The object of research, development or design (in Russian) : Плазменный разряд токамака КТМ; система управления газодинамическим источником молекулярного пучка; система управления вертикальным положением плазмы; ВЧ-система токамака КТМ; процессы поверхностной карбидизации вольфрама; макет литиевого дивертора; система напуска особо чистых газов в вакуумную камеру; радиационные поля токамака

The object of research, development or design (in Kazakh) : КТМ токамагының плазмалық разряды; молекулалық шоқтың газдинамикалық көзін басқару жүйесі; плазманың тік күйін басқару жүйесі; КТМ токамагының ЖЖ-жүйесі; вольфрамды беттік карбидтеу процестері; литий диверторының макеті; вакуум камерасына аса таза газды жіберу жүйесі; токамактың радиациялық өрістері

Aim of work (in Russian) : Цель исследований – методическое и техническое обеспечение эксплуатации токамака КТМ, проведения исследований физики плазмы для комплексных испытаний кандидатных конструкционных материалов ТЯР.

Aim of work (in Kazakh) : Зерттеудің мақсаты – КТМ токамагын пайдалануды әдістемелік және техникалық қамтамасыз ету, ТЯР кандидаттық конструкциялық материалдарын кешенді сынау үшін плазма физикасына зерттеу жүргізу.

Методы исследования (на русском) : В процессе работы выполнены аналитические обзоры, экспериментальные исследования на токамаке КТМ и имитационном стенде с плазменно-пучковой установкой, расчетно-экспериментальные, материаловедческие исследования

Методы исследования (на казахском) : Жұмыс барысында талдамалық шолу, КТМ токамагында және плазмалық-шоқ қондырғысы бар имитациялық стендте эксперименттік зерттеулер, есептік-эксперименттік, материалтану зерттеулері орындалды

Obtained results and novelty (in Russian) : Получены экспериментальные данные о формировании плазменного шнура токамака КТМ с диверторной конфигурацией в режиме омического нагрева; получены предварительные данные о параметрах молекулярного пучка в вакуумной камере токамака КТМ; получены сравнительные данные по эффективности работы системы управления вертикальным положением плазмы в токамаке КТМ; получены экспериментальные данные о режимах работы ВЧ системы на различные эквивалентные нагрузки; получены сравнительные данные о состоянии поверхности вольфрама с карбидным слоем после облучения дейтериевой плазмой; получены результаты испытаний охлаждаемого макета литиевого дивертора, полученные при взаимодействии с плазмообразующими газами в условиях высоких энергетических нагрузок; разработана управляемая, с обратной связью система напуска особо чистых газов; проведена модернизация системы вакуумной откачки разрядной камеры; смонтированы приборы системы импульсного радиационного контроля, выполнены калибровки и наладки и ввод системы в эксплуатацию; разработана методика магнетронного нанесения керамических покрытий AlN с регулируемым соотношением компонентов на подложки из вольфрама и конструкционной стали;. определены особенности формирования радиационно-индуцированной ферритной фазы в аустенитных сталях

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Омдық қыздыру режимінде диверторлық конфигурациясы бар КТМ токамагының плазмалық бауының қалыптасуы туралы эксперименттік деректер алынды; КТМ токамагының вакуум камерасындағы молекулалық шоқ параметрлері туралы алдын ала деректер алынды; КТМ токамагындағы плазманың тік күйін басқару жүйесінің жұмыс тиімділігі бойынша салыстырмалы деректер алынды; әртүрлі эквивалентті жүктемелер кезіндегі ЖЖ жүйесінің жұмыс режимдері туралы эксперименттік деректер алынды; дейтерий плазмасымен сәулеленгеннен кейінгі карбид қабатты вольфрам бетінің күйі туралы салыстырмалы деректер алынды; жоғары энергетикалық жүктемелер жағдайында плазма түзуші газдармен өзара әрекеттесу кезінде алынған литий диверторының салқындатылатын макетін сынау нәтижелері алынды; аса таза газ жіберудің басқарылатын, кері байланысы бар жүйесі әзірленді; разряд камерасының вакуумдық айдау жүйесі жаңғыртылды; импульстік радиациялық бақылау жүйесінің аспаптары орнатылды, калибрлеу және баптау жасалып, пайдалануға берілді; вольфрам мен конструкциялық болаттан жасалған төсеніштерге компоненттердің арақатынасын реттей отырып, ALN керамикалық қабатын магнетрондық жағу әдістемесі әзірленді; аустениттік болаттарда радиациялық индукцияланған феррит фазасының қалыптасу ерекшеліктері анықталды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Прототип МЛД для проведения испытаний в стендовых условиях. Получение плазменного разряда токамака КТМ с вытянутым сечением плазменного шнура в режиме омического нагрева. Эквивалент нагрузки, предназначенный для проведения исследований режимов работы ВЧ системы токамака КТМ. Стационарная, автоматизированная система контроля радиационных полей установки КТМ. Методика подготовки вакуумной камеры токамака КТМ к плазменным разрядам. Способы определения толщин и элементного состава металлических и керамических покрытий с помощью ядерно-физических методов на ускорителях ИЯФ.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Стендтік жағдайда сынақтар жүргізуге арналған ЛДМ прототипі. Омдық қыздыру режимінде плазма бауының ұзартылған қимасымен КТМ токамагының плазмалық разрядын алу. КТМ токамагының ЖЖ жүйесінің жұмыс режимдерін зерттеуге арналған жүктеме эквиваленті. КТМ қондырғысының радиациялық өрістерін бақылаудың стационарлық, автоматтандырылған жүйесі. КТМ токамагының вакуумдық камерасын плазмалық разрядқа дайындау әдістемесі. ЯФИ үдеткіштерінде ядролық-физикалық әдістерді қолдана отырып, металл және керамикалық жабындардың қалыңдығы мен элементтік құрамын анықтау әдістері.

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) : Создание научно-технологической базы для реализации конкурентоспособной инновационной энергетики на основе управляемого термоядерного синтеза, а также накопление знаний в области материаловедения для успешной разработки технологий производства материалов, способных выдерживать экстремальные условия в будущих термоядерных реакторах. Способствование эффективной реализации концепции по переходу к «зеленой экономике» посредством создания основ термоядерной энергетики.

Efficiency (in Kazakh) : Басқарылатын термоядролық синтез негізінде бәсекеге қабілетті инновациялық энергетиканы іске асыру үшін ғылыми-технологиялық база құру, болашақ термоядролық реакторларда төтенше жағдайларға төтеп бере алатын материалдарды өндіру технологияларын ойдағыдай әзірлеу үшін материалтану саласында білім жинақтау. Термоядролық энергетиканың негізін құру арқылы «жасыл экономикаға» көшу тұжырымдамасын тиімді жүзеге асыруға ықпал ету.

Field of application (in Russian) : Термоядерная энергетика, термоядерное материаловедение, физика плазмы с магнитным удержанием, создание экологически чистых источников энергии

Field of application (in Kazakh) : Термоядролық энергетика, термоядролық материалтану, магнитті ұстауы бар плазма физикасы, экологиялық таза энергия көздерін құру