радиосигналов ГНСС, включающая основные математические модели определения уровней навигационных сигналов, вычислительную схему, результаты численного моделирования; Вычислительная схема определения координат воздушного объекта по отраженному от воздушного объекта и принятому на антенну навигационного приемника радиосигналов ГНСС включающая новую математическую модель задачи, численные схемы решения системы переопределенных нелинейных алгебраических систем; Имитационная модель оценки энергии отраженного от воздушного объекта и принятого на антенну навигационного приемника радиосигналов ГНСС; Имитационная модель определения координат воздушного объекта по отраженному от воздушного объекта и принятому на антенну навигационного приемника радиосигналов ГНСС, включающая статические и динамические диаграммы взаимодействия. Выполнена разработка системы пассивной радиолокации воздушных объектов по спутниковым навигационным сигналам ГНСС за счет применения нового математического и алгоритмического аппарата и имитационных моделей, где разработаны численные методы и алгоритмы решения этой задачи, определены условия остановки итерационного процесса и даны оценки точности определения координат воздушного объекта. В такой постановке задача координатных определений воздушных объектов по отраженным спутниковым навигационным сигналам ГНСС ранее не решалась.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Навигациялық сигналдардың деңгейлерін анықтаудың негізгі математикалық модельдерін, есептеу схемасын, сандық модельдеу нәтижелерін қамтитын әуе объектісінен шағылысқан және антеннаға қабылданған ЖНСЖ радиосигналдарының навигациялық қабылдағышының энергиясын бағалаудың есептеу схемасы; Есептің математикалық моделін, қайта анықталған сызықтық емес Алгебралық жүйелер жүйесін шешудің сандық схемаларын қамтитын әуе объектісінен шағылысқан және антеннаға қабылданған ЖНСЖ радиосигналдарының навигациялық қабылдағышы бойынша әуе объектісінің координаттарын айқындаудың есептеу схемасы; Әуе объектісінен шағылысқан және антеннаға қабылданған ЖНСЖ радиосигналдарының навигациялық қабылдағышының энергиясын бағалаудың имитациялық моделі; Статикалық және динамикалық өзара әрекеттесу диаграммаларын қамтитын әуе объектісінен шағылысқан және антеннаға қабылданған ЖНСЖ радиосигналдарының навигациялық қабылдағышы бойынша әуе объектісінің координаттарын айқындаудың имитациялық моделі. Математикалық және алгоритмдік аппараттар мен Имитациялық модельдерді қолдану арқылы әуе объектілерінің пассивті радиолокациялық жүйесі жасалды, онда осы есепті шешудің сандық әдістері мен алгоритмдері жасалды. Мұндай қойылымда ЖНСЖ шағылысқан спутниктік навигациялық сигналдар бойынша әуе объектілерін координаттық анықтау міндеті бұрын шешілмеген.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Макетный образец, эскизный проект приемной спутниковой аппаратуры

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Негізгі конструктивтік және техникалық-экономикалық көрсеткіштері: Қабылдау спутниктік аппаратурасының макеттік үлгісі (2023ж.).

Level of implementation (in Russian) : Разработанные математические модели лягут в основу алгоритмического и программного обеспечения системы пассивной радиолокации и позволят определить требования к ее техническому обеспечению. Проведены натурные испытания макетного образца приемной спутниковой аппаратуры, которые показали уже на данном этапе возможность ее использования для мониторинга воздушного пространства на расстояниях до 1 км, а также использования в качестве датчика движения военной техники и автомобилей, и как аппаратуры для оценки спутниковой навигационной обстановки на местах размещения высокоточного спутникового навигационного оборудования.

Level of implementation (in Kazakh) : Енгізілу дәрежесі: Әзірленген математикалық модельдер пассивті радар жүйесінің алгоритмдік және бағдарламалық жасақтамасының негізін құрайды және оны техникалық қамтамасыз етуге қойылатын талаптарды анықтауға мүмкіндік береді. Спутниктік қабылдау аппаратурасының макеттік үлгісін заттай сынау өткізілді

Efficiency (in Russian) : Значимость работ определяется целью проводимых исследований – созданием технологии пассивной радиолокации для обнаружения воздушных объектов как в интересах сил противовоздушной обороны, так и для гражданского применения.

Efficiency (in Kazakh) : Тиімділігі: Жұмыстың маңыздылығы жүргізілетін зерттеудің мақсатымен анықталады - әуе қорғанысы күштерінің мүддесі үшін де, азаматтық авиация үшін де әуе объектілерін табудың пассивті радарлық технологиясын құру.

Field of application (in Russian) : Полученные результаты в виде разработанных новых математических моделей лягут в основу алгоритмического и программного обеспечения системы пассивной радиолокации и позволят определить требования к созданию экспериментального образца и технической документации. Разработанные математические модели, численные схемы и разработанная аппаратура могут быть внедрены в учебный процесс ВУЗов по специальности «Космическая техника и технологии», а также в НИИ соответствующего профиля.

Field of application (in Kazakh) : Қолдану өрісі - әзірленген математикалық модельдер түрінде алынған нәтижелер оны техникалық қамтамасыз етуге қойылатын талаптарды анықтауға мүмкіндік беретін пассивті радиолокациялық жүйенің алгоритмдік және бағдарламалық қамтамасыз етуінің негізін құрайды. Навигациялық қабылдағыштың антеннасы «Ғарыштық техника және технология» мамандығы бойынша жоғары оқу орындарының оқу процесіне, сондай -ақ сәйкес профильдегі ғылыми -зерттеу институтына енгізілуі мүмкін.