The object of research, development or design (in Russian) : Технология получения радиально-сдвиговой прокаткой ультрамелкозернистой структуры в меди и ее сплавах и управления структурой с помощью ультразвуковой обработки.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Ультрадыбыстық өңдеу арқылы мыс пен оның қорытпаларындағы ультра ұсақ түйіршікті құрылымды радиалды жылжыту және құрылымды басқару технологиясы.

Aim of work (in Russian) : Разработка теоретических и технологических основ получения радиально-сдвиговой прокаткой ультрамелкозернистой структуры в меди и ее сплавах, а также управления их структурой и физико-механическими свойствами с помощью ультразвуковой обработки.

Aim of work (in Kazakh) : Мыс пен оның қорытпаларындағы ультра ұсақ түйіршікті құрылымды радиалды -вигысу илемін алудың теориялық және технологиялық негіздерін әзірлеу, сондай-ақ олардың құрылымы мен физика-механикалық қасиеттерін ультрадыбыстық өңдеу арқылы басқару.

Методы исследования (на русском) : При выполнении исследований по проекту в 2023 году использовались традиционные методы научного исследования: постановка планируемого эксперимента, физический эксперимент, статистическая обработка и анализ экспериментальных данных. В частности для проведения физического эксперимента по выявлению влияния радиально-сдвиговой прокатки на эволюцию микроструктуры меди и ее сплавов был использован стан радиально-сдвиговой прокатки СВП-08. Металлографические исследование структуры меди и ее сплавов до и после деформирования на стане радиально-сдвиговой прокатки были проведены с использованием оптического микроскопа OLIMPUS BX53M и сканирующего электронного микроскопа JSM 5910.

Методы исследования (на казахском) : 2023 жылы жоба бойынша зерттеулерді орындау кезінде дәстүрлі ғылыми зерттеу әдістері қолданылды: жоспарланған эксперимент жасау, физикалық эксперимент, статистикалық өңдеу және эксперименттік деректерді талдау. Атап айтқанда, Мыстың микроқұрылымы мен оның қорытпаларының эволюциясына радиалды сдысу илемдеуінің әсерін анықтау үшін физикалық эксперимент жүргізу үшін СВП-08 радиалды сдысу илемдеу станы пайдаланылды. Olimpus BX53M оптикалық микроскопы мен JSM 5910 сканерлеуші электронды микроскопының көмегімен радиалдывигысу илемдеу станогындағы деформацияға дейін және одан кейінгі мыс құрылымы мен оның қорытпаларын металлографиялық зерттеу жүргізілді.

Obtained results and novelty (in Russian) : Были отработаны в лабораторных условиях рациональных режимов термической обработки меди и латуни, полученные в ходе компьютерного моделирования. Была получена опытная партия исходных образцов из меди и латуни с мелкозернистой структурой. Были отработаны рациональные технологические параметры получения ультрамелкозернистой структуры в меди и латуни радиально-сдвиговой прокаткой. Была получена опытная партия исходных образцов из меди и латуни с ультрамелкозернистой структурой, которые в дальнейшем будут подвергаться ультразвуковой обработке. Были установлены зависимости между различными режимами термической обработки и технологическими параметрами радиально-сдвиговой прокатки и размером зерна микроструктуры меди и латуни. Научная новизна заключается в следующем: были установлены закономерности изменения эволюции микроструктуры в меди и ее сплавах от скоростных и температурных режимов радиально-сдвиговой прокатки.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Компьютерлік модельдеу барысында алынған мыс пен жезді термиялық өңдеудің ұтымды режимдері зертханалық жағдайда пысықталды. Мыс пен жезден жасалған, ұсақ түйіршікті құрылымы бар бастапқы үлгілердің тәжірибелі партиясы алынды. Мыс пен жезде ультра ұсақ түйіршікті құрылымды радиалды сдысу арқылы алудың ұтымды технологиялық параметрлері пысықталды. Мыс пен жезден ультрадыбыстық өңдеуден өтетін ультра ұсақ түйіршікті құрылымы бар бастапқы үлгілердің тәжірибелік партиясы алынды. Әр түрлі термиялық өңдеу режимдері мен радиалдывигысу прокатының технологиялық параметрлері мен мыс пен жездің микроқұрылымының астық мөлшері арасында байланыс орнатылды. Ғылыми жаңалық мынада: мыс пен оның қорытпаларындағы микроқұрылым эволюциясының радиалдывигысу илемдеуінің жылдамдық пен температуралық режимдерінен өзгеру заңдылықтары анықталды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Основным конструктивным показателем предлагаемой технологии является использование для получения ультрамелкозернистых материалов комбинированной обработки, включающей радиально-сдвиговую прокатку и обработку ультразвуком. Экономический эффект при внедрении результатов полученных в рамках реализации данного проекта будет достигаться за счет возможности получения при незначительных энерго- и трудозатратах высококачественных прутков со стабильными повышенными механическими и эксплуатационными свойствами, в том числе с хорошей термоустойчивостью, за счет измельчения исходной крупно- и среднезернистой структуры до ультрамелкозернистого состояния.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Ұсынылған технологияның негізгі конструктивті көрсеткіші радиалды жылжыту және ультрадыбыспен өңдеуді қамтитын ультра ұсақ түйіршікті аралас өңдеу материалдарын алу үшін пайдалану болып табылады. Осы жобаны іске асыру шеңберінде алынған нәтижелерді енгізу кезінде экономикалық тиімділікке тұрақты жоғары механикалық және пайдалану қасиеттері бар, оның ішінде жақсы ыстыққа төзімділігі бар, бастапқы ірі және орташа түйіршікті құрылымды ультра ұсақ түйіршікті күйге дейін ұнтақтау есебінен аз энергия және еңбек шығындары кезінде жоғары сапалы шыбықтарды алу мүмкіндігі есебінен қол жеткізілетін болады.

Level of implementation (in Russian) : не внедрено

Level of implementation (in Kazakh) : енгізілмеген

Efficiency (in Russian) : Эффективность реализуемого проекта достигается за счет улучшения и оптимизации физико-механических свойств прутков из меди и ее сплавов.

Efficiency (in Kazakh) : Іске асырылатын жобаның тиімділігіне мыс пен оның қорытпаларынан жасалған шыбықтардың физикалық-механикалық қасиеттерін жақсарту және оңтайландыру арқылы қол жеткізіледі.

Field of application (in Russian) : Получение высококачественных прутков из меди и ее сплавов для различных отраслей промышленности.

Field of application (in Kazakh) : Әр түрлі салалар үшін мыс пен оның қорытпаларынан жоғары сапалы шыбықтар алу.