Inventory number | IRN | Number of state registration |
---|---|---|
0223РК00302 | AP09260486-OT-23 | 0121РК00088 |
Document type | Terms of distribution | Availability of implementation |
Заключительный | Gratis | Number of implementation: 0 Not implemented |
Publications | ||
Native publications: 4 | ||
International publications: 1 | Publications Web of science: 0 | Publications Scopus: 1 |
Number of books | Appendicies | Sources |
1 | 3 | 57 |
Total number of pages | Patents | Illustrations |
33 | 0 | 0 |
Amount of funding | Code of the program | Table |
7158820.53 | AP09260486 | 0 |
Name of work | ||
Развитие казахского языка в историко-лингвистическом аспекте (на материале словаря аз-Замахшари «Мукаддимат аль-адаб» (ХІІ в.)). | ||
Report title | ||
Type of work | Source of funding | The product offerred for implementation |
Applied | Методическая документация | |
Report authors | ||
Жалмаханов Шапагат Шарапатович | ||
0
0
0
0
|
||
Customer | МНВО РК | |
Information on the executing organization | ||
Short name of the ministry (establishment) | МНВО РК | |
Full name of the service recipient | ||
Некоммерческое акционерное общество "Карагандинский университет имени академика Е. А. Букетова" | ||
Abbreviated name of the service recipient | НАО "Карагандинский университет имени академика Е. А. Букетова" | |
Abstract | ||
Объектом исследования является словарь А. Аз-Замахшари «Мукаддимат-аль-Адаб» (XII век). Зерттеудің нысаны – Ә.әз-Замахшаридің "Мукаддимат -әл-әдәб" сөздігі (ХІІ ғ.). Цель работы – составить словарь лексики, общей для письменного памятника и современного казахского языка, проанализировать его фонетические, семантические и морфологические особенности. Жұмыстың мақсаты – жазба ескерткіш пен қазіргі қазақ тіліне ортақ лексиканың сөздігі құрастырылды, фонетикалық, семантикалық, морфологиялық ерекшеліктерін талданды. Методы, методики, методология, использованные в исследовании, носят сравнительный характер. исторический и сравнительный методы. Зерттеуде қолданылған әдіс-тәсілдер, әдістемелер, әдіснамалар – салыстырмалы. тарихи-салыстырмалы әдістер. Результаты и новизна исследования были проанализированы фонетические, семантические, морфологические особенности письменного памятника и лексики, свойственной современному казахскому языку, созданы таблицы и словари. Разработан 3-язычный словарь в виде мобильного приложения. Зерттеудің нәтижелері және жаңалығы жазба ескерткіш пен қазіргі қазақ тіліне ортақ лексиканың фонетикалық, семантикалық, морфологиялық ерекшеліктері талданып, кестелер мен сөздіктер жасалды. Мобильдік қосымша ретіндегі 3 тілді сөздік құрастырылды. Значимость исследования. По поводу научной и технологической значимости и необходимости предлагаемого исследования для области лингвистической тюркологии и истории казахского языка: 1) арии и саки, империи гуннов, государства уйсин и канлы, тюркские и туркешские каганаты, уйгурские, Енисейские киргизы, карлуки, Караханы, кимаки, кыпчаки, хазары, булгары, огузы, сельджуки, хорезмийские, найманские и казахские ханства того же тюрков языки, интеграция во время совместного проживания, 2) С ХІУ века наличие отдельных родоплеменных и улусных языков, их дифференцирующих признаков, находились ли они не только в определенном государственном союзе, но и в языковом союзе? приводит к предположениям, прогностический уровень этого вопроса будет определен в ходе нашего исследования. Поэтому, похоже, будут внесены изменения в устоявшийся в истории языкознания принцип «языкового союза – интеграции неродственных языков». 3) в лингвотюркологии определяется фонетическая, лексико-семантическая и грамматическая связь лингвистических данных словаря Замахшари с ветвями, ответвлениями и группами современных тюркских языков, и это становится материалом для составления историко-тюркских языков. сравнительные, этимологические словари отдельных тюркских языков. Зерттеудің маңыздылығы. Ұсынылып отырған зерттеудің лингвистикалық түркітанудың және қазақ тілінің тарихы саласы үшін ғылыми және технологиялық маңыздылығы мен қажеттілігіне келетін болсақ,:1) түбі бір түркі тілдерінің арийлер мен сақтар, ғұндар империялары, үйсіндер мен қаңлылар мемлекеттері, түркі мен түркеш қағанаттары, ұйғыр, Енесей қырғыздары, қарлұқ, Қарахан, қимақ, қыпшақ, хазар,бұлғар, оғыз, селжүк, Хорезм, найман және қазақ хандықтарының құрамында бірге өмір сүрген кезіндегі интеграциялық, 2) ХІУ ғасырдан бастап жеке тайпа, ұлыс тілдері болуы олардың дифференциациялық сипаттары олардың белгілі бір мемлекеттік одақта ғана емес, тілдік одақта болған ба? деген болжамдарға жетелейді, бұл сауалдың болжамдық деңгейі біздің ізденісіміз барысында анықталмақ. Демек лингвистика тарихында қалыптасқан «тілдік одақ – туыс емес тілдердің интеграциясы» деген қағидаға өзгерістер енгізетін секілді, 3) лингвистикалық түркітануда Замахшари сөздігінің тілдік мәліметтерінің қазіргі түркі тілдерінің бұтақ, тармақ, топтарына фонетикалық, лексикалық-семантикалық және грамматикалық тұрғылардағы қатысы анықталады, жеке түркі тілдерінің тарихи-салыстырмалы, этимологиялық сөздіктерінің құрастырылуына материал болады.
Область применения результатов исследования предназначена для преподавателей и научных работников высших учебных заведений и научно-исследовательских институтов, а также для студентов и магистрантов и докторантов вузов, а также для широкой общественности, интересующейся тюркологией и историей. казахского языка. Зерттеудің нәтижелерінің қолданылатын саласы жоғары оқу орындары мен ғылыми-зерттеу институттарының оқытушылары мен ғылыми қызметкерлеріне және ЖОО-ы студенттері мен ЖООнан кейінгі дайындық деңгейіндегі магистранттар мен докторанттарға, түркітану мен қазақ тілінің тарихына қызығатын жалпы көпшілікке арналады. |
||
UDC indices | ||
16.21.65 | ||
International classifier codes | ||
16.21.65; | ||
Readiness of the development for implementation | ||
Key words in Russian | ||
тюркология; письменные памятники средних веков; историко-сравнительный словарь Замахшари; современный казахский язык; сравнительно-сопоставительный анализ; | ||
Key words in Kazakh | ||
түркітану; орта ғасырлардың жазба ескерткіштері; Замахшаридың көп тілді сөздігі; қазіргі қазақ тілі; салыстырмалы-салғастырмалы талдау; | ||
Head of the organization | Дулатбеков Нурлан Орынбасарович | Доктор юридических наук / профессор |
Head of work | Жалмаханов Шапагат Шарапатович | Доктор филологических наук / Профессор |
Native executive in charge |