The object of research, development or design (in Russian) : КОРОНОВИРУСЫ, ВИРУСЫ ГРИППА, МОЛЕКУЛЯРНО-ГЕНЕТИЧЕСКИЙ АНАЛИЗ, АНТИВИРУСНАЯ АКТИВНОСТЬ, ПРОТИВОВИРУСНЫЕ ПРЕПАРАТЫ, ТЕХНОЛОГИИ ПРОИЗВОДСТВА, ДОКЛИНИЧЕСКИЕ ИССЛЕДОВАНИЯ

The object of research, development or design (in Kazakh) : КОРОНОВИРУСТАР, ТҰМАУ ВИРУСТАРЫ, МОЛЕКУЛЯРЛЫ- ГЕНЕТИКАЛЫҚ ТАЛДАУ, ВИРУСҚА ҚАРСЫ БЕЛСЕНДІЛІК, ВИРУСҚА ҚАРСЫ ПРЕПАРАТТАР, ӨНДІРІС ТЕХНОЛОГИЯЛАРЫ, КЛИНИКАҒА ДЕЙІНГІ ЗЕРТТЕУЛЕР

Aim of work (in Russian) : Цель программы – разработать оригинальные отечественные противовирусные препараты на основе биологически активных соединений растительного и микробного происхождения для лекарственной терапии и профилактики COVID-19 и гриппа, провести доклинические исследования разработанных противовирусных препаратов.

Aim of work (in Kazakh) : Бағдарламаның мақсаты – дәрілік терапия және COVID-19 және тұмаудың алдын алу үшін өсімдік және микробтық тектес биологиялық белсенді қосылыстар негізінде түпнұсқа отандық вирусқа қарсы препараттарды жасау және әзірленген вирусқа қарсы препараттарға клиникаға дейінгі зерттеулер жүргізу.

Методы исследования (на русском) : В работе использовали приборное и методическое обеспечение, предназначенное для вирусологических, микробиологических, физико-химических, молекулярно-генетических и фармакологических исследований.

Методы исследования (на казахском) : Жұмыста вирусологиялық, микробиологиялық, физика-химиялық, молекулалық-генетикалық және фармакологиялық зерттеулерге арналған аспаптық және әдістемелік қамтамасыз ету қолданылды.

Obtained results and novelty (in Russian) : Осуществлено полногеномное секвенирование трех казахстанских вариантов SARS-CoV-2, последовательности депонированы в GenBank. Проведен филогенетический анализ, показавший что казахстанский вариант SARS-CoV-2 принадлежит к линии B1.1/кладаGR. В экспериментах in vitro и in vivo изучены антивирусные свойства разработанных противовирусных препаратов растительного и микробного происхождения «Флантавирин» и «Рофавир». Установлено, что оба препарата обладают широким спектром антивирусной активности в отношении разных штаммов вируса гриппа, а также разных коронавирусов, включая SARS-CoV-2. Изучено терапевтическое и профилактическое действие препаратов Флантавирин и Рофавир. Установлено, что оба препарата эффективны, как при терапевтическом, так и профилактическом использовании и способны подавлять репродукцию вирусов гриппа коронавирусов, в том числе SARS-CoV-2. Отработаны эффективные дозы и схемы применения, режимы хранения, изучена стабильность препаратов Флантавирин и Рофавир. Разработаны технологии производства и научно-техническая документация для производства противовирусных препаратов Флантавирин и Рофавир. Проведены доклинические исследования разработанных противовирусных препаратов. По результатам доклинических исследований подготовлены 2 досье на препараты Флантавирин и Рофавир. В 2023г. опубликовано 7 печатных работ, в том числе 2 в журналах Q2, 1 – Q3, 1 - Q4, 1 в журнале КОКСНВО. Поданы 4 заявки на патенты РК, 2 - на Евразийский патент, зарегистрированы 4 товарных знака.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : SARS-CoV-2 қазақстандық үш нұсқасының толық геномдық реттілігі жүзеге асырылды, тізбектер GenBank-қа сақталды. SARS-CoV-2 қазақстандық нұсқасы B1.1/кладаGR сызығына жататынын көрсеткен филогенетикалық талдау жүргізілді. Өсімдік және микробтық текті, Флантавирин мен Рофавирдің әзірленген вирусқа қарсы препараттарының вирусқа қарсы қасиеттері in vitro және in vivo тәжірибелерінде зерттелді. Екі препараттың да тұмау вирусының әртүрлі штаммдарына, сондай-ақ әртүрлі коронавирустарға, соның ішінде SARS-CoV-2-ге қарсы кең ауқымды вирусқа қарсы белсенділігі бар екені анықталды. Флантавирин және Рофавир препараттарының емдік және профилактикалық әсерлері зерттелген. Екі препараттың да терапевтік және профилактикалық қолдануда тиімді екендігі және SARS-CoV-2 қоса алғанда, тұмау коронавирустық вирустарының көбеюін басуға қабілетті екендігі анықталды. Вирусқа қарсы «Флантавирин» және «Рофавир» препараттарын өндіру үшін өндірістік технологиялар мен ғылыми-техникалық құжаттама әзірленді. Әзірленген вирусқа қарсы препараттарға клиникаға дейінгі зерттеулер жүргізілді. Клиникаға дейінгі зерттеулердің нәтижелері бойынша Флантавирин және Рофавир препараттарына 2 досье дайындалды. 2023 жылы 7 баспа жұмысы жарияланды, оның ішінде 2 – і Q2, 1 - Q3, 1-Q4, 1-і ҒЖБССҚК журналында. ҚР патенттеріне 4 өтінім, Еуразиялық патентке 2 өтінім берілді, 4 тауар белгісі тіркелді

