The object of research, development or design (in Russian) : 1. Рандомизированная репрезентативная выборка взрослого населения старше 18 лет, по 1200 человек из 14 областей и гг. Алматы, Нур-Султан, Шымкент (итого: 20 400 человек); 2. Рандомизированная репрезентативная выборка из усопших старше 18 лет по 5000 человек из гг. Алматы, Нур-Султан, Шымкент, Актобе, Караганда, Семей (итого: 30 000 человек). 3. 323 поликлиники из 14 областей и гг. Алматы, Нур-Султан, Шымкент. 4. 7 промышленных объектов I класса опасности для изучения качества воздуха; 3 города республиканского значения, 14 областных центров и 2 города областного значения для изучения качества воздуха; 38 городов для изучения качества воды. 5. GWAS исследование - Рак молочной железы (1200 больных); Артериальная гипертензия (1200 больных); Эпилепсия (600 больных и 300 контроль); Острое нарушение мозгового кровообращения при преэклампсии (100 больных и 100 контроль); Шизофрения (1200 больных); Цирроз печени (1000 больных и контроль); Бронхиальная астма (300 больных и 300 контроль); Инфаркт миокарда (1200 больных); Б-линейные лимфома и лейкоз у детей (200 больных и 200 контроль); Атопический дерматит (900 больных); Идиопатический гонартроз (300 больных и 300 контроль); Идеопатический сколиоз (200 больных и 200 контроль); Лица, переболевшие COVID-19 (1200 больных); 6. 1050 микобактериальных культур, выделенных от пациентов с лекарственно-устойчивыми формами туберкулеза

The object of research, development or design (in Kazakh) : 18 жасқа дейінгі ераскелдердің кезекшелерден құранған рандомдалған репрезентативтік жинақ: 14 облыстық және Алматы, Нұр-Сұлтан, Шымкент қалалары бойынша 1200 адам (барлығы: 20 400 адам); 18 жасқа дейінгі қайтыс болғандардың рандомдалған репрезентативтік жинағы: Алматы, Нұр-Сұлтан, Шымкент, Ақтөбе, Қарағанды, Семей қалалары бойынша 5000 адам (барлығы: 30 000 адам). 14 облыстық және Алматы, Нұр-Сұлтан, Шымкент қалалары бойынша 323 поликлиника. Ауа сапасын зерттеу үшін I сыныптық қауіптілікке ие 7 өнеркәсіп объекті; республикалық маңызы бар 3 қала, 14 облыс орталығы және 2 облыс маңызы бар қала; судың сапасын зерттеу үшін 38 қала. GWAS зерттеу: Сіс молекуласының ракы (1200 науқас); Артериалдық гипертензия (1200 науқас); Эпилепсия (600 науқас және 300 контроль); Преэклампсия кезінде ми ағзасының қанды ағымының затты бұзылуы (100 науқас және 100 контроль); Шизофрения (1200 науқас); Жир қирының циррозы (1000 науқас және контроль); Бронхиальды астма (300 науқас және 300 контроль); Миокард инфаркты (1200 науқас); Б-жолағы лимфома және балалардағы лейкоз (200 науқас және 200 контроль); Атопиялық дерматит (900 науқас); Идеопатиялық гонартроз (300 науқас және 300 контроль); Идеопатиялық сколиоз (200 науқас және 200 контроль); COVID-19 болған адамдар (1200 науқас). Дәріге тұрақты туберкулез формасы бар пациенттерден алынған 1050 микобактериалды мәдениеттер.

Aim of work (in Russian) : Разработать управленческие решения и цифровые инструменты на основе принципов персонализированной медицины и общественного здоровья, направленные на профилактику и лечение значимых заболеваний в Республики Казахстан.

Aim of work (in Kazakh) : Қазақстан Республикасында маңызды аурулардың алдын алуға және емдеуге бағытталған дербестендірілген медицина мен қоғамдық денсаулық қағидаттары негізінде басқарушылық шешімдер мен сандық құралдарды әзірлеу.

Методы исследования (на русском) : Разведывательные исследования (exploratory studies) - предварительное изучения, выявления актуальности и формулировка научной гипотезы. Аналитически-статистические исследования (analytical studies) Количественные исследования (quantitative studies) Описательные исследования (descriptive studies) Качественные исследования (qualitative studies) Выборочные исследования - социологический; - сравнительный анализ Бактериологические методы: Молекулярно-генетические методы: Генно-инженерные методы (препаративная наработка плазмид, очистка ультрацентрифугированием в градиенте), культуры клеток млекопитающих, выделение лимфоцитов, трансфекция ДНК, вирусологические методы (определение титров упакованного вируса), детекция флуоресценции, трансдукция лентивирусного вектора. Клинические, лабораторные, цитофлоуметрические, цитологические, морфологические, электронно-микроскипические, иммунологические, иммуногистохимические, инструментальные.

Методы исследования (на казахском) : Барлау зерттеулері (exploratory studies) - ғылыми гипотезаны алдын-ала зерттеу, өзектілігін анықтау және тұжырымдау. Аналитикалық-статистикалық зерттеулер (analytical studies) Сандық зерттеулер (quantitative studies) Сипаттамалық зерттеулер (сипаттама студиясы) Сапалы зерттеулер (qualitative studies) Таңдамалы зерттеулер - социологиялық; - салыстырмалы талдау Бактериологиялық әдістер Молекулалық-генетикалық әдістер: Гендік-инженерлік әдістер (плазмидаларды препараттық өңдеу, градиентте ультрацентрифугалау арқылы тазарту), сүтқоректілер жасушаларының культуралары, лимфоциттердің бөлінуі, ДНҚ трансфекциясы, вирусологиялық әдістер (қапталған вирустың титрлерін анықтау), флуоресценцияны анықтау, лентивирустық вектордың трансдукциясы. Клиникалық, зертханалық, цитофлоуметрикалық, цитологиялық, морфологиялық, электронды-микроскиптік, иммунологиялық, иммуногистохимиялық, аспаптық.

Obtained results and novelty (in Russian) : В рамках проекта были разработаны решения для профилактики развития заболеваний среди населения Республики Казахстан, учитывая местные особенности. Полученны и проанализированные данные об истинной распространенности НИЗ у населения РК.Были проведены исследования для оценки влияния социо-экономических, психосоциальных и поведенческих факторов на здоровье населения, а также исследование эффективности первичной медицинской помощи.Были получены данные об воздействии промышленных регионов опасного класса I, автомобильного транспорта, систем водоснабжения и оценки воздушного бассейна на здоровье населения РК.Проведено исследования генетической предрасположенности (казахской национальности) к различным заболеваниям, включая COVID-19. Это позволило выявить ключевые генетические маркеры, связанные с развитием заболеваний у этой группы населения. Впервые в Казахстане была разработана технология производства генетически модифицированных T-лимфоцитов, выражающих химерные антигенные рецепторы (CAR-T). Была разработана технология для производства аутологичных клеточных трансплантатов с высоким регенеративным потенциалом для восстановительной и заменяющей терапии утраченных функций органов и систем. Новизна заключается в том, что все вышеуказанные исследования и разработки были выполнены впервые для Республики Казахстан, учитывая местные особенности и потребности населения

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Жоба аясында жергілікті ерекшеліктерді ескере отырып, Қазақстан Республикасының тұрғындары арасында аурулардың дамуын болдырмау үшін шешімдер әзірленді. Қазақстан Республикасы халқының арасында ЖҚА-ның шынайы таралуы туралы деректер алынды және талданды.Әлеуметтік-экономикалық, психоәлеуметтік және мінез-құлық факторларының халықтың денсаулығына әсерін бағалау үшін зерттеулер жүргізілді, сонымен қатар алғашқы медициналық-санитарлық көмектің тиімділігі.1 қауіпті санаттағы өнеркәсіптік аймақтардың, автомобиль көлігінің, сумен жабдықтау жүйелерінің және ауа бассейнінің Қазақстан Республикасы халқының денсаулығына әсері туралы мәліметтер алынды.Генетикалық бейімділік бойынша зерттеулер жүргізілді. (ұлты қазақ) әртүрлі ауруларға, соның ішінде COVID-19. Бұл осы популяциядағы аурулардың дамуына байланысты негізгі генетикалық маркерлерді анықтауға мүмкіндік берді. Қазақстанда алғаш рет химерлі антигендік рецепторларды (CAR-T) экспрессиялайтын генетикалық түрлендірілген Т-лимфоциттерді алу технологиясы жасалды. Ағзалар мен жүйелердің жоғалған функцияларын қалпына келтіретін және алмастыратын терапия үшін жоғары регенеративті потенциалы бар аутологиялық жасуша трансплантациясы өндірісінің технологиясы әзірленді. Жаңалық мынада: жоғарыда аталған барлық зерттеулер мен әзірлемелер Қазақстан Республикасы үшін алғаш рет жергілікті ерекшеліктер мен халықтың қажеттіліктерін ескере отырып жүргізілді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Успешное завершение всех этапов исследования. Эпидемиологическое исследование влияния социально-экономических, психосоциальных и поведенческих факторов на здоровье населения. Разработка управленческих решений на основе анализа данных. Получение ценной информации о генетической предрасположенности населения Казахстана к различному течению COVID-19. Идентификация ключевых генетических маркеров, связанных с развитием значимых заболеваний у людей казахской этнической группы. Разработка новых технологий лечения и введение их в клиническую практику.Создание технологии производства автологичных генетически модифицированных Т-лимфоцитов. Разработка рекомендаций для внесения изменений в клиническую практику Республики Казахстан. Создание референсной базы данных геномных вариантов казахского населения. Введение новых технологий лечения, которые могут стать альтернативой трансплантации донорских органов.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Оқудың барлық кезеңдерін сәтті аяқтау. Халық денсаулығына әлеуметтік-экономикалық, психоәлеуметтік және мінез-құлық факторларының әсерін эпидемиологиялық зерттеу. Мәліметтерді талдау негізінде басқару шешімдерін әзірлеу. Қазақстан халқының COVID-19 ағымының әртүрлі ағымына генетикалық бейімділігі туралы құнды ақпарат алу. Қазақ этникалық тобындағы адамдарда елеулі аурулардың дамуына байланысты негізгі генетикалық маркерлерді анықтау. Жаңа емдеу технологияларын жасау және оларды клиникалық тәжірибеге енгізу Аутологиялық генетикалық түрлендірілген Т-лимфоциттерді өндіру технологиясын құру. Қазақстан Республикасының клиникалық тәжірибесіне өзгерістер енгізу бойынша ұсыныстар әзірлеу. Қазақ популяциясының геномдық нұсқаларының анықтамалық базасын құру. Донорлық ағзаларды трансплантациялауға балама бола алатын емдеудің жаңа технологияларын енгізу.

Level of implementation (in Russian) : -

Level of implementation (in Kazakh) : -

Efficiency (in Russian) : -

Efficiency (in Kazakh) : -

Field of application (in Russian) : Общественное здравоохранения; Медицина; Генетика; Экология.

Field of application (in Kazakh) : Қоғамдық денсаулық сақтау; Медицина; Генетика; Экология.