The object of research, development or design (in Russian) : Объектом исследования является черновой селен после приёмной плавки, получаемый на Балхашском медеплавильном заводе, а так же конструкция вакуум-дистилляционного аппарата, предназначенная для рафинирования чернового селена.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу объектісі Балқаш мыс балқыту зауытында алынған қабылдау балқымасынан кейінгі өрескел селен, сондай-ақ өрескел селенді тазартуға арналған вакуум-дистилляциялық аппараттың конструкциясы болып табылады.

Aim of work (in Russian) : Целью работы является теоретические изыскания с последующим практическим использованием полученных результатов на практике для повышения производительности единственного в Республике Казахстан вакуум-дистилляционного оборудования по рафинированию чернового селена в городе Балхаш с последующим расширением сортамента выпускаемой продукции в порошкообразной и гранулированных формах, а так же в виде диоксида селена. Усовершенствование конструкции вакуум-дистилляционного оборудования, позволяющего сократить время дистилляционного процесса, являющейся лимитирующей стадией всего технологического цикла имеющегося производства, с получением марочного селена высокой товарной готовности (в виде гранул заданного размера, порошкообразной форме и в виде кристаллического диоксида селена). Техническое решение предполагает интеграцию систем грануляции и измельчения в технологический процесс дистилляции.

Aim of work (in Kazakh) : Жұмыстың мақсаты теориялық ізденістер болып табылады, нәтижесінде алынған нәтижелерді Балқаш қаласындағы өрескел селенді тазарту бойынша Қазақстан Республикасындағы жалғыз вакуумдық-дистилляциялық жабдықтың өнімділігін арттыру үшін тәжірибеде практикалық қолдану, содан кейін ұнтақ және түйіршіктелген нысандарда, сондай-ақ селен диоксиді түрінде шығарылатын өнім түрін кеңейту. Қолда бар өндірістің барлық технологиялық циклінің шекті сатысы болып табылатын Дистилляция процесінің уақытын қысқартуға мүмкіндік беретін вакуум-дистилляциялық жабдықтың конструкциясын жоғары тауарлық дайындықтағы маркалы селенді (берілген мөлшердегі түйіршіктер түрінде, ұнтақ түрінде және кристалды селен диоксиді түрінде) ала отырып жетілдіру. Техникалық шешім түйіршіктеу және ұнтақтау жүйелерін Дистилляция процесіне біріктіруді қамтиды.

Методы исследования (на русском) : Получение новых данных основано на применении современной методологии и использования сертифицированного аналитического оборудования, а также использование многолетнего опыта исполнителей проекта в создании экологически безопасных технологий и эффективного оборудования для рафинирования различных металлов, в том числе селена. Следует отметить, что в настоящее время на ТОО «Казахмыс Прогресс» используется технология и оборудование, разработанные авторами выполняемого проекта.

Методы исследования (на казахском) : Жаңа деректерді алу заманауи әдіснаманы қолдануға және сертификатталған аналитикалық Жабдықты пайдалануға, сондай-ақ экологиялық таза технологияларды және әртүрлі металдарды, соның ішінде селенді тазартуға арналған тиімді жабдықты жасауда жоба орындаушыларының көп жылдық тәжірибесін пайдалануға негізделген. Айта кету керек, қазіргі уақытта "Қазақмыс Прогресс" ЖШС-де орындалатын жоба авторлары әзірлеген технология мен жабдық пайдаланылады.

Obtained results and novelty (in Russian) : Определено влияние конструкции и типа фильтрующего элемента, а также внешних факторов (температура, скорость газового потока, остаточное давление в системе) на скорость процесса дистилляции технического селена (прохождения паровой фазы из испарителя в конденсатор через паропровод с минимальным переносом частиц нелетучих элементов, увлекаемых механическим путём за счёт интенсивного перевода селена в паровую фазу). Полученные данные позволили усовершенствовать конструкцию вакуум-дистилляционной установки за счет установки нового типа фильтрующего элемента, что в свою очередь сократило дистилляционный цикл более чем в два раза, а следовательно, увеличила производительность установки.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Сүзгі элементінің дизайны мен түрінің, сондай-ақ сыртқы факторлардың (температура, газ ағынының жылдамдығы, жүйедегі қалдық қысым) техникалық селеннің Дистилляция процесінің жылдамдығына (бу фазасының буландырғыштан конденсаторға бу құбыры арқылы өтуі, селеннің бу фазасына қарқынды ауысуы есебінен механикалық жолмен алып кететін ұшпайтын элементтердің бөлшектерінің ең аз тасымалдануы) әсері анықталды. Нәтижелер сүзгі элементінің жаңа түрін орнату арқылы вакуумды айдау қондырғысының дизайнын жақсартуға мүмкіндік берді, бұл өз кезегінде айдау циклін екі еседен астам қысқартты, сондықтан орнату өнімділігін арттырды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : На первом этапе реализации проекта разработанная и созданная усовершенствованная конструкция фильтрующего паровую фазу элемента позволила более чем в два раза сократить время дистилляционного цикла, при этом не ухудшив качества получаемого продукта. Сокращение дистилляционного цикла в свою очередь ведет к сокращению энергозатрат, а следовательно, и удешевлению себестоимости процесса рафинирования.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Жобаны іске асырудың бірінші кезеңінде бу фазасын сүзетін элементтің әзірленген және жасалған жетілдірілген дизайны алынған өнімнің сапасын нашарлатпай, Дистилляция циклінің уақытын екі еседен астам қысқартуға мүмкіндік берді. Дистилляция циклінің төмендеуі өз кезегінде энергия шығынын азайтуға, демек, тазарту процесінің өзіндік құнын төмендетуге әкеледі.

Level of implementation (in Russian) : Не внедрено. Полученный первичный результат в разработке усовершеннствованной конструкции фильтрующего элемента для паровой фазы в настоящее время используется на производственной площадке ТОО "Казахмыс Прогресс".

Level of implementation (in Kazakh) : Енгізілген жоқ. Бу фазасына арналған сүзгі элементінің жетілдірілген конструкциясын әзірлеуде алынған бастапқы нәтиже қазіргі уақытта "Қазақмыс Прогресс" ЖШС өндірістік алаңында пайдаланылады.

Efficiency (in Russian) : Определенное влияние скорости перевода в паровую фазу элементного селена в зависимости от температуры и остаточного давления в системе позволяют сделать заключение, что интенсивный перевод элементного селена в паровую фазу (испарение) с увеличением температуры и понижением давления способствует «механическому захвату» нелетучих примесей селена, что в свою очередь сказывается на качестве получаемого рафинированного селена. При этом используемый фильтр паровой фазы в виде сетки саржевого плетения марки С100 в значительной мере забивается, тем самым снижается его пропускная способность, а следовательно, увеличивается время дистилляционного цикла. Изменение конструкции фильтрующего элемента позволило более чем в два раза сократить время дистилляционного цикла.

Efficiency (in Kazakh) : Жүйедегі температура мен қалдық қысымға байланысты элементтік селеннің бу фазасына ауысу жылдамдығының белгілі бір әсері температураның жоғарылауымен және қысымның төмендеуімен элементтік селеннің бу фазасына қарқынды ауысуы (булану) селеннің ұшпайтын қоспаларын "механикалық ұстауға" ықпал етеді деген қорытынды жасауға мүмкіндік береді, бұл өз кезегінде алынған тазартылған селеннің сапасына әсер етеді. Бұл жағдайда С100 маркалы тоқылған тор түрінде қолданылатын бу фазасының сүзгісі айтарлықтай бітеліп қалады, осылайша оның өткізу қабілеті төмендейді, демек, Дистилляция циклінің уақыты артады. Сүзгі элементінің дизайнын өзгерту Дистилляция циклінің уақытын екі еседен астам қысқартуға мүмкіндік берді.

Field of application (in Russian) : Металлургия редких металлов, вакуумная техника.

Field of application (in Kazakh) : Сирек металдар металлургиясы, вакуумдық техника.