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Проведен молекулярно-генетический анализ вирусов гриппа и коронавирусов, циркулирующих в Казахстане, подобраны панели вирусов для оценки действия разрабатываемых препаратов. Осуществлен скрининг экстрактов 65 растений и 46 культур экстремофильных актиномицетов, отобрано 8 растительных экстрактов и 2 экстракта актиномицетов, обладающие высоким уровнем антивирусной активности в отношении вирусов гриппа и коронавирусов. С применением полногеномного секвенирования определена видовая принадлежность отобранных культур актиномицетов. Методом ВЭЖХ получено 11 очищенных соединений растительного и 5 микробного происхождения, обладающие выраженным антивирусным действием, их структура охарактеризована методами ВЭЖХ и масс-спектрометрии. На основе 3 отобранных соединений растительного и 2 соединений микробного происхождения разработаны 4 новых антивирусных препарата, эффективные в отношении вирусов гриппа и коронавирусов. Изучен спектр действия препаратов, их терапевтическая и профилактическая антивирусная активность при гриппозной и коронавирусной инфекции. По итогам исследований разработано 2 новых противовирусных препарата растительного и микробного происхождения «Флантавирин» и «Рофавир» с широким спектром антивирусной активности против вирусов гриппа и коронавирусов, в том числе SARS-CoV-2. Отработаны дозы и схемы применения разработанных препаратов, проведены их доклинические исследования, отработаны технологии производства и подготовлена научно-техническая документация.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Қазақстанда айналымда жүрген тұмау вирустары мен коронавирустарына молекулярлық-генетикалық талдау жүргізіліп, әзірленіп жатқан препараттардың әсерін бағалау үшін вирустардың панельдері таңдалды. 65 өсімдік сығындысы және экстремофильді актиномицеттердің 46 дақылы скринингтен өтті, тұмау вирустары мен коронавирустарға қарсы вирусқа қарсы белсенділігі жоғары 8 өсімдік сығындысы және 2 актиномицет сығындысы таңдалды. Тұтас геномды секвенирлеуді пайдалана отырып, таңдалған актиномицеттер дақылдарының түр сәйкестігі анықталды. HPLC көмегімен 11 тазартылған өсімдік және 5 микробтық текті қосылыстар алынды, олар айқын вирусқа қарсы әсері бар, олардың құрылымы HPLC және масс-спектрометриямен сипатталды. Өсімдіктің 3 таңдалған қосылысы және микробтық текті 2 қосылыс негізінде тұмау вирустары мен коронавирустарға қарсы тиімді 4 жаңа вирусқа қарсы препарат әзірленді. Дәрілік заттардың әсер ету спектрі, олардың тұмау мен коронавирустық инфекцияларға қарсы емдік және профилактикалық вирусқа қарсы белсенділігі зерттелді. Зерттеу нәтижелері бойынша тұмау вирустары мен коронавирустарға, соның ішінде SARS-CoV-2-ге қарсы кең ауқымды вирусқа қарсы белсенділігі бар өсімдік және микробтық текті 2 жаңа вирусқа қарсы препараттар «Флантавирин» және «Рофавир» әзірленді. Әзірленген препараттарды қолданудың дозалары мен режимдері әзірленді, олардың клиникаға дейінгі зерттеулері жүргізілді, өндіріс технологиялары әзірленді және ғылыми-техникалық құжаттамалар дайындалды.

Level of implementation (in Russian) : Разработаны технологии производства экспериментальных противовирусных препаратов растительного и микробного происхождения «Флантавирин» и «Рофавир». Разработана научно-техническая документация: «Временные наставления по применению», «Инструкции по изготовлению и контролю», «Стандарты организации» для производства и применения противовирусных препаратов «Флантавирин» и «Рофавир». Проведены доклинические исследования противовирусных препаратов «Флантавирин» и «Рофавир», подготовлены 2 досье по результатам доклинических исследований. Поданы 4 заявки на патенты РК и 2 заявки на Евразийский патент на противовирусные препараты, оформлены 4 товарных знака на разработанные новые противовирусные препараты.

Level of implementation (in Kazakh) : Өсімдік және микробтық тектес «Флантавирин» және «Рофавир» тәжірибелік вирусқа қарсы препараттарды өндіру технологиялары әзірленді. «Флантавирин» және «Рофавир» вирусқа қарсы препараттарды өндіру және қолдану бойынша «Уақытша қолдану жөніндегі нұсқаулық», «Өндіріс және бақылау жөніндегі нұсқаулық», «Ұйымдастыру стандарттары» ғылыми-техникалық құжаттама әзірленді. Вирусқа қарсы «Флантавирин» және «Рофавир» препараттарына клиникаға дейінгі зерттеулер жүргізіліп, клиникаға дейінгі зерттеулердің нәтижелері бойынша 2 дерекнама дайындалды. Қазақстан Республикасының патентіне 4 өтінім және вирусқа қарсы препараттарға Еуразиялық патентке 2 өтінім берілді, жаңа әзірленген вирусқа қарсы препараттарға 4 тауар белгісі берілді.

Efficiency (in Russian) : С применением молекулярных методов исследованы биопробы, полученные от пациентов в РК (всего 890 биопроб), а также проведено метагеномное исследование образцов окружающей среды, для выявления вирусов гриппа и коронавирусов, циркулирующих на территории Казахстана. Осуществлено полногеномное секвенирование 2 штаммов вируса гриппа и трех казахстанских вариантов SARS-CoV-2, обнаруженных в биопробах. С применением филогенетического анализа установлена генетическая принадлежность этих вирусов. Подобраны тест-панели вирусов гриппа и коронавирусов. Проведен скрининг экстрактов 65 казахстанских растений и 46 культур экстремофильных актиномицетов, выделенных из почв Казахстана, на наличие антивирусной активности в отношении вирусов гриппа и коронавирусов. Отобрано 8 растительных и 2 микробных экстракта из которых получены очищенные соединения растительного (11) и микробного (5) происхождения. По результатам исследования антивирусной активности в отношении вирусов гриппа и коронавирусов отобрано 3 соединения растительного и 2 микробного происхождения для создания новых противовирусных препаратов. На их основе разработано 4 новых противовирусных препарата, эффективных против вирусов гриппа и коронавирусов, включая SARS-CoV-2, из которых отобрано 2 препарата «Флантавирин» и «Рофавир». Проведены доклинические исследования разработанных препаратов, разработаны технологии их производства и научно-техническая документация для производства. Запланированный объем работ выполнен полностью.

Efficiency (in Kazakh) : Молекулярлық әдістерді қолданып, Қазақстан Республикасындағы науқастардан алынған биоүлгілер (890 биоүлгі) зерттелді және Қазақстанда айналымда жүрген тұмау вирустары мен коронавирустарды анықтау үшін қоршаған орта үлгілеріне метагеномикалық зерттеу жүргізілді. Биологиялық талдауларда анықталған тұмау вирусының 2 штаммының және SARS-CoV-2 үш қазақстандық нұсқасының толық геномдық реттілігі жүргізілді. Филогенетикалық талдаудың көмегімен бұл вирустардың генетикалық сәйкестігі анықталды. Тұмау вирустары мен коронавирустарға арналған сынақ панельдері таңдалды. Қазақстан топырағынан бөлінген 65 қазақстандық өсімдіктердің сығындылары мен 46 экстремофильді актиномицеттер дақылдары тұмау вирустары мен коронавирустарға қарсы вирусқа қарсы белсенділікке скринингтен өткізілді. 8 өсімдік және 2 микроб сығындысы таңдалды, олардан тазартылған өсімдік (11) және микробтық (5) текті қосылыстар алынды. Тұмау вирустары мен коронавирустарға қарсы вирусқа қарсы белсенділікті зерттеу нәтижелері бойынша жаңа вирусқа қарсы препараттарды жасау үшін 3 өсімдік және 2 микробтық текті қосылыс таңдалды. Олардың негізінде тұмау вирустары мен коронавирустарға қарсы тиімді 4 жаңа вирусқа қарсы препараттар әзірленді, оның ішінде SARS-CoV-2, оның ішінде 2 дәрі «Флантавирин» және «Рофавир» таңдалды. Жасалған препараттарға клиникаға дейінгі зерттеулер жүргізілді, оларды өндіру технологиялары және өндіріске арналған ғылыми-техникалық құжаттамалар әзірленді. Жоспарланған жұмыс көлемі толығымен орындалды.

Field of application (in Russian) : Медицина, вирусология, биология, фармакология

Field of application (in Kazakh) : Медицина. вирусология, биология, фармакология