The object of research, development or design (in Russian) : Самоизливающиеся гидрогеологические скважины

The object of research, development or design (in Kazakh) : Өздігінен ағатын гидрогеологиялық ұңғымалар

Aim of work (in Russian) : Научное обоснование и геоинформационное обеспечение управленческих решений по использованию потенциала напорных подземных вод при фонтанной (на самоизливе) эксплуатации для устойчивого развития сельских территорий Жамбылской области

Aim of work (in Kazakh) : Жамбыл облысының ауылдық жерлерін тұрақты дамыту үшін шапшымалық (өзінше ағу) пайдалану кезіндегі арынды артезиандық жерасты суларының потенциалын пайладану бойынша ғылыми негіздеу және геоақпараттық басқару шешімдерін қамтамасыз ету.

Методы исследования (на русском) : 1. Анализ фондовых материалов, параметров и проб воды самоизливающихся гидрогеологических скважин. 2. Полевые изыскания с установлением географической привязки самоизливающихся гидрогеологических скважин и оценкой влияния самоизлива на состояние окружающей среды. 3. Химический анализ проб воды из самоизливающихся скважин для оценки возможности их использования для хозяйственно-питьевого водоснабжения и орошения земель. 4. Геоинформационное сопровождение работ для накопления данных о состоянии самоизливающихся скважин и окружающей природной среды (почв, растительности и др.) и оценки потенциала фонтанной (на самоизливе) эксплуатации напорных артезианских подземных вод. 5. Анализ материалов для разработки прогнозных сценариев эксплуатации самоизливающихся скважин с использованием географической информационной системы.

Методы исследования (на казахском) : 1. Өздігінен ағатын гидрогеологиялық ұңғымалардың қор материалдарын, параметрлерін және су үлгілерін талдау. 2. Өздігінен ағатын гидрогеологиялық ұңғымалардың геореференциясын орнату және өздігінен ағуд кезіндегі қоршаған орта жағдайына деген әсерін бағалау арқылы далалық зерттеулер жүргізу 3. Ауыз сумен жабдықтау және жерді суару үшін пайдалану мүмкіндігін бағалау үшін өздігінен ағатын ұңғымалардан алынған су үлгілеріне химиялық талдау жүргізу 4. Өздігінен ағатын ұңғымалардың және табиғи ортаның (топырақтар, өсімдіктер және т.б.) жай-күйі туралы мәліметтерді жинақтау және қысымды артезиан жерасты суларын фонтандық (өздігінен төгілу бойынша) пайдалану мүмкіндігін бағалау жұмыстары бойынша геоақпаратпен қамтамасыз ету. 5. Географиялық ақпараттық жүйені пайдалана отырып, өздігінен ағатын ұңғымаларды пайдаланудың болжамдық сценарийлерін әзірлеуге арналған материалдарды талдау.

Obtained results and novelty (in Russian) : - Сформирована геоинформационная база данных самоизливающихся скважин по Таласскому, Сарысускому и Мойынкумскому районам Жамбылской области. - Проведены экспедиционное обследование и опробование самоизливающихся гидрогеологических скважин на территории Таласского, Сарысуского и Мойынкумского районов Жамбылской области. - Проанализирован и оценен потенциал фонтанной эксплуатации напорных подземных вод для устойчивого развития сельских территорий и повышения фонда орошаемых земель Таласского, Сарысуского и Мойынкумского районов Жамбылской области. - Выполнено наполнение геоинформационно-аналитической подсистемы ресурсов самоизливающихся напорных подземных вод Жамбылской области. - Опубликована статья в базе Scopus - процентиль 85, Q2. Аdenova D., Tazhiyev S., Murtazin Ye., Trushel L., Miroshnichenko O., Sagin J., Zaryab A. «Groundwater Quality and Potential Health Risk in Zhambyl Region, Kazakhstan». Water 2023, 15(3) 482; https://doi.org/10.3390/w15030482 - Получен Акт №1 внедрения научно-технической продукции от 07 августа 2023 года от Крестьянского хозяйства «Ринат» Меркенского района Жамбылской области. - Опубликован отдельный раздел: «Потенциал самоизливающихся гидрогеологических скважин Жамбылской области», авторы Аденова Д.К., Тажиев С.Р., Муртазин Е.Ж., в монографии: «Ресурсный потенциал подземных вод Казахстана как источник устойчивого питьевого водообеспечения». УДК 556.3; 574. ББК 26.35. Р44. ISBN 978-601-7946-80-7.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : - Жамбыл облысының Талас, Сарысу және Мойынқұм аудандарында өздігінен ағатын ұңғымалардың геоақпараттық базасы құрылды. - Жамбыл облысының Талас, Сарысу және Мойынқұм аудандарында өздігінен ағатын гидрогеологиялық ұңғымаларды экспедициялық барлау және сынау жұмыстары жүргізілді. - Жамбыл облысының Талас, Сарысу, Мойынқұм аудандарында ауылдық елді мекендерді тұрақты дамыту және суармалы жерлердің қорын ұлғайту үшін қысымды жерасты суларын субұрқақпен пайдалану әлеуеті сарапталып, бағаланды. - Жамбыл облысында жерасты суларының өздігінен ағатын қысымды ресурстарының геоақпараттық-аналитикалық ішкі жүйесін толтыру аяқталды. - Scopus деректер базасында мақала жарияланды - 85-процентиль, Q2. Аденова Д., Тәжиев С., Муртазин Е., Трушел Л., Мирошниченко О., Сагин Ж., Заряб А. «Groundwater Quality and Potential Health Risk in Zhambyl Region, Kazakhstan». Water 2023, 15(3) 482; https://doi.org/10.3390/w15030482 - Мерке ауданы Жамбыл облысының «Ринат» шаруа қожалығынан 2023 жылғы 7 тамыздағы №1 ғылыми-техникалық өнімді енгізу актісі алынды. - «Қазақстандағы жерасты суларының ресурстық потенциалы тұрақты ауыз сумен қамтамасыз ету көзі» монографиясында, «Жамбыл облысындағы өздігінен ағатын гидрогеологиялық ұңғымалардың әлеуеті» атты бөлек бөлім жарық көрді, авторлары Аденова Д.К., Тажиев С.Р., Муртазин Е.Ж. ӘОЖ 556.3; 574. ҚБК 26.35. P44. ISBN 978-601-7946-80-7.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : По результатам исследований, полученным за период 2021-2023 гг., можно говорить о предполагаемом увеличении площади орошаемого земледелия для выращивания плодово-ягодных и кормовых культур за счет самоизливающихся подземных вод. Развитие аграрного сектора обследованных районов Жамбылской области, окажет положительное влияние на привлечение частных инвестиций, увеличение трудовой занятости сельского населения региона, увеличение ассортимента продовольственной корзины.По результатам исследований, полученным за период 2021-2023 гг., можно говорить о предполагаемом увеличении площади орошаемого земледелия для выращивания плодово-ягодных и кормовых культур за счет самоизливающихся подземных вод. Развитие аграрного сектора обследованных районов Жамбылской области, окажет положительное влияние на привлечение частных инвестиций, увеличение трудовой занятости сельского населения региона, увеличение ассортимента продовольственной корзины.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : 2021-2023 жылдарға арналған зерттеу нәтижелеріне сүйене отырып, жерасты суларының өздігінен ағып кетуі есебінен жеміс-жидек және жемшөп дақылдарын өсіруге арналған суармалы егістік алқаптарының күтілетін ұлғаюы туралы айтуға болады. Жамбыл облысының зерттелген аудандарында ауыл шаруашылығы саласының дамуы жеке инвестицияларды тартуға, облыстың ауыл тұрғындарын жұмыспен қамтуды арттыруға, азық-түлік себетінің ассортиментін арттыруға оң әсерін тигізеді.2021-2023 жылдарға арналған зерттеу нәтижелеріне сүйене отырып, жер асты суларының өздігінен ағып кетуі есебінен жеміс-жидек және жемшөп дақылдарын өсіруге арналған суармалы егістік алқаптарының күтілетін ұлғаюы туралы айтуға болады. Жамбыл облысының зерттелген аудандарында ауыл шаруашылығы саласының дамуы жеке инвестицияларды тартуға, облыстың ауыл тұрғындарын жұмыспен қамтуды арттыруға, азық-түлік себетінің ассортиментін арттыруға оң әсерін тигізеді.

Level of implementation (in Russian) : Получен Акт №1 внедрения научно-технической продукции от 07 августа 2023 года от Крестьянского хозяйства «Ринат» Меркенского района Жамбылской области, по которому руководителю хозяйства передаются геоинформационная база данных, гидрогеологические карты территории, карты фактического материала, результаты обследования скважин и рекомендации по рациональному использованию подземных вод.

Level of implementation (in Kazakh) : Жамбыл облысы Меркен ауданы «Ринат» шаруа қожалығынан 2023 жылғы 7 тамыздағы ғылыми-техникалық өнімді енгізу туралы №1 актісі алынды, оған сәйкес геоақпараттық деректер базасы, аумақтың гидрогеологиялық карталары, фактілік материалдар карталары , ұңғымаларды зерттеу нәтижелері мен ұтымды пайдалану бойынша ұсыныстар берілді.

Efficiency (in Russian) : - При фонтанной эксплуатации суммарный объем выведенных на поверхность подземных вод из 11 самоизливающихся скважин по Жуалынскому району в течение вегетационного периода оценивается в 1,9431 млн.м3. Этим может быть обеспечен полив 69,4 га земли дополнительно. - При фонтанной эксплуатации суммарный объем выведенных на поверхность подземных вод из 3 самоизливающихся скважин по району имени Т. Рыскулова оценивается в 0,5132 млн.м3, чем может быть обеспечен полив дополнительно 30,7 га сельскохозяйственных культур. - При фонтанной эксплуатации суммарный объем выведенных на поверхность подземных вод из 37 самоизливающихся скважин по Меркенскому району оценивается в 4515 м3/га, чем может быть обеспечен полив дополнительно 220 га сельских культур.

Efficiency (in Kazakh) : – Субұрқақты пайдалану кезінде Жуалы ауданындағы 11 өздігінен ағатын ұңғымадан жер бетіне шығарылған жерасты суларының вегетациялық кезеңде жалпы көлемі 1,9431 млн.м3 құрайды. Бұл 69,4 гектар жерді қосымша суаруды қамтамасыз ете алады. – Субұрқақты пайдалану кезінде Т.Рысқұлов ауданындағы 3 өздігінен ағатын ұңғымадан жер бетіне шығарылған жерасты суларының жалпы көлемі 0,5132 млн м3 құрайды, бұл қосымша 30,7 га ауыл шаруашылығы дақылдарын суаруға мүмкіндік береді. – Субұрқақты пайдалану кезінде Мерке ауданындағы 37 өздігінен ағатын ұңғымадан жер бетіне шығарылған жерасты суларының жалпы көлемі 4515 м3/га құрайды, бұл қосымша 220 га ауыл шаруашылығы дақылдарын суаруға мүмкіндік береді.

Field of application (in Russian) : Результаты научно-прикладных исследований представляются в виде справок, тематических карт и практических рекомендаций для государственных органов (Комитеты геологии и по водным ресурсам МЭГПР РК и др.), акимата Жамбылской области и районных акиматов, областных городских и сельских коммунальных предприятия, занимающиеся обеспечением сельскохозяйственного водоснабжения, природоохранных организаций, водопользователей и водопотребителей (жилищно-коммунальные хозяйства, фермерские и крестьянские хозяйства), проектных организаций в области водного хозяйства и гидрогеологии.

Field of application (in Kazakh) : Ғылыми және қолданбалы зерттеулердің нәтижелері мемлекеттік органдарға сертификаттар, тақырыптық карталар мен практикалық ұсынымдар түрінде ұсынылады (ҚР ЭБЖМ Геология және су ресурстары комитеттері және т.б.), сол сияқты Жамбыл облысының әкімдігі және аудандық әкімдіктер, ауыз сумен және ауылшаруашылық сумен жабдықтаумен айналысатын облыстық қалалық және ауылдық коммуналдық кәсіпорындар, табиғатты қорғау ұйымдары, су пайдаланушылар мен су тұтынушылар (тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық, шаруа қожалықтары мен шаруалар), су шаруашылығы және гидрогеология саласындағы жобалау ұйымдары, жоғары білім мекемелер